Bruggenbouwers hebben nogal eens de neiging om vrijwel blindelings de kant van de underdog te kiezen en dan maar verder te redeneren naar een schuldige, de discriminerende bange blanke man. In dit boek trappen de auteurs niet in die val en gaan inderdaad voor ‘verbinding', maar dan op een intelligente, intellectueel eerlijke manier met oog voor de manco’s en oorzaken van de aversie aan beide zijden van de barrière. Het boek overstijgt duidelijk het welles/nietes dat wel eens verward wordt met het maatschappelijk debat.

Imam Benhaddou geeft van tijd tot tijd forse kritiek op zijn conservatieve geloofsgenoten en dat wordt hem daar niet in dank afgenomen. Ik apprecieer ook zijn eerlijke durf om toe te geven dat het daarbij niet om een kleine minderheid gaat zoals westerse apologeten van de multiculturaliteit graag beweren. Atheïst Loobuyck schroomt niet zowel links als rechts argumenterend tegen te spreken in hun pogingen om alle schuld bij de opponent te leggen.

Beide auteurs behoren tot het type commentatoren die hun toehoorders trachten te overtuigen met heldere, logisch opgebouwde analyses en argumentaties. Het is mooi dat ze hun lezers ernstig nemen, maar ze lijken te vergeten dat de mens niet uit ratio alleen bestaat. Iets dat ideologen en populisten, zowel van links als van rechts, wél snappen. Zo bijvoorbeeld legt Patrick Loobuyck omstandig via juridische tussenstappen uit waarom het een slecht idee is om de boerkini op het strand te verbieden. Dat zal wel kloppen, maar er is een groeiende groep kiezers die zichzelf absoluut niet als racist ziet, maar toch flink genoeg begint te krijgen van de ostentatieve claim op de publieke ruimte door religie. Khalid Benhaddou vangt dan weer bot bij zijn achterban als hij, zich beroepend op de rede, uitlegt dat gendergelijkheid, ethische wetten, homohuwelijk of scheiding van kerk en staat, wél valabele westerse waarden zijn. Voor beiden geldt: Reasoning will never make a Man correct an ill Opinion, which by Reasoning he never acquired. Vrij vertaald: Meningen die op geloof en buikgevoel gebaseerd werden, kun je niet ontmijnen met rationaliteit.

De auteurs gaan samen op zoek naar wat politiek filosoof Rawls de overlappende consensus noemt. Ze geloven erin en laten zich niet afschrikken door sceptici. Laten we hen veel succes toewensen.

De lijn tussen te veel en te weinig angst voor immigratie is een continuüm. Hoewel het een hele verademing is om dit heikele thema eens behandeld te zien met argumenten in plaats van met geroep en getier, toch blijft de keuze van een positie op die lijn geen exacte wetenschap.

Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat beide auteurs toch regelmatig de bril van de observerende historicus of socioloog hebben afgezet om de zaak door hun eigen licht religieus of principieel getinte brilglazen te bekijken. Dat is uiteraard niet verboden, maar dat betekent natuurlijk ook dat je het als lezer, niettegenstaande een heldere en correcte analyse, niet met de conclusie eens moet zijn.

Beide auteurs zijn zich bewust van de verwijten die ze dikwijls over hun inzichten te lezen krijgen. Khalid Benhaddou heeft niet alleen te maken met moslims die hem een knieval voor het goddeloze Westen verwijten, maar hij ontmoet ook wantrouwen bij een deel van de westerlingen die vinden dat, niettegenstaande zijn pleidooi voor een rationele islam, zijn betoog al te vaak een defensief verantwoordend religieus geurtje heeft. Patrick Loobuyck zegt dan weer te weten dat zijn argumentatie het etiket wishful thinking opgekleefd krijgt. Tenslotte, ook al zou hij gelijk hebben met zijn ‘er-zíjn-problemen-maar-het-komt-allemaal-wel-goed’-verhaal, dan valt nog te bezien wannéér het allemaal wel goed komt met dat samen-leven. Behalve een Europese, en zeker geen wereldwijde stijging van het aantal atheïsten zien zijn critici niet echt veel geruststellende signalen.

Aan u, beste lezer van dit aanbevelenswaardig boek, te oordelen hoe het in deze met de waarheid gesteld is.