17 mei 2025
De lange weg naar Londen - Het verhaal van Engelandvaarder Charles Pahud de Mortanges
Marian Rijk, journalist en schrijver, debuteerde met twee thrillers waarna zij haar focus verlegde op verhalende non-fictie. In dit genre verscheen in 2016 ‘Polderpioniers’, een waar gebeurd verhaal over de strijd om het voortbestaan van een Nederlandse boerenfamilie. In 2018 volgde ‘Eeuw in versnelling’ een familiegeschiedenis waarin de fiets een centrale rol heeft en in 2020 ‘Vergeten goud’ over de zwemkampioene Rie Mastenbroek die op de Olympische Spelen van 1936 drie gouden en een zilveren medaille won.
Ook Charles Pahud de Mortanges, hierna Pahud genoemd, is een Olympisch kampioen. Als ruiter behaalde hij vier gouden en één zilveren medaille op de Olympische Spelen van Parijs (1924), Amsterdam (1928) en Los Angeles (1932). Zo was hij lange tijd de meest succesvolle Nederlandse mannelijke olympiër op de Zomerspelen. Zijn wieg stond in een goede, niet onbemiddelde Haagse familie. Zijn overgrootvader was gouverneur-generaal geweest in Nederlands-Indië.
Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog diende hij als beroepsofficier bij de Nederlandse cavalerie. Na de capitulatie waren de gedemobiliseerde beroepsofficieren verplicht zich geregeld te melden bij de Duitse bezetter. Zo moest Pahud zich in mei 1942 melden in de Mauritskazerne te Ede. Samen met tweeduizend andere officieren werd hij daar aangehouden en als krijgsgevangene afgevoerd naar het kamp Stanislau in Oost-Polen. Hij slaagde erin te ontsnappen maar was daardoor wel verplicht onder te duiken. Vluchten naar Engeland zag hij als enige uitweg om zich zo aan de zijde van de Geallieerden te scharen.
Ontsnapping over zee was in 1943 niet meer mogelijk. Er waren twee mogelijke routes: een vluchtweg naar Zwitserland ofwel ontsnapping via Spanje en Portugal. In beide gevallen dienden België en Frankrijk doorkruist te worden.
Pahud koos voor die laatste route. Zijn zoon Charles Jr. had in 1942 een poging ondernomen via Zwitserland. Het was hem erg slecht bekomen. Samen met een aantal vrienden werd hij aan de Zwitserse grens aangehouden en door het Kriegsgericht van Besançon ter dood veroordeeld. Op 19 maart 1942 werd hij geëxecuteerd, amper twintig jaar oud.
De tocht van zijn vader was succesvoller, ofschoon hij ook met talrijke tegenslagen te kampen had. Hij vertrok op 18 oktober 1943 uit Nederland om via België, Frankrijk, Spanje en Portugal uiteindelijk, vier maanden later, Engeland te bereiken op 17 februari 1944. In Frankrijk was een deel van de vluchtroute onderbroken door verraad, een eerste poging de Pyreneeën over te steken mislukte door de helse weersomstandigheden. Het regime van Franco in Spanje was weinig behulpzaam bij het afleveren van een uitreisvisum naar Portugal.
Op 23 maart 1944 werd hij benoemd tot plaatsvervangend commandant van de Prinses Irene Brigade. In die functie nam hij deel aan de bevrijding van Frankrijk, België en Naderland. Na de oorlog bekleedde hij verschillende functies in het Nederlandse leger en aan het koninklijk hof. In 1946 werd hij ook voorzitter van het Nederlands Olympisch Comité.
De tocht van Pahud door een deel van bezet Europa is illustratief voor de ontsnapping van meer dan 2100 Nederlanders naar het Verenigd Koninkrijk.
Door rond historische feiten een verhaal te bouwen maakt de auteur geschiedenis erg toegankelijk. Zij is daarbij verplicht haar fantasie te gebruiken maar ze doet dit zonder afbreuk te doen aan de historische juistheid.
Door rond historische feiten een verhaal te bouwen maakt de auteur geschiedenis erg toegankelijk. Zij is daarbij verplicht haar fantasie te gebruiken maar ze doet dit zonder afbreuk te doen aan de historische juistheid.
Dit levert een spannend en vlot geschreven verhaal op van gevaarlijke treinreizen en moeizame tochten te voet over de Pyreneeën.
In korte fragmenten beschrijft de auteur ook het tragische lot van de zoon.
De auteur heeft tenslotte ook nog een onderzoek ingesteld naar het lot van verschillende personen die een rol gespeeld hebben in de vlucht van Pahud, hetzij als begeleiders, hetzij als medevluchters, wat de nieuwsgierigheid van de lezer kan bevredigen.
Ignace Claessens
Meer van Ignace Claessens
Ignace Claessens
