Het Vrije Woord
Geschreven door Martin Harlaar
  • 1971 keer bekeken
  • minuten leestijd
  • Reacties

13 september 2021 Ben ik wel woke genoeg? (14)
De reinigende kracht van geweld
'Op het individuele vlak is geweld een reinigende kracht. Het bevrijdt de gekoloniseerden van hun minderwaardigheidscomplex, van hun passieve en wanhopige houding. Het geeft hen moed en herstelt hun zelfvertrouwen.'
Frantz Fanon
De Frans-Martinikaanse psychiater Frantz Fanon (1925-1961) is een held van de huidige Social Justice Warriors, maar hij vormde al in de jaren zestig een bron van inspiratie voor militante activisten. Fanon werd vooral beroemd met zijn boek Les Damnés de la Terre (De verworpenen der aarde) dat in 1961 verscheen en in 1963 in het Engels werd vertaald.
Om Frantz Fanon te begrijpen, is het cruciaal te weten dat hij een Frans staatsburger was met een zwarte huid. Hij werd in 1925 geboren op het Franse eiland Martinique in de Caraïbische Zee. Tijdens de Tweede Wereldoorlog diende hij in generaal De Gaulles leger van de Vrije Fransen. Hij studeerde medicijnen in Frankrijk en werd daar vanwege zijn huidskleur niet altijd geaccepteerd als Fransman. Van november 1953 tot 1956 werkte hij als psychiater in het psychiatrisch ziekenhuis in Blida-Joinville, Algerije.
Ansichtkaart Psychiatrisch Ziekenhuis van Blida Algérien
_Algerije vóór 1962
Algerije was sinds het midden van de negentiende eeuw een kolonie van Frankrijk. Daarvoor had het kustgebied van het latere Algerije, Tunesië en Libië drie eeuwen lang deel uitgemaakt van het Ottomaanse Rijk. Vanaf de Noord-Afrikaanse kust, ook wel Barbarije genoemd, werden handelsschepen overvallen en de bemanningen gevangen genomen. Er werd losgeld geëist of ze werden als slaven verkocht. Algiers was een belangrijke uitvalsbasis van de piraten.
Een christelijke geestelijke onderhandelt over de vrijkoop van slaven, Jan Luyken, 1684
Begin negentiende eeuw werden er door de Amerikaanse marine – ook Amerikaanse handelsschepen waren slachtoffer van de piraterij – twee oorlogen gevoerd om aan dit alles een eind te maken. De Eerste Barbarijse Oorlog duurde van 1801 tot 1805. De Tweede Barbarijse Oorlog vond plaats in 1815. De marines van Groot-Brittannië en Nederland waren ook actief en er kwam een eind aan de piraterij. In 1830 namen Franse troepen Algiers in. In de decennia die volgden veroverden Franse troepen ook het binnenland. In de loop van de tijd vestigden veel Fransen zich in Algerije. Op 3 juli 1962 kondigde president De Gaulle – na veel bloedvergieten – aan dat Algerije onafhankelijk zou worden. Op 25 september van dat jaar werd de Algerijnse republiek uitgeroepen.
_'De kolonist verstaat alleen de taal van het geweld'
Aan die onafhankelijkheid ging een bloedige strijd vooraf die in 1956 was begonnen. In dat jaar nam Fanon ontslag als psychiater. In zijn ontslagbrief aan Monsieur le Ministre Résident, Gouverneur Général de l’Algerie schreef hij onder andere het volgende [Engelse vertaling van Haakon Chevalier (1901-1985)]:

'For nearly three years I have placed myself wholly at the service of this country and of the men who inhabit it. I have spared neither my efforts nor my enthousiasm. There is not a parcel of my activity that has not had as its objective the unanimously hoped-for emergence of a better world.
But what can a man's enthousiasm and devotion achieve if everyday reality is a tissue of lies, of cowardice, of contempt for man? (…) What is the status of Algeria? A systematized de-humanization.'

Fanon sloot zich aan bij het Front de Libération Nationale (FLN). Hij werd Algerije uitgezet en vestigde zich in Tunis. Daar maakte hij deel uit van het redactiecollectief van El Moudjahid ('De Heilige Strijder'), het informatieblad van het FLN. In 1957 schreef Fanon voor dit blad drie artikelen over de Franse intellectuelen en democraten in relatie tot de Algerijnse revolutie. Daarin zien we een perspectief dat we ook bij de hedendaagse Social Justice Warriors terugvinden, namelijk dat de samenleving bestaat uit enerzijds onderdrukkers en anderzijds onderdrukten. Een bepaalde bevolkingsgroep (bv. de witte burgers) is in zijn geheel schuldig aan de onderdrukking (racisme), bewust of onbewust. Fanon:

'The status of the foreigner, of the conqueror, of the Frenchman in Algeria, is the status of an oppressor. The Frenchman in Algeria cannot be neutral or innocent. Every Frenchman in Algeria oppresses, despises, dominates.'
_De verworpenen der aarde
Fanon stierf op 6 december 1961 in een ziekenhuis in Washington D.C. aan de gevolgen van leukemie. Hij was 36 jaar. Enkele dagen voor zijn dood verscheen zijn boek Les Damnés de la Terre.

Het boek bestaat uit vijf hoofdstukken. Het eerste en waarschijnlijk beroemdste hoofdstuk is getiteld De la violence. Het gebruik van geweld door de gekoloniseerde, de onderdrukte is volgens Fanon noodzakelijk om zich te bevrijden van het geweld van de kolonisator, de onderdrukker. Citaat uit de Nederlandse vertaling van 1973:

'Wanneer er ergens een gewapende strijd voorkomt, wijst dat er op dat het volk heeft besloten alleen nog vertrouwen te stellen in gewelddadige middelen. De man van wie men voortdurend gezegd heeft dat hij alleen de taal van het geweld verstaat, besluit zich uit te drukken door middel van het geweld. In feite heeft de kolonist hem van het begin af de weg gewezen die voor hem bestemd was, wanneer hij zich wilde bevrijden. De gekoloniseerde kiest het argument dat hem gesuggereerd is door de kolonist en dank zij een ironische omdraaiing van de dingen is het nu de gekoloniseerde die verklaart dat de kolonist alleen de taal van het geweld verstaat.'
_De bijbel van Fanon
In 1966 werd in de Verenigde Staten de Black Panther Party for Self-Defense (kortweg Black Panther Party, BPP) opgericht door Bobby Seale (1936) en Huey Percey Newton (1942-1989).
Huey Percy Newton, 'Minister van Defensie' van de Black Panther Party, poseert in 1967 op eigen verzoek als strijder met een Afrikaanse achtergrond
Op 15 januari 1967 schreef Eldridge Cleaver, de 'Minister van Informatie' van de BPP (1935-1998):

'Dit boek dat overal ter wereld wordt erkend als een klassieke studie van de psychologie van onderdrukte volken staat momenteel in de militante kringen van de zwarte bevrijdingsbeweging in Amerika bekend als 'de bijbel'. (…)
Fanons boek rechtvaardigt de revolutionaire geweldimpuls. [door mij vet gemaakt, MH] Het leert de slachtoffers van een koloniaal bewind dat het heel normaal is als ze de neiging voelen om in opstand te komen en de slavendrijvers hun kelen af te snijden, dat dit een van de manieren is waarop ze hun manlijkheid kunnen verwerven, en dat ze zich tegen de onderdrukker moeten verzetten willen ze zichzelf als mannen kunnen ervaren.
Na de gebeurtenissen in Watts [Los Angeles, 11 t/m 17 augustus 1965, 34 doden] en alle andere oproeren die de gettoos van Amerika in vuur en vlam hebben gezet, is het wel duidelijk dat er maar weinig verschil bestaat tussen de wijzen waarop onderdrukte mensen hun bestaan ervaren en erop reageren, of ze nou in Algerië door de Fransen worden onderdrukt, in Kenya door de Engelsen, in Angola door de Portugezen of in Los Angeles door Yankee Doodle.'

Oud-Black Panther Mumia Abu-Jamal (geboren als Wesley Cook, 1954) herinnerde zich vele jaren later (vanuit de cel waar hij sinds 1982 een levenslange gevangenisstraf uitzit wegens moord): 'For the mostly teenaged members of the Black Panther Party for Self-Defense, the name Fanon was a familiar one. For every Panther was told it was his/her duty to read The Wretched of the Earth.'
Voor Black Panther Stokely Carmichael (1941-1998) was het boek van Fanon eveneens een bron van inspiratie. De verworpenen der aarde moesten samen de strijd aan gaan. De zwarte Amerikanen hoorden bij die verworpenen der aarde. Op 18 juli 1967 hield Carmichael in Londen een toespraak op het Congress on the Dialectics of Liberation. Daarin legde hij de aanwezigen uit wat Black Power inhield:

'Black Power, to us, means that black people see themselves as a part of a new force, sometimes called the Third World; that we see our struggle as closely related to liberation struggles around the world. We must hook up with these struggles.'

Diezelfde maand sprak hij op Cuba de First Conference of the Organization of Latin American Solidarity toe. Hij begon zijn speech als volgt:

'We share with you a common struggle, it becomes increasingly clear; we have a common enemy. Our enemy is white imperialist society. Our struggle is to overthrow this system that feeds itself and expands itself through the economic and cultural exploitation of non-white, non-Western peoples – of the Third World.'

Verderop in zijn toespraak vertelde hij dat in het jaar nadat op 2 juli 1964 de Civil Rights Act in werking was getreden – die onder andere een eind maakt aan de rassensegregatie – er meer dan honderd 'rebellions' waren geweest. De grootste vond in augustus 1965 plaats in Watts. Carmichael:

'These rebellions were violent uprisings in which African-Americans exchanged gunfire with police and army troops, burned down stores, and took from the stores those commodities that are rightfully ours – food and clothing that we never had. These rebellions are increasing in intensity and frequency each year; now practically every major city has seen us rise to say, We will seize the day or be killed in the attempt.'

In het kader van de international solidariteit onderstreepte Carmichael dat 'Our people are a colony within the United States, and you are colonies outside the United States'.
_Geweld als 'reinigende kracht'
Alex Rackley

Op 20 mei 1969 werd Black Panther Alex Rackley door andere Black Panthers vermoord, nadat ze hem twee dagen hadden gemarteld, onder andere door kokend water over zijn naakte lichaam te gieten. Ze verdachten Rackley ervan dat hij een informant van de FBI was. BPP-oprichter Bobby Seale werd verdacht van betrokkenheid. De 'bekentenis' van Rackley werd door de Panthers op de band op genomen en staat op internet.
Op de band is ook de stem van BPP-lid Ericka Huggins te horen. Zij werd aangeklaagd en berecht, maar de jury kon niet tot een unaniem oordeel komen; zij werd daarom vrijgelaten. Na haar vrijlating bleef Ericka Huggins actief voor de BPP. Op haar website kunnen we het volgende lezen:

'Ericka's political activism began in 1963, when she attended the March on Washington and committed to moving from the sidelines to the frontlines in the global human rights movement. [vet gemaakt door mij, MH] In 1969, at age 18, she became a leader in the Los Angeles chapter of the Black Panther Party with her husband John Huggins.'
Ericka Huggins en dochter Mai
December 1968 was Ericka Huggins bevallen van een dochter, Mai. Op 17 januari 1969 werd zij weduwe toen haar echtgenoot John Huggins werd doodgeschoten door de 21-jarige Claude Hubert. Hubert was lid van US Organization, een Zwarte, in 1965 opgerichte nationalistische organisatie. We lezen verder op haar website.

As an activist, former political prisoner & leader in the Black Panther Party, educator & student I've devoted my life to the equality of all—beyond the boundaries of age, culture, class, gender, sexual orientation or ability. [vet gemaakt door mij; u herkent ondertussen het bekende rijtje van woke-aandachtspunten, hoewel 'age' niet vaak wordt genoemd, maar Ericka Huggins is op leeftijd, dus wilde ze het als grijze panter wel even genoemd hebben, MH] (…) I read to hone my critical thinking skills. I believe that we learn best by engaging one another as we serve the world.'

'We learn best by engaging one another as we serve the world.' Toen ik dat las, vroeg ik mij af of de jonge moeder Huggins dat in mei 1969 ook dacht, toen ze aanwezig was bij de 'bekentenis' van de met brandwonden overdekte Alex Rackley. 'To serve the world', het doel heiligt de middelen, ook als het kokend water is.
Ericka Huggins in 2015. Alex Rackley werd slechts 19 jaar. Ericka Higgins werd moeder, grootmoeder en professor in de sociologie.
Fred Bennett

Terwijl Bobby Seale in de gevangenis zat in verband met de moord op Alex Rackley, werd Seales vrouw Artie zwanger. Naar verluid was de 25-jarige Black Panther Fred Bennett de verwekker. Bennett sprak regelmatig op bijeenkomsten van de BPP, maar verdween november 1970. April 1971 werden zijn verkoolde en kapotgeslagen overblijfselen gevonden.
Vermist: Betty Louise Van Patter
Betty Louise Van Patter

December 1974 werd de 45-jarige Betty Louise Van Patter doodgeslagen. Zij was boekhouder op een school die door de Panthers werd gerund. Haar lichaam werd vervolgens in het water gegooid. Ze zou gedreigd hebben openbaar te maken dat de BPP met de boekhouding rommelde. Haar lichaam werd pas een maand later gevonden. Huey Newton zou opdracht hebben gegeven Van Patter te doden. David Horowitz (1939) had haar aan de baan geholpen door haar in contact te brengen met de Panthers. Haar dood was voor hem een breekpunt:

'Betty's friends in the Bay Area progressive community, who generally were alert to every injustice, even in lands so remote they could not locate them on a map, kept their silence about this one in their own backyard. (…) My dedication to the progressive cause had made me self-righteous and arrogant and blind. Now a cruel and irreversible crime had humbled me and restored my sight.'

Huey Newton

Op 22 augustus 1989 werd Huey Newton doodgeschoten. Dader was de 24-jarige Tyrone Robinson, lid van de rivaliserende Black Guerrilla Family. Op de website van NewsOne.com ('NewsOne.com is your destination for news and information for and about Blacks in America') werd op 22 augustus 2019 stilgestaan bij het feit dat het dertig jaar geleden was dat Huey Newton was vermoord. De subkop boven het artikel luidde: 'The legacy of the activist still lives on'.

Tieners en twintigers die de wereld willen veranderen en de beschikking hebben over wapens; de weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens.

Professor Reiland Rabaka

Het is dit jaar zestig jaar geleden dat De verworpenen der aarde verscheen. De ideeën van Frantz Fanon werden zoals we zagen in de Verenigde Staten opgepikt door de Black Panther Party. En na al die jaren vormen ze opnieuw een bron van inspiratie, maar nu voor onze Social Justice Warriors. Een willekeurig voorbeeld.

In 2010 publiceerde Reiland Rabaka het boek Forms of Fanonism: Frantz Fanon's Critical Theory and the Dialectics of Decolonization. Anders dan de boeken van Frantz Fanon en van de Black Panthers is het boek van Rabaka niet betaalbaar voor de verworpenen in de USA, laat staan in de Third World. De paperback uitvoering kost $ 54.99 en de hardcover $ 113.30. Misschien kunnen de verworpenen der aarde hiertegen in opstand komen en boekwinkels plunderen om in het kader van de scholing ten behoeve van hun bevrijdingsstrijd 'those commodities that are rightfully theirs' te pakken. Professor Reiland Rabaka zal er ongetwijfeld begrip voor kunnen opbrengen.
Reiland Rabaka
Reiland Rabaka
In juni 2021 was er groot nieuws in Colorado, USA.
CU Boulder announces new Center for African and African American Studies
CU Boulder announces new Center for African and African American Studies
'This center grows out of a long-standing struggle since the '60s and the '70s.' Het is maar dat u het weet.
La luta continua
Het Vrije Woord
In het kader van het 'Grote vragen'-project (Diversiteit & Dialoog staan daarin centraal) probeert Martin Harlaar, in samenwerking met het Humanistisch Verbond, tot de kern van belangrijke maatschappelijke thema's door te dringen. In 2021 verscheen zijn boek 'De getemde mens. Waar komt (volgens u) onze moraal vandaan?' en in 2022 'Ben ik wel woke genoeg?'. In januari 2024 verscheen 'Het gender-experiment'.
_Martin Harlaar Martin Harlaar (Amsterdam 1956) is historicus
Meer van Martin Harlaar

_Recent nieuws

Bekijk alle nieuwe berichten

_Populair nieuws

Bekijk meer populair nieuws