2 januari 2020
Ethische keuzes voor de toekomst
Robert Cliquet en Dragana Avramov schrijven met ‘Ethische keuzes...’ een langetermijnvisie neer, een toekomstbeeld. Zij sommen de uitdagingen op waar de mensheid tegenwoordig voor staat: bevolkingsgroei, milieu- en klimaatverloedering, sociale ongelijkheid, gespannen internationale relaties, een onaangepast consumptiepatroon, aanpassing van de biodiversiteit en uitputting van hulpbronnen.
Waar in het verleden de morele vragen werden behandeld vanuit een religie is het nu de wetenschap die in al deze gebieden doordringt. Het is hier dat de auteurs hun onderzoek starten: moraliteit vanuit een evolutionair perspectief. Zij benadrukken de noodzaak van een langetermijnvisie in deze snel veranderende, globaliserende wereld. Zij gaan ervan uit dat de evolutiewetenschap het rationeel kader kan scheppen voor onze toekomstige moraliteit.
Dit boek is een interdisciplinair werk dat voortbouwt op bestaande kennis en dat bedoeld is voor onderzoekers, beleidsmakers en iedereen die in de toekomst geïnteresseerd is. De experts schreven dit boek uit bezorgdheid over die toekomst. Reeds in het eerste hoofdstuk stellen zij vast dat in deze nieuwe tijd de religieuze ideologieën alle falen in de begeleiding van hun adepten. Zij benadrukken dat er een progressieve, inclusieve, wereldwijde ethiek nodig is. Deze moet de existentiële uitdagingen kunnen kaderen.
De auteurs nemen ons mee in het menswordingsproces en gaan de confrontatie aan met het moderniseringsproces. Ze blijven niet in het verleden steken, maar richten hun blik naar het derde millennium.
Ze doen onderzoek naar de voor- en nadelen van religieuze overtuigingen als bron van moraliteit en stellen dit tegenover uitdagingen van wereldlijke ideologieën. In de moderne tijd zijn er te veel nadelige effecten verbonden aan religieuze geloofsovertuigingen. Cliquet en Avramov plaatsen culturele en biologische redenen voor het hardnekkig voortbestaan van religieuze tradities tegenover een noodzakelijke moderne ethica. Godsdienst is een menselijke uitvinding, een product van de menselijke evolutie en menselijke behoefte die altijd de wetenschap in de weg heeft gestaan.
Verder bespreken de auteurs alle wereldlijke ideologieën en beschrijven ze telkens de sterktes en ervan. Ten slotte willen Cliquet en Avramov komen tot een evolutionair onderbouwde, wereldwijde ethiek. Zij zien de nood aan een holistische en langetermijnbenadering van een toekomstige allesomvattende moraliteit. De evolutiewetenschap is voor de uitbouw van deze nieuwe mondiale ethiek hun primaire bron.
Ze doen onderzoek naar de voor- en nadelen van religieuze overtuigingen als bron van moraliteit en stellen dit tegenover uitdagingen van wereldlijke ideologieën. In de moderne tijd zijn er te veel nadelige effecten verbonden aan religieuze geloofsovertuigingen. Cliquet en Avramov plaatsen culturele en biologische redenen voor het hardnekkig voortbestaan van religieuze tradities tegenover een noodzakelijke moderne ethica. Godsdienst is een menselijke uitvinding, een product van de menselijke evolutie en menselijke behoefte die altijd de wetenschap in de weg heeft gestaan.
Verder bespreken de auteurs alle wereldlijke ideologieën en beschrijven ze telkens de sterktes en ervan. Ten slotte willen Cliquet en Avramov komen tot een evolutionair onderbouwde, wereldwijde ethiek. Zij zien de nood aan een holistische en langetermijnbenadering van een toekomstige allesomvattende moraliteit. De evolutiewetenschap is voor de uitbouw van deze nieuwe mondiale ethiek hun primaire bron.
Uiteindelijk zal de wetenschap de traditionele culturele verschillen opslokken. De moderne samenleving dient zelfbewuster en vasthoudend de beginselen van de Verlichting te verkondigen en te verdedigen. We zullen moeten overstappen van een competitieve naar een coöperatieve maatschappij.
We moeten sociale ongelijkheid en nefaste ecologische gevolgen tegengaan. Dit is alleen mogelijk door internationale en intergouvernementele samenwerking - op die manier kan er zich een universele moraliteit ontwikkelen.
In hun slotbeschouwing leggen de auteurs er ook de nadruk op dat de beheersing van de bevolkingsexplosie een basisvereiste is om het voortbestaan van de wereld te kunnen garanderen.
Cliquet en Avramov schrijven een grondige kritiek op de ethische keuzes die zijn gemaakt sinds de mens op de aarde verscheen. Tijdens hun onderzoek naar dat verleden houden zij echter steeds hun blik gericht op de toekomst. Ze bieden een oplossing aan om niet enkel deze wereld te behouden, maar om er ook een betere wereld van te maken. Zo biedt dit boek toch nog hoop op een leefbaar toekomstperspectief, hoewel steeds beklemtoond wordt dat de noodzakelijke ethische keuzes nú dienen gemaakt te worden. Uitstel is niet meer mogelijk.
De auteurs slagen erin om hun veelomvattend project in een duidelijke taal te verwoorden. Ze zijn overtuigend en niet moraliserend.
Ik hoop dat velen dit boek lezen en er zich door laten leiden bij hun verdere ethische keuzes.
Meer van Paul Van Aelst
De auteurs slagen erin om hun veelomvattend project in een duidelijke taal te verwoorden. Ze zijn overtuigend en niet moraliserend.
Ik hoop dat velen dit boek lezen en er zich door laten leiden bij hun verdere ethische keuzes.
