5 april 2022
Het verborgen weefsel
Stefan Hertmans is geboren in Gent op 31 maart 1951. Hij schrijft romans, essays, theaterteksten en poëzie. In 1974 studeerde hij af aan de Rijksuniversiteit van Gent, Germaanse filologie met een scriptie over Paul De Wispelaere. Hij doceerde aan het Stedelijk Secundair Kunstinstituut Gent en de Hogeschool Gent. In 1981, dertig jaar oud, debuteerde hij met de roman “Ruimte” waarvoor hij bekroond werd met de Prijs voor het beste literaire debuut in Vlaanderen. Voor zijn hele oeuvre kreeg hij de Constantijn Huygens-prijs.
In 2008 verscheen “Het verborgen weefsel”. De roman is opgebouwd uit een reeks korte fragmenten waarin de auteur de veertigjarige schrijfster Jelina beschrijft. Ze is getrouwd en heeft een dochter van acht. Samen met haar gezin leidt ze een comfortabel leven.
Hoewel het hoofdpersonage zeer zelfstandig is, lijdt ze onder mismoedigheid en de snel wisselende stemmingen in haar leven. Haar passionele verhouding met haar man en minnaars verloopt afwisselend fatalistisch, extrovert en asociaal. Haar herinneringen geven vooral uitzicht op wat verloren ging of onbereikbaar bleef. Ze leeft met de vrees om bij het ouder worden veel te zullen moeten missen. Gezochte eenzaamheid en melancholie nemen een grote plaats in haar leven in. De hoop op vervulling van haar geluk in de toekomst lijkt haar te zullen wegvallen. Een fatalistische houding wacht haar. Ze lijdt als het ware aan zichzelf en het leven dat ze tegelijkertijd weemakend en onevenwichtig doormaakt.
Het is een leven in scherven en dat komt tot uiting in de zeer korte stukjes tekst die Hertmans gebruikt om het fragmentarische te benadrukken. Ze wordt heen en weer geslingerd tussen haar wisselende emoties en ze maakt een kritieke fase door in het aanvaarden van het leven zoals zij dat aanvoelt. Zelfs haar liefhebbende man kan haar niet behoeden voor de onvrede in haar ziel. De minnaars die zij neemt, leggen nog meer de nadruk op haar onfatsoenlijk narcistisch egoïsme.
In het boek lijkt Jelina voortdurend te zweven en nergens of nooit wordt ze één met de werkelijkheid. Ook haar zus, die tien jaar geleden uit haar leven verdween, blijft in haar hoofd ronddwalen.
Het slot dient zich aan als het kantelmoment van haar leven. Ze neemt een beslissing en er is geen weg meer terug. Het zoeken naar de volmaaktheid is als een spook in haar hoofd.
De titel verwijst naar de vorm van de ziel, het samenkomen van alle verlangens en emoties die een mens drijven in zijn dagelijks bestaan. Soms afstandelijk, maar meestal meelevend evoceert Hertmans het gemoed van zijn personage. Hij maakt een indringend en uniek portret van de onbegrijpelijkheid van het leven. Subtiel slaagt hij erin dit te verwoorden waarbij de abstractiegraad ongemeen hoog is. Jelina komt over als een persoon die louter uit geest bestaat ondanks haar amoureuze beslommeringen.
Hertmans creëert met dit boek weliswaar een roman, maar de scherven tekst laten meer aan poëzie denken. Hij maakt krachtige observaties en fijne, vooral gevoelige zinnen.
Paul Van Aelst
Meer van Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
