13 oktober 2023
De wind kent mijn naam
In deze nieuwe roman van Isabel Allende worden verleden en heden op subtiele manier verweven. Het is een veelkleurig en indrukwekkend verhaal over geweld, masochisme en het lot van migranten uit Latijns-Amerika. Allende verbindt de opkomst van het nazisme en de jodenhaat met wat er heden ten dage gebeurt aan de Mexicaans-Amerikaanse grens.
Allende begint haar boek in 1938 met de Kristallnacht. Het is in Wenen het einde van het gelukkige leven van het joodse gezin Adler en hun zoon Samuel. Hij is dan zes jaar en die dag eindigde zijn jeugd. Samuel kan in Engeland opgevangen worden, maar zal zijn ouders nooit meer zien.
In 1981 wordt in El Salvador het dorp El Mozote uitgemoord door regeringssoldaten op zoek naar guerrillastrijders. Toevallig zijn Leticia en haar vader niet aanwezig in het dorp en kunnen zij over de Rio Grande naar de Verenigde Staten vluchten. Leticia Cordero is dan zeven jaar, blijft in de Verenigde Staten en zal uiteindelijk de huishoudster van Samuel Adler worden.
In 2019 vlucht de zevenjarige Anita met haar moeder Marisol voor het aanhoudende geweld in El Salvador naar de Verenigde Staten. Bij de grens worden ze door de politie van elkaar gescheiden. Ze raakt het spoor van haar moeder kwijt en komt terecht in de opvang voor minderjarigen. Nergens kan ze in de pleeggezinnen aarden. Uiteindelijk wordt ze bijgestaan door de maatschappelijk werkster Selena en de succesadvocaat Frank. Zij slagen erin Anita te plaatsen bij Samuel en Leticia.
Allende weet de drie verhaallijnen met elkaar te verbinden. Als een rasechte vertelster tekent zij met gevoel de karakters van de personages en hun boeiende achtergrondverhalen. Ze trekt parallellen tussen de zeer diverse omstandigheden en verbindt alle personages op een ontroerende wijze met elkaar.
Hoewel het leven van Samuel en Anita zich decennia ver van elkaar afspeelt en ook hun leefomstandigheden helemaal niet gelijk zijn, moeten ze hetzelfde onrecht doorstaan. Veel te vroeg moeten ze een leven opbouwen zonder hun ouders, die zich hebben opgeofferd om hun kinderen een beter leven te geven.
Het tempo in het verhaal is hoog en het perspectief wisselt voortdurend. Emoties worden strak beschreven waardoor het verhaal nog meer gaat beklemmen. Niet de spanning is belangrijk, maar wel de weerzin. Ondanks het verdriet is het een lichtvoetig verhaal. Door de sprongen in de tijd verzandt het niet in oeverloos getreuzel. Helaas herhaalt de geschiedenis zich: Wenen 1938 of El Salvador 2019, de kinderen blijven de grootste slachtoffers.
In De wind kent mijn naam is Allende weer de rasvertelster. Ze verbindt de drie vluchtelingenkinderen met hun eigen specifieke geschiedenis aan elkaar. Dit lijkt ver gezocht, maar het werkt en stoort nergens. Het geeft het verhaal een dynamisme dat je op de wreedheid van de verschillende machthebbers drukt. Ook de goedheid van de behulpzame mensen brengt ze onder de aandacht.
De wind kent mijn naam is een indrukwekkende en emotioneel geladen roman. De ervaringen van de gedwongen migranten worden indringend belicht. Het is een prachtig slot om op het einde de drie vluchtelingen, elk met hun eigen problematiek, samen te brengen. Het lukt haar zonder te verzanden in ellenlange levensverhalen of flauwe romantiek.
De geschiedenis herhaalt zich. Mensen blijven toestanden verdringen en Allende zorgt ervoor dat we met de neus op de feiten worden gedrukt. Het verhaal dat ze brengt is fictie, maar de werkelijkheid is nooit veraf.
Paul Van Aelst
Meer van Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
