27 februari 2023
Het verhaal van Vlaanderen
De geschiedenis van de prehistorie tot nu
Toen ik het woord “canon” voor het eerst hoorde vallen in verband met het woord “Vlaanderen” en uitgesproken in een vage politieke partijcontext, kon ik mijn oren niet geloven. Werd er nu ernstig aan gedacht vast te leggen wat een Vlaming was en wat Vlaanderen was en wat al of niet tot de Vlaamse cultuur en geschiedenis behoorde?
Dan kon dat niet anders dan door een soort verouderd idee van een “Er is maar één land dat mijn land kan zijn”, vlaggen zwaaiend, Vlaamse-Leeuwen-ethos in dienst van bange, in een partij samengedreven kleine burgers.
Ik dacht natuurlijk aan “canon” zoals het, bijvoorbeeld, in de Kerk gebruikt werd en waar het een opsomming was van alles wat een ware gelovige moest geloven, wilde hij tot de Kerk behoren. Wat in die Canon stond, lag vast, was heilig en onveranderlijk.
Ik dacht natuurlijk aan “canon” zoals het, bijvoorbeeld, in de Kerk gebruikt werd en waar het een opsomming was van alles wat een ware gelovige moest geloven, wilde hij tot de Kerk behoren. Wat in die Canon stond, lag vast, was heilig en onveranderlijk.
Net datgene wat totaal in tegenstrijd was met mijn opvatting van cultuur en geschiedenis, die levende, groeiende, veranderende, verrassende entiteiten moeten zijn, willen ze recht hebben op bestaan.
Dan werd het min of meer stil rond de Canon, maar er waren wel geruchten over een film die eveneens de Geschiedenis van Vlaanderen ging tonen. Weer hield ik mijn hart vast, denkend aan een mogelijke doelgroep met een niveau van FC de kampioenen.
Dan werd het min of meer stil rond de Canon, maar er waren wel geruchten over een film die eveneens de Geschiedenis van Vlaanderen ging tonen. Weer hield ik mijn hart vast, denkend aan een mogelijke doelgroep met een niveau van FC de kampioenen.
Toevallig was de eerste flard die ik van de film te zien kreeg een scène waarin een groepje zendelingen door boze vrouwen belaagd werd en een rivier ingedreven. Ik zag mijn ergste voorgevoelens bewaarheid. Dergelijke parochiale, lachwekkende scènes zouden dus de spiegel en de kijker zijn waardoor de volwassen burger en – veel erger - de jeugd over hun verleden zouden leren. Walgelijk idee.
Ik had eigenlijk moeten weten dat dergelijke verschrikkingen tot de ergste en eigenlijk onmogelijke slechte dromen behoorden.
Ik had eigenlijk moeten weten dat dergelijke verschrikkingen tot de ergste en eigenlijk onmogelijke slechte dromen behoorden.
Toen ving ik geruchten op van een controverse waarin de naam Jan Dumolyn viel, in verband met de film en de canon en groot was mijn opluchting. Als deze historicus wat te maken had met deze film en canon, kon het onmogelijk dat misbaksel worden dat ik met voorstelde. Ik introduceerde hem bij een gesprek rond zijn boek Brugge, een Middeleeuwse Metropool en schreef twee recensies. Eén zinnetje van hem dat ik opving, “Blijkbaar is dat een nieuw fenomeen: historici die bang zijn van geschiedenis,” volstond om enkele afleveringen van de film op mijn PC te gaan bekijken en verrast en opgelucht te zijn. Het was wel niet helemaal wat ik van een degelijke geschiedkundige film zou verwachten, maar toch ver boven de middelmaat en – vooral - het historisch gebeuren was juist, geschiedkundig en wetenschappelijk onderlegd, met feiten en sommige details die ook voor mij, oud-leraar geschiedenis, nieuw waren of een totaal nieuw licht wierpen op wat ik dacht te weten. Prachtig. Zo moest geschiedenis zijn.
Uit het nieuws van twee weken geleden: "Het verhaal van Vlaanderen haalt in de kijkcijfertabellen opnieuw een dikke 100.000 extra kijkers. Tom Waes heeft zijn afspraak met de Vlaamse tv-geschiedenis duidelijk niet gemist. Of dat nu al dan niet in mooi gekuist Nederlands wordt gebracht, de kijkers blijven het lusten. Ook opmerkelijk: Het Verhaal van Vlaanderen is voor de VRT-kampioen bij ‘uitgesteld kijken’. De voorbije week haalden zowat 450.000 Vlamingen hun kijkachterstand in.”
Ik had de twee stripverhalen gerecenseerd die deel uitmaken van de merchandising rond de film. Ik schreef daarin: “Het is opvallend in welke mate het woord Vlaanderen een politieke geladenheid heeft gekregen. Zelfs als er een televisiereeks geproduceerd wordt, wordt er eerst gedacht aan hoe zo een programma wel eens zou kunnen gebruikt worden om een bepaalde politieke visie te propageren eerder dan om zich af te vragen of deze reeks ook goede geschiedenis is, met gebruik van het juiste feitenmateriaal en gebruik makend van de knappe wetenschappelijke middelen die er nu zijn, of het een degelijke verfilming zal zijn en of het ook een reeks is die het ruimere publiek zal bekijken.”
Gelukkig is dat zo op alle punten, misschien soms eerder kort en bondig, soms wat anekdotisch, maar op een overzichtelijke manier volledig, en is de reeks een onverwacht verdiend succes. Succes waar je maar enkel tevreden om kan zijn want historisch inzicht is zo belangrijk voor het denken over de mens als soort, de ontwikkeling en evolutie van het menselijk leven en denken, het begrijpen van wat er vandaag gebeurt en die actualiteit kunnen zien als één gebeurtenis in een verhaal dat al lang bezig is, het plaatsen van een eigen, kleinere entiteit in dat geheel. Die juiste, op feiten en wetenschappelijk onderzoek gebaseerde, historische kennis en dat historisch inzicht zijn zo betreurenswaardig zwak aanwezig in België en Vlaanderen.
Zo is het duidelijk dat Vlaanderen als begrip in het verleden geen vaste geografische grenzen kende en dat het romantisch-nationalistisch idee dat soms gebruikt wordt om er over te praten er één van de vele is, ontstaan in het literaire brein van Hendrik Conscience die het nodig had om een wij- en zij-gevoel te scheppen om van De Leeuw van Vlaanderen een spannend boek te maken.
Van het succes van de televisieserie werd meteen gebruik gemaakt om een reeks spin-off artikelen te produceren een boek bij de tv-reeks, een geschiedenisweetjesboek, een quizboek en het onderwerp van deze bespreking: een tweedelige graphic novel (345 bladzijden).
Het verhaal van Vlaanderen strip 1
Het verhaal van Vlaanderen strip 2
Een stripalbum is een heel ander genre dan een verfilmd verhaal. Strips – ook de doorgaans ambitieuze graphic novels - zijn erg populair op dit ogenblik, zodat een nieuw boek echt goed moet zijn om op te vallen. Het verhaal van Vlaanderen - strip 1 en 2 doen dat.
Hetzelfde is waar voor Het verhaal van Vlaanderen. De geschiedenis van de prehistorie tot nu. De papieren tekst en beeldversie van de film.
Hetzelfde is waar voor Het verhaal van Vlaanderen. De geschiedenis van de prehistorie tot nu. De papieren tekst en beeldversie van de film.
Wees meteen gerustgesteld. Het is niet zomaar een boek, gezien het succes van de film, vlug geschreven en uitgegeven om de kosten van de film te helpen dekken. Het is een degelijk boek dat wel dezelfde materie behandelt als de film, maar in veel aspecten anders en aanvullend is.
Wat meteen opvalt: de schrijvers gebruiken de gewone, directe, matter of fact taal, die – anders dan in de meeste geschiedenisboeken - de betreffende geschiedkundige feiten en episodes bevattelijk, levend, pertinent en hedendaags maken.
Wat meteen opvalt: de schrijvers gebruiken de gewone, directe, matter of fact taal, die – anders dan in de meeste geschiedenisboeken - de betreffende geschiedkundige feiten en episodes bevattelijk, levend, pertinent en hedendaags maken.
Meteen in de inleiding, wordt duidelijk gemaakt dat dit boek geen romantisch verhaal vertelt van een Vlaanderen dat “opdoemt uit de nevelen des tijds en waarvan de bevolking een welomlijnde lotsbestemming heeft, want dat het verleden veel complexer is dan dat. Vlaanderen is ook Vlaanderen niet. Het Vlaanderen in de Geschiedenis is niet Het Vlaams Gewest dat we vandaag kennen maar een zich voortdurend anders samenstellend begrip in het kluwen van vorstendommen in de Lage Landen".
Statement waarna we met een gerust hart kunnen beginnen aan een interessante, aangename lectuur.
Aangenaam gemaakt door de gekleurde bladzijden met illustraties (foto’s uit de film, illustraties passend bij de tekst van iedere episode) en uitleg van experts i.v.m. bepaalde onderwerpen, kaarten, tijdbalken. Na ieder hoofdstuk volgt een verwijzing naar mogelijke lectuur en waar je naartoe kan om te zien waarover je zopas las.
Wat bijzonder handig is, zijn de overzichten, historische data bij iedere episode, die in een duidelijk schema de betreffende datums plaatsen, met korte tekstjes die de data samenvatten.
Statement waarna we met een gerust hart kunnen beginnen aan een interessante, aangename lectuur.
Aangenaam gemaakt door de gekleurde bladzijden met illustraties (foto’s uit de film, illustraties passend bij de tekst van iedere episode) en uitleg van experts i.v.m. bepaalde onderwerpen, kaarten, tijdbalken. Na ieder hoofdstuk volgt een verwijzing naar mogelijke lectuur en waar je naartoe kan om te zien waarover je zopas las.
Wat bijzonder handig is, zijn de overzichten, historische data bij iedere episode, die in een duidelijk schema de betreffende datums plaatsen, met korte tekstjes die de data samenvatten.
Geen boek, dat herhaalt wat je in de film zag, maar vol anekdotes, feiten en weetjes, zoals:
- Het beroemde Vlaamse laken is geen “laken” zoals wij het kennen, maar was een stof die aanleunt tegen vilt.
- Als Caesar zegt dat de Belgen de dappersten onder alle Galliërs zijn, was dat zeker omdat hij door hen verslagen was en in Rome moest uitleggen waarom. De rest van de zin die hij schrijft, werd door onze voorouders, stichters van het nieuwe Belgische Vaderland weggelaten, om opportunistische redenen.
- Belforten die voor ons zo normaal zijn, zijn uniek in Europa en een bewijs van de rijkdom en macht van onze steden.
- Een tiende van de ingezette manschappen lieten het leven in W.O.1
- Wandtapijten zijn het geliefkoosde luxeproduct van de adel van Europa. Brussel was ten tijde van de Bourgondische Hertogen het wandtapijtencentrum van de wereld.
- Tussen 1960 en 1970 stijgt het aantal auto’s in België van 753.000 naar 2 miljoen
- Om de strijd tegen Caesar te kunnen bekostigen, hebben de Eburonen 75.000 gouden munten geslagen en de Nerviërs meer dan150.000.
- Wanneer Karel de stoute de Engelse prinses Margareta van York huwt, gebeurt dit in Damme. Daarna houdt men op de Grote Markt in Brugge riddertoernooien en er is een indrukwekkend vuurwerk.
- Diegene die het hele gebeuren moet organiseren is de grote Vlaamse “Primitief”, kunstenaar Hugo van der Goes.
- Wanneer, ten tijde van de Zwarte Pest, een schip een haven moet binnenlopen, moet de bemanning 40 dagen lang aan boord blijven voordat ze aan wal mag gaan. Hier stamt het woord quarantaine van af.
- Het beroemde Vlaamse laken is geen “laken” zoals wij het kennen, maar was een stof die aanleunt tegen vilt.
- Als Caesar zegt dat de Belgen de dappersten onder alle Galliërs zijn, was dat zeker omdat hij door hen verslagen was en in Rome moest uitleggen waarom. De rest van de zin die hij schrijft, werd door onze voorouders, stichters van het nieuwe Belgische Vaderland weggelaten, om opportunistische redenen.
- Belforten die voor ons zo normaal zijn, zijn uniek in Europa en een bewijs van de rijkdom en macht van onze steden.
- Een tiende van de ingezette manschappen lieten het leven in W.O.1
- Wandtapijten zijn het geliefkoosde luxeproduct van de adel van Europa. Brussel was ten tijde van de Bourgondische Hertogen het wandtapijtencentrum van de wereld.
- Tussen 1960 en 1970 stijgt het aantal auto’s in België van 753.000 naar 2 miljoen
- Om de strijd tegen Caesar te kunnen bekostigen, hebben de Eburonen 75.000 gouden munten geslagen en de Nerviërs meer dan150.000.
- Wanneer Karel de stoute de Engelse prinses Margareta van York huwt, gebeurt dit in Damme. Daarna houdt men op de Grote Markt in Brugge riddertoernooien en er is een indrukwekkend vuurwerk.
- Diegene die het hele gebeuren moet organiseren is de grote Vlaamse “Primitief”, kunstenaar Hugo van der Goes.
- Wanneer, ten tijde van de Zwarte Pest, een schip een haven moet binnenlopen, moet de bemanning 40 dagen lang aan boord blijven voordat ze aan wal mag gaan. Hier stamt het woord quarantaine van af.
Ik kijk al uit naar de Canon die zal verschijnen in april.
Victor De Raeymaeker
Victor De Raeymaeker
Het verhaal van Vlaanderen Strip 1 en 2
Tekst: Harry De Paepe
Illustraties: Frodo De Decker
Meer van Victor De Raeymaeker
Tekst: Harry De Paepe
Illustraties: Frodo De Decker
