28 november 2025
WAARHEID
Wat is waarheid? De waarheid komt tot leven in een gesprek erover. Het gesprek over waarheid is zoals de bedding waarin een rivier vloeit. De waarheid laat zich niet vangen. Constant is ze in beweging. Het is perfect mogelijk in een andere waarheid te wonen dan de mijne. Maar ook die andere waarheid is niet de enige.
Dit zijn enkele zinnen uit het boek en je kan direct merken dat de hoogleraar kerkelijk recht geen eenvoudig antwoord op de vraag kan of wil geven. Hij onderzoekt de verschillende facetten van wat waarheid is. Zijn feiten altijd onderdeel van de waarheid? Bestaat er zoiets als een subjectieve waarheid of gaat het dan gewoon om een interpretatie van een feit? Is liegen altijd verwerpelijk? Is de wetenschappelijke waarheid niet absoluut? En hoe zit het met de juridische?
Kunst en literatuur vormen een hoofdstuk apart, want ook daar vindt Torfs reden om te twijfelen aan wat waar is. In het zevende en laatste hoofdstuk pakt hij een heet hangijzer aan: religie. Hij begon de inleiding trouwens met Pontius Pilatus, die - in het evangelie volgens Johannes - moet nadenken over de juistheid van de beschuldigingen die het joodse volk uitte tegen Jezus Christus.
Torfs illustreert zijn bevindingen met voorbeelden uit het dagelijks leven, (dikwijls ook dat van hemzelf) en uit de geschiedenis. Regelmatig duikt een aspect uit het christelijk geloof op, zonder dat hij zich daarop toespitst of zonder dat hij de erg moeilijke geloofspunten aanpakt. Je zal niet vinden of Maria maagd en moeder was, maar wel of ze met ziel en lichaam ten hemel is opgenomen. Is Christus verrezen, of is er sprake van “verrotting in het graf”? Als de vier evangelisten vermelden dat het graf leeg was, betekent dat dan gewoon: “Christus is niet hier”?
Dat het instituut Kerk te veel macht naar zich toetrekt, daarover is zijn mening duidelijk. Ook het uitvaardigen van dogma’s vindt hij er te veel aan.
De auteur citeert graag wijsgeren die over de waarheid nadachten, zoals Kierkegaard, waarna hij zijn eigen bedenkingen toevoegt.
Rik Torfs zou Rik Torfs niet zijn als hij niet hier en daar zelfspot integreert en licht sarcastische opmerkingen plaatst. Niet elk van zijn bedenkingen in deze filosofische verkenning is gemakkelijk te vatten. Nadenken en van gedachten wisselen moeten we blijven doen, zo raadt hij ons aan.
Er staan redelijk wat illustraties in het boek, meestal gekleurd. Ze passen bij een onderdeel van de tekst.
Rik Torfs is hoogleraar kerkelijk recht en schrijver. Hij is een graag geziene figuur op televisie.
Gerda Sterk
