22 april 2020
Coronacomplotten: oude wijn in nieuwe zakken
Het begon allemaal in China en ondertussen is zowat de halve wereld besmet met het coronavirus. Niet alleen het virus verspreidde zich. Zoals met alle gebeurtenissen die een grote impact hebben, deden al snel de meest absurde complottheorieën over het virus de ronde. Het zou niet echt bestaan en verzonnen zijn om onze vrijheden af te pakken en ons te onderdrukken. Het zou doelbewust ontwikkeld zijn in een laboratorium om de bevolking uit te dunnen of een ander duister doel te dienen. Zelfs 5G zou er iets mee te maken hebben, waardoor nu op verschillende plekken in de wereld zendmasten in brand gestoken worden. Wat het ook is, complotdenkers zijn het over één ding eens: het officiële verhaal, dat van de wetenschappers en de mainstream media, klopt niet. Het is voor veel mensen niet te bevatten dat een dodelijk virus nu eenmaal gewoon voorkomt in de natuur en ons kan treffen. Dat heet pech. Virussen bestonden allang voordat laboratoria er waren en nog voordat mensen hier op aarde rondliepen. Maar wanneer iets een grote impact heeft op het dagelijks leven is een banale oorzaak voor velen moeilijk te verkroppen.
_Aids, SARS en ebola
Zoals ziekte-uitbraken en epidemieën geen nieuw fenomeen zijn, geldt dat ook voor complottheorieën die erover de ronde doen. De ebola-uitbraak van 2014 zou doelbewust door de Verenigde Staten in gang gezet zijn om de Afrikaanse bevolkingsgroei in te dammen. Ook SARS, een oude bekende uit China, zou door de VS ontwikkeld zijn, ditmaal om de Chinese economie te ontwrichten. Over het aidsvirus waarmee wereldwijd miljoenen mensen besmet zijn, bestaan tal van complotverhalen. Zo is er een zogenaamde beweging van ontkenners die al 30 jaar lang de link tussen HIV en aids in vraag stelt. Deze groep beweert dat het een complot is van de farmaceutische industrie en westerse overheden. Volgens hen zou de medicatie die aidspatiënten krijgen veel schadelijker zijn dan het virus zelf. Over de motivatie zijn de complotdenkers het niet eens, het gaat van puur winstbejag tot complete genocide. Pure onzin uiteraard, er is geen greintje betekenisvol bewijs dat dit soort extreme opvattingen ondersteunt. Minder onzinnig, helaas, is de invloed van deze beweging. De Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki leunde sterk op de zogenaamde bevindingen en paste zijn beleid erop aan. Dit had tot gevolg dat tal van patiënten niet op tijd behandeld werden met aidsremmers, waardoor tussen 2000 en 2005 honderdduizenden mensen stierven.
Een andere populaire complottheorie over aids is dat het gecreëerd werd in een laboratorium als biologisch wapen. Dit gerucht werd verspreid door middel van een pamflet met de titel AIDS: USA Homemade Evil geschreven door KGB agent Jakob Segal met als doel het verspreiden van desinformatie. Naast dit zogenaamde biologische wapen uit de Koude Oorlog zijn er uiteraard nog andere manieren om het ontstaan van aids in een lab te laten gebeuren. Zo zou het in New York ontwikkeld zijn om het vervolgens vermomd als een vaccin tegen pokken door de Wereldgezondheidsorganisatie te laten verspreiden over derdewereldlanden. Mocht dit allemaal niet het geval zijn, dan is een hoop informatie over het virus niet publiek gemaakt, bestaat er een medicijn wat enkel voor de rijken bestemd is of zijn mensen die aidsremmers toegediend krijgen slechts proefkonijnen van de overheid. Hoe dan ook lijkt er bij elke ziekte wel een of andere duivelse kracht met duistere bedoelingen achter te zitten. Dergelijke ideeën zijn overigens al eeuwenoud.
_De Zwarte Dood
Toen Europa in 1348 voor het eerst op grote schaal getroffen werd door de pest, werd meteen met de vinger naar de joden gewezen. Zij hadden samengespannen met de duivel om het christendom ten val te brengen door een giftige plaag. Dat joden even zwaar werden getroffen door de pest deed er niet toe. Het gevolg was dat joden op grote schaal werden vervolgd en vermoord. De autoriteiten lieten dit vaak niet alleen toe maar moedigden dit zelfs ook aan. Het feit dat veel joodse bezittingen werden geconfisqueerd suggereert dat de pest niet het enige motief leek.
_Coronavirus een joods complot
Het zal waarschijnlijk niet verbazen dat er ook over het coronavirus complottheorieën met betrekking tot joden de wereld in worden gestuurd. Op het internet doen onder meer verhalen de ronde over joden die het virus bedacht hebben om een duistere agenda van de Amerikaanse president Donald Trump en de staat Israël te dienen. Vooral in het Midden-Oosten lijken dergelijke samenzweringstheorieën de kop op te steken. Iraanse staatsmedia schreven de coronaepidemie toe aan 'zionistische elementen', wat een verklaring zou zijn waarom Iran zo hard getroffen is door het virus. Maar ook dichter in de buurt ontspruiten wilde verhalen. In Nederland vroeg een gemeenteraadslid uit Den Haag zich af hoe het komt dat ze in Israël vergevorderd zijn met de ontwikkelingen van een vaccin tegen het virus. De vraag of ze het virus wellicht ook ontwikkeld hebben kon in ieder geval op stevige kritiek rekenen. En terecht natuurlijk. Wat we nu vooral nodig hebben, naast zorg, empathie, samenwerking en solidariteit, zijn betrouwbare wetenschappelijke inzichten, geen misleidende en gevaarlijke samenzweringstheorieën.
Meer van Valentino van den Berge