26 oktober 2024
De vrouw die zweeg - Over het verdwijnen van natuurervaringen
Thomas van Slobbe is één van de meest originele en toonaangevende denkers uit de natuurbeweging. Als directeur van Stichting wAarde staat hij aan de basis van het denken over natuurvervaging, op de drempel van de nieuwe tijd.
Het Nederlandse dagblad Trouw riep hem in 2009 uit tot een van de honderd invloedrijkste Nederlanders op het vlak van duurzaamheid. Hij is auteur van diverse boeken over natuurbeleving, toekomstverkenning en klimaatverandering.
De vrouw die zweeg is veel meer dan een psychologische thriller. Meteen in de inleiding wordt duidelijk welke ambitie Van Slobbe met dit boek koestert: “een klein verhaal van kleine mensen” dat tegelijkertijd een groot verhaal is “over een van de grootste uitdagingen van deze tijd”. Want een eindeloze stroom van data, nieuwtjes, voorgeprogrammeerde meningen en oordelen eist onze aandacht voortdurend op, met als gevolg dat we vaak de rust niet vinden voor iets simpels als natuurbeleving. Dit leidt tot “the extinction of experience”: steeds meer mensen verliezen het contact met de vrije natuur. Deze ontkoppeling tussen mens en natuur verergert zienderogen zodat een reeks ervaringen, die tot voor kort als heel normaal en zelfs essentieel bij ons leven hoorde, dreigt uit te sterven.
In De vrouw die zweeg geeft Van Slobbe dit begrip een bredere betekenis, omdat het verdwijnen van ervaringen vandaag de dag veel verder gaat en ook veel dieper reikt dan enkel onze relatie met de natuur. Door middel van de diverse ontwikkelingen die hij in dit boek uittekent, verklaart hij dat we niet alleen de natuur, maar inmiddels ook onze omgeving en grote delen van onszelf uit het oog verliezen. Er manifesteren zich zelfs veranderingen in ons taalgebruik en bewustzijn.
Het verhaal draait om Lena, een vrouw die, zoals de titel suggereert, zwijgt na een traumatische gebeurtenis. Dit zwijgen vormt de kern van een complex mysterie waarin stapsgewijs wordt ontsluierd wat haar tot stilte heeft gebracht. Die stilte is niet alleen te wijten aan het opgelopen trauma, maar symboliseert ook haar inwendige strijd en de pijn die ze niet onder woorden kan brengen. Het plot ontvouwt zich op een manier die steeds meer lagen van haar verleden blootlegt, wat je constant doet afvragen wat er precies is gebeurd. Daarenboven slaagt de auteur erin om de lezer zich met haar te laten verbinden, ondanks haar moeilijk toegankelijke aard. Opvallend is dat Lena’s familienaam nergens expliciet wordt genoemd. Het ontbreken daarvan kan gezien worden als een bewuste keuze van de schrijver om de nadruk te leggen op haar karakter en de psychologische aspecten van het verhaal.
Mo Darriger vervult ook een sleutelrol in de gebeurtenissen. Als Lena's buurman is Mo regelmatig fysiek aanwezig in haar leven, maar hun onderlinge verhoudingen zijn veel gecompliceerder dan die van twee mensen die simpelweg naast elkaar wonen. De vraag of hij betrokken is bij het trauma dat haar heeft doen zwijgen, blijft een belangrijk mysterie dat de lezer tot het einde intrigeert.
De kracht van het boek schuilt in de schrijfstijl van de auteur. In de eerste plaats de psychologische diepgang van de personages: Van Slobbe focust op hun mentale en emotionele gesteldheid, vooral bij de hoofdpersoon Lena. Hij graaft diep in hun gedachten en gevoelens, waardoor hun kwetsbaarheden en complexiteiten aan de oppervlakte komen. Dit biedt een intieme blik op de worstelingen van de personages, wat bijdraagt aan de emotionele intensiteit van de vertelling. Ten tweede zijn er de minimalistische dialogen: ze zijn vaak beknopt en spaarzaam - wat zeker past bij het stil, gesloten en teruggetrokken karakter van Lena - en worden gebruikt om belangrijke onthullingen te doseren. Ten derde gaat het hier om descriptief en sfeervol proza: de wijze waarop Van Slobbe de omgeving en de stemming in verschillende omstandigheden beschrijft, creëert vaak een beklemmende, dreigende atmosfeer die goed aanleunt bij het gevoel van isolatie en wantrouwen dat door het verhaal heen sijpelt. Ten vierde bekleedt het thema van stilte en geheimhouding een centrale plaats in zijn werk. Hij ondersteunt dit door belangrijke informatie lang verborgen te houden, waardoor je gedwongen wordt om zelf te speculeren over wat er werkelijk aan de hand is. Ten slotte wordt zijn stijl niet gekenmerkt door snelle of sensationele acties, maar drijft Van Slobbe de spanning langzaam en zorgvuldig op.
Aldus wordt de lezer stukje bij beetje in het verhaal getrokken, waarbij elke onthulling meer vragen oproept dan antwoorden geeft. Dit trage tempo kan bij sommige (ongeduldige) lezers als storend en zenuwslopend worden ervaren, tot de uiteindelijke ontknoping, die zowel verrassend als bewogen is. Alles bij elkaar genomen is zijn schrijfstijl ideaal voor liefhebbers van thrillers met een sterk accent op de innerlijke wereld van de personages, waarbij heftige gevoelens en trauma’s diepgaand worden verkend.
Met De vrouw die zweeg bewijst Thomas van Slobbe eens te meer waarvoor hij bekend staat: een talentvolle schrijver van meeslepende verhalen en een scherpe observator van menselijke emoties.
Marc De Bock
Meer van Marc De Bock
Marc De Bock