16 mei 2019
De sociaaldemocratie is doodziek.Pleidooi voor een verpolitisering van de politieke orde.
De Welvaartsstaat is eigenlijk geen “linkse creatie”, zoals nogal eens gezegd wordt. De “overlegeconomie” kreeg immers al vorm tijdens WOII, gevolgd door een “sociaal pact “met de uitbouw van vakbonden, mutualiteiten, coöperatieven, culturele organisaties, enz.
Dat kreeg een duidelijkere en scherpere links-rechtse vorm door het Duitse en Europese “Wirtschaftswunder“ van de jaren 1950-60, de algemene staking van de winter 1960–61 (tegen de eenheidswet en de toen ook al verregaande besparingsmaatregelen), doorheen het zoveel besproken en geïnterpreteerde “mei ‘68”- dat meer was dan een louter studentenprotest.
Een verzorgingsstaat met een stelsel van sociaaldemocratische waarden en opvattingen was toen zo’n gemeenplaats en zo algemeen aanvaard dat – bijvoorbeeld - De Gaulle, toch moeilijk een linkse politicus te noemen, “gewoon” gas en elektriciteit nationaliseerde, de banken in handen nam evenals de steenkoolsector en de spoorwegen… Met Labour aan de macht in het Verenigd Koninkrijk is het misschien net dat ietsje beter te begrijpen dat daar dezelfde maatregelen genomen worden.
Komt in de jaren 1980 het duo Thatcher-Reagan aandraven met de theorieën van Von Hayek en poneren dat de welvaartsstaat moet ontmanteld worden, elke bemoeiing van de staat is immers nefast voor het goed functioneren van het marktmechanisme dat geen enkele beperking mag kennen. Alle regelgeving moet dus weg. Nieuwe woorden en uitdrukkingen zoals financialisering, lening, privatisering, “soepelder” werken, de “productie opdrijven”, “winstmarge”, ”kostenbesparende maatregelen” of ”deregulering” zijn dagelijkse kost en het beursnieuws en Bruto Nationaal Product zijn plots belangrijke, dagelijkse news items. Thatcher beslist dat een pak verlieslatende steenkoolmijnen dicht moeten en gaat de confrontatie aan met de mijnwerkers (“the enemy within”) die na een jaar lang staken (1984-1985) het pleit verliezen. Voor Thatcher is het duidelijk: ze wil wel “een sterke staat voor een vrije markt”, wat er op neerkomt dat de staat zal gebruikt worden als repressief wapen (zoals tijdens de onderdrukking van Griekenland, in de recente geschiedenis of om failliete banken te redden met het geld van de belastingbetaler).
Het neoliberalisme wordt het nieuwe, grote verhaal en een successtory, want nog nooit werd er in zo’n korte tijd zoveel economische vooruitgang geboekt, zoveel winst gemaakt en zoveel weelde gecreëerd… Het gevreesde linkse Russisch-communistisch model gooit de handschoen in de ring.
De schrijver tekent ons de geschiedenis van de Europese Unie duidelijk en helder (geen woord teveel, en toch met de vinger op de echte feiten en ontwikkeling). Ook bevat de uitgave bondige stukken nationale geschiedenis waarin hij details en vergeten dingen weer ‘opdient’. Zo plaatst hij Tobback, Vandenbroucke en Stevaert in hun kader. We worden herinnerd aan het Augustaschandaal met hoofdrolspeler Willy Claes - veroordeeld tot 3 jaar voorwaardelijke celstraf, 5 jaar ontzetting uit de burgerrechten en een geldboete….
Scheltiens vraagt zich tevens af hoeveel jonge mensen nog weten wat een “proletariër “is.
Scheltiens vraagt zich tevens af hoeveel jonge mensen nog weten wat een “proletariër “is.
Na ongeveer 80 pagina’s scherpe, glasheldere, revelerende geschiedkundig overzicht, voel je je als lezer meegevoerd naar het verlossend hoogtepunt waarin je zal te weten komen wat en hoe het nu verder moet met het zinkende wrak van de sociaaldemocratie. Je krijgt nog even oppeppende voorbeelden zoals die van Sanders, Corbijn, Podemos, mobilisaties allerhande - zoals die van de klimaatspijbelaars, die luid roepen en hopen dat “de boodschap” door “de” politiek wordt opgepikt. Maar dat werkt niet.
Machtsdeelname werkt al evenmin.
Wij weten ondertussen dat dit kapitalistisch spel zonder regels een op hol geslagen economisch monster gecreëerd heeft met een wereld die eraan kapot gaat, een gok-geldeconomie, een klein aantal waanzinnig rijken en 99 procent “anderen”.
Wij weten ondertussen dat dit kapitalistisch spel zonder regels een op hol geslagen economisch monster gecreëerd heeft met een wereld die eraan kapot gaat, een gok-geldeconomie, een klein aantal waanzinnig rijken en 99 procent “anderen”.
En onze sociaaldemocratie staat erbij en kijkt er naar. Het democratisch model schrijft nog wel verkiezingen uit waar vertegenwoordigers van het volk verkozen worden die in principe de macht hebben om in te grijpen en de boeg om te gooien, maar slaagt daar niet in. De reden is duidelijk: om in te grijpen is er macht nodig. Op dit ogenblik heeft geen enkele partij in de Westerse wereld deze macht. Het democratisch verkiezingsstelsel doet politiekers naar de gunst van de kiezer bedelen in plaats van datgene te doen dat nodig is, en gooit meestal tegenstrijdige strekkingen samen die nooit “aan de macht” komen.
Na de glasheldere en scherpe historische blik waarmee de schrijver ons naar de geschiedenis van de korte sociaaldemocratie liet kijken, liggen de verwachtingen hoog, in zoverre het een dringend verder verloop betreft.
Na de glasheldere en scherpe historische blik waarmee de schrijver ons naar de geschiedenis van de korte sociaaldemocratie liet kijken, liggen de verwachtingen hoog, in zoverre het een dringend verder verloop betreft.
Een historisch tijdperk is afgesloten. Een nieuw raamwerk is nodig met nieuwe programma’s en strategieën. Links mag niet bang zijn om ballast af te werpen en tegelijk toch sommige verworvenheden te verdedigen. (“De Vlam bewaren.”) We moeten naar een nieuw globaal toekomstproject, vanuit een wisselwerking met de praktijk en op basis van eigen analyses en niet door in het defensief te gaan tegen de dictaten van de opponenten.
Viktor De Raeymaeker
De oplossing kan er komen van binnen de partij uit, door een eigen, duidelijk radicale linkse lijn te trekken.
Dit boek levert een bijzonder ophelderend stuk geschiedenis, inclusief een beoordeling ervan.
Helaas is het (be)sluitstuk niet meer dan een - weliswaar zeer enthousiasmerende - richtingaangever.
Meer van Victor De Raeymaeker
Dit boek levert een bijzonder ophelderend stuk geschiedenis, inclusief een beoordeling ervan.
Helaas is het (be)sluitstuk niet meer dan een - weliswaar zeer enthousiasmerende - richtingaangever.
