24 november 2024
Patriot - Mijn verhaal
Aleksej Navalny studeerde rechten aan de Patrice Lumumba-Universiteit in Moskou. Hij trad toe tot de advocatuur en is vooral bekend als politicus, oppositieleider, anticorruptieactivist en politiek gevangene. Hij wordt internationaal geroemd om zijn moed en inzet voor het herstel van de democratie in Rusland. In 2021 ontving hij daarvoor de Sacharovprijs, de jaarlijkse mensenrechtenprijs van de Europese Unie. Op 16 februari 2024 werd hij vermoord. Aleksej Navalny werd 47 jaar en laat een vrouw en twee kinderen na.
Zijn postume memoires beginnen met het relaas van de poging tot zijn vergiftiging met novitsjok op 20 augustus 2020 aan boord van een vliegtuig op de vlucht Tomsk-Moskou. Hij kon op het nippertje gered worden door de zorgen die hij ontving in het Charité Ziekenhuis in Berlijn waar hij op aandringen van Bondskanselier Angela Merkel opgenomen werd. Na een herstelperiode van vier maanden keerde hij op 17 januari 2021 naar Rusland terug waar hij bij aankomst prompt aangehouden werd.
In het eerste deel beschrijft Navalny zijn beschermde jeugd met een vader die beroepsofficier was. Zijn grootouders woonden in Oekraïne niet ver van Tsjernobyl. De amateuristische en leugenachtige reactie van de overheid op de kernramp was faliekant voor het vertrouwen van de bevolking en droeg zeker bij tot het einde van de USSR in december 1991. Het land was door de leugens, de hypocrisie en het wanbeleid van zijn seniele leiders in een economische storm terecht gekomen, die tot de ondergang leidde.
Navalny schetst zijn evolutie van beloftevol student in de rechten met een veelbelovende carrière als zakenadvocaat tot een hardnekkige mensenrechtenactivist en corruptiebestrijder. Aanvankelijk sloot hij zich aan bij een extreemrechtse politieke partij en verzette zich tegen migratie uit Azië en Tsjetsjenië. In het begin was hij ook een bewonderaar van Jeltsin. Hij verloor zijn vertrouwen in Jeltsin bij de machtsoverdracht aan Poetin eind 1999.
De alomtegenwoordige corruptie zette hem ertoe aan een Anticorruptie-stichting in het leven te roepen. Met zijn medestanders bond hij de strijd aan tegen corruptie wat door de maffia rond Poetin niet in dank aanvaard werd. Telkens er een verhaal van corruptie opdook verzamelden zijn medewerkers bewijzen en publiceerden hun bevindingen op een blog en later in de vorm van video’s op You Tube. Zij verspreidden ook beelden van de luxekastelen en pronkerige jachten in exotische oorden, eigendom van de politici en oligarchen die op de rug van de gewone Rus op onrechtmatige wijze kolossale vermogens opgebouwd hadden. Ook Poetin bleef niet onbesproken. Zo ontpopten Navalny en zijn medestanders zich tot meer dan lastige luizen in de pels van Poetin en zijn trawanten. Het Kremlin kon dat niet zo laten. Niets werd onverlet gelaten om de Anticorruptiestichting te stoppen: huiszoekingen, inbeslagnames van documenten en apparatuur, willekeurige arrestaties, opzettelijke vernielingen…
Navalny dacht wel niet dat het regime zo ver zou gaan en tot zijn liquidatie zou besluiten:
“Ik was inmiddels een publiek figuur. Ik was zo bekend dat het voor hen een te groot risico zou zijn om me te vermoorden.”
Verkeerd gedacht.
“Ik was inmiddels een publiek figuur. Ik was zo bekend dat het voor hen een te groot risico zou zijn om me te vermoorden.”
Verkeerd gedacht.
Hij komt over als een onverbeterlijke optimist. Eens in de gevangenis besefte hij dat hij wellicht nooit meer zou vrijkomen en dat hij, al of niet met hulp van de overheid, er het loodje zou leggen. Toch bleef hij strijdlustig en klaagde hij voordurend de absurde gevangenisregels aan. Voor de minste futiele overtredingen op deze regels werd hij naar de isolatiecel verbannen. Op het einde verbleef hij er quasi permanent.
De overheid was bovendien onvermoeibaar bij het verzinnen van nieuwe misdrijven waarop steevast een veroordeling volgde tot jarenlange gevangenisstraffen. Navalny kon uiteindelijk zelf niet meer bijhouden hoeveel jaar opsluiting hij inmiddels opgelopen had. Bij deze veroordelingen werd er een loopje genomen met de meest essentiële regels van een eerlijke procesvoering en waren de rechten van de verdediging onbestaande. Een belachelijke poging van Poetin om zo een illusie van een rechtsstaat te willen creëren.
Het tweede gedeelte van het boek bevat het dagboek dat Navalny kon bijhouden gedurende de jaren van zijn gevangenschap. Daarbij getuigde hij van uitzonderlijke moed en van een hardnekkig verzet tegen het Russisch penitentiair systeem. Hij beschreef er zijn erbarmelijke levensomstandigheden, zijn hongerstaking en zijn talrijke verblijven in totale isolatie. Daarbij kon hij het niet nalaten toch nog grapjes te maken.
Na de lectuur van het werk kan men instemmen met de held van Leo Tolstoj uit het boek Opstanding:
“Ja, op dit moment is de gevangenis de enige geschikte plaats voor een eerlijk man in Rusland.”
“Ja, op dit moment is de gevangenis de enige geschikte plaats voor een eerlijk man in Rusland.”
Navalny is een geboren verteller en bezorgt ons een ontluisterend beeld van het hedendaagse Rusland onder de knoet van een gemene, kleine, moordzuchtige, corrupte en idiote tsaar. Het is droevig dat zijn verhaal dergelijke tragische afloop kent.
Ignace Claessens
Meer van Ignace Claessens
Ignace Claessens
