31 juli 2023
Werken voor de kost
Als kind speelde ze al graag restaurantje. Haar verhaal begint met een eerste bezoek aan een fastfood restaurant waar de kinderen hun ouders hebben toe overgehaald. Als jobstudentje en later, als ze de leeftijd heeft bereikt dat ze gaat werken, meldt ze zich aan voor een aannamegesprek bij een MacDo’s soort restaurant. “De manager zit tegenover me met zijn 30-jarig gezicht en zijn lichte snor, die je je in restaurants kunt veroorloven. Hij kijkt sluw en wacht zonder na te denken tot ik antwoord. Hij wil weten wie ik ben en waar ik klaar voor ben, interesse in, vermogen om. Op zijn blad begon hij een lijst met vier items. Waar ik klaar voor ben om op tijd te zijn en terwijl ik een pleidooi houd tegen slapen, trekt hij een nieuw streepje.”
Baglin vertelt alles in de ik-vorm, ze ontdekt een andere wereld en beschrijft alles in detail. Haar werkplaats, het uniform dat ze krijgt met haarnetje en mondkapje (want het is nog Covid-tijd), de resem voorschriften die ze zal moeten volgen. Ze vertelt wat ze doet, haar verhouding met baas en collega’s, toezicht vanwege de managers en hoe veeleisend die zijn, hoe de reinigingsproducten in de huid van de handen bijt (beschermende handschoenen niet toegelaten door Covid), deeltijdcontracten, het povere loon van fietsbezorgers. Hoe het er dagelijks aan toe gaat, slopend werk. Hoe haar lichaam doodvermoeid en gekneusd voelt, piekmomenten en hoe chaotisch het dan kan zijn. De obsessie met presteren, de kleedkamer en hoe de vloer daar constant nat is. Haar contact met de klanten, schema's, tijdklok, ze beschrijft hoe hard ze werkt om toch maar telkens een trapje hoger te geraken doorheen de verschillende werkstations. Van het hardste werk in de eetzaal, ook rotklusjes, opruimen, vuilnisbakken vullen, toilettenschoonmaken, tot het uitreiken door een doorgeefluik van klaargemaakte maaltijdpakjes in de drive-in of aan de fietsbezorgers. Deze bezetenheid is duidelijk niet alleen een kwestie is van gemakkelijker werk en meer verdienen maar ook een soort eerzucht en fierheid omdat zij dat kan. Daardoor krijgen we ook de beschrijving van ieder van die stadia die ze doorloopt.
Dat is het ene verhaal. Maar er is meer. Er is er een tweede levensruimte. Handige alternatief door elkaar geweven, vertelt Claire Baglin ook haar gewone leven, met de familie van vier thuis, met broertje, moeder en vader op reis, met vader naar de bibliotheek. Vader Jerôme is trouwens het dominante personage in deze zich met het restaurant afwisselende stukken. Hij wordt door zijn dochter indringend geobserveerd en beschreven. Hij werkt als technieker in een fabriek, komt moe en afgemat thuis. “De sleutel draait niet in het slot, hij duwt alleen de deur open. Hij staat, zijn gezicht rood alsof hij naar het verkeerde huis is gekomen.” Hij vertelt tijdens te maaltijden over zijn werk. Hij vertelt (aan de lezer) over een dramatisch ongeval in de fabriek, waarbij een werkmaat vastgeketend zat aan twee uiteinden van een stroomkabel en zich slechts met veel moeite kon losmaken. Hij komt met een nieuw werkpak thuis, nog ingepakt in plastiekfolie en laat de kinderen het aantrekken en ze nemen er daarna nog familiefoto’s van. Hij neemt de kinderen mee naar een signeersessie van auteurs, ze ruimt haar kamer op, schrijft een verhaal, vergelijkt de spullen in het huis van haar grootouders, zowel hun verschijning als hun geur, met die in de winkel.
Het is een eigenaardig boek, dat bijzonder knap geschreven is. We hebben duidelijk te maken met een sterke schrijfster en dit boek is een buitengewoon sterke debuutroman. Beheerst, precies, met harde, nauwgezette schrijfwijze waarmee ieder klein gebaartje, ieder tekenend detail scherp geschetst wordt. Ze heeft een zeer eigen, droog intens beschrijvende stijl, klaar, raak en duidelijk. Baglin heeft een stevige taalbeheersing en een rijke woordenschat. Je herkent wat ze beschrijft. Je kan goed begrijpen dat ze met dit korte boekje (157 bladzijden pocketformaat uitgeverij Minuit) op de shortlist van de “Prix Goncourt du premier roman” kwam. Je blijft zelfs lezen.
Alhoewel je voortdurend geïrriteerd bent, want al wat je krijgt zijn beschrijvingen, een relaas, een verslag, het wil niets zeggen, het gaat nergens naartoe, het is geen verhaal, geen roman met ergens een zin, een doel, een mededeling. Ten hoogste is het soms lichtjes ironisch, soms voel je even een ongewild doorsijpelende warmte (voor de vader).
Wat je wel meemaakt is het debuut van een grote schrijfster.
Victor De Raeymaeker
Wat je wel meemaakt is het debuut van een grote schrijfster.
Victor De Raeymaeker
Vertaald door Joris Vermeulen
Meer van Victor De Raeymaeker
