7 januari 2025
De wereld van Billy the Kid
Wie kent er niet het verhaal van Billy the Kid? Eventjes helpen? Muziekliefhebbers kennen zonder twijfel het nummer ‘Knockin on Heaven’s Door’ van singer-songwriter Bob Dylan. Het was oorspronkelijk de soundtrack voor de revisionistische western ‘Pat Garrett and Billy the Kid’ uit 1973. In dit meesterwerk van Sam Peckinpah acteren James Coburn, Kris Kristofferson en eventjes maar… ook de ‘maestro himself’, Bob Dylan.
Is het toeval dat in de U.S. met een geschiedenis die eigenlijk pas begint als bijna de laatste indiaan is uitgemoord de helden in de literatuur meestal outlaws, criminelen, gangsters en bandieten zijn? De migranten naar de Nieuwe Wereld waren door de eeuwen heen meestal de grootste durfallen, ongewensten, psychopaten, gezocht en op de vlucht of hopeloos. Dat resulteerde genetisch uit een extreem hoog percentage agressie en misdadig gedrag tot op de dag van vandaag in de U.S. (Heb ik niet van mezelf maar wel uit National Geographic!)
In het boek De wereld van Billy de Kid was volgens de schrijver Lode Melis de toenmalige wereld rondom deze koelbloedige moordenaar veel gevaarlijker dan de Kid zelf. Meer nog dan over Billy krijg je uitgebreid een beschrijving met namen en feiten van die gewelddadige maatschappij te lezen.
“De Colt six-shooter, de ‘Equalizer of Peacemaker’: There is more law in a Colt six-gun than in all the law books!”
Deze zeer gedetailleerde biografie beschrijft de laatste vijf jaar van het korte leven van Billy Bonney of Billy the Kid. Het is de eerste Nederlandstalige biografie en het leest als een ouderwetse spannende roman. De schrijver schopt ook alle clichés en mythes overhoop van het ‘Wilde Westen’. Het grootste deel van dit verhaal speelt zich af in New Mexico en de South west kort na de burgeroorlog. Het is een tijd van wetteloosheid en vooral de macht van de sterkste vuisten en de snelste schutters. Er woeden verschillende kleine oorlogen tussen veehouders, ondernemers en veedieven. Corrupte Marshalls, Sheriffs en Deputies kiezen niet altijd de kant van de slachtoffers en de wet.
“September 1875. Een vijftienjarige jongen met zachtblauwe ogen stapt uit de postkoets in Clifton Arizona.”
Billy Bonney is slechts 15 jaar oud als hij iedereen begint op te vallen. Hij is welbespraakt, meertalig, netjes gekleed, beleefd en oogt heel jongensachtig. Eigenlijk is hij constant op zoek naar een warm nest en de moeder die hij mist. Je zou hem bijna sympathiek gaan vinden. Hij rijdt paard als de besten en ieder schot uit zijn colt of winchester is raak. Alcohol is niet aan hem besteed maar gokken is zijn enige ondeugd in de saloons waar iedere mooie hispanic meid zijn aandacht probeert te vangen. De kerel die de confrontatie aangaat met the Kid kan het zelden navertellen.
Billy geraakt stilaan verzeild in zowat alle conflicten van de regio. Er zijn de ‘Regulators’ waarvan hij ook deel uitmaakt en die zich verzetten tegen de corrupte ranchers en zakenmannen van de ‘Santa Fe Ring’. Deze laatsten terroriseren de bevolking als een soort maffia. Het gevolg is de bloedige ‘Lincoln County War’. Meestal worden de geschillen beslecht met colts, winchesters, hinderlagen en veel onnodig bloedvergieten.
Als het echt niet anders kan wordt het leger ingeschakeld want als een regiment ‘buffalo soldiers’ verschijnt met dat nieuwe wapen de Gatling Gun, een snelvuurwapen, dan verdwijnen de desperado’s wijselijk. Iedereen wantrouwt iedereen want zelfs de arm der wet, de legerbevelvoerder en zelfs de gouverneur zijn corrupt of kiezen partij. Veehouders (laten) stelen van andere veehouders en daar doet Billy duchtig aan mee. Kleine ranchers en sukkelaars worden meestal gespaard en zo ontstaat in de pers stilaan de mythe van een soort moderne Robin Hood.
Ook dan is er rassenhaat en zijn er tweederangsburgers in ‘The land of the Free’. Het hoeft je niet de verwonderen dan na de zwarten en de hispanics gans onderaan de apachen proberen te overleven. Zowat 55% van Mexico viel in handen van de U.S. en Billy, Spaanstalig, voelt zich uitstekend thuis tussen de hispanics. Ze noemden hem ‘bilito’ en zullen hem zijn korte leven lang trouw blijven en bijstaan.
Het spreekt vanzelf dat er tussen die ‘outlaws, desperado’s, cattle rustlers’ en gelukzoekers ook nog enkele opmerkelijke bewonderenswaardige figuren opduiken. Padre Polaco, ex-priester en inspiratie voor Billy, Ma’am Jones en Deluvina Maxwell die hem opvangen in moeilijke tijden. Daar zijn ook Tunstall John, de Engelse gentleman rancher die Billy een fatsoenlijke job bezorgde maar het later moet bekopen met de dood. Er is zelfs sprake van een advocaat McSween Alexander, vriend en zakenpartner van John Tunstall, die als gezworen pacifist weigert een wapen te dragen, heel ongewoon in die tijd. Ook de grote liefde van Billy, Maxwell Paulita, krijgt een rol toebedeeld in het finale einde van haar held.
Als de laatste hoofdrolspeler in dit verhaal sheriff Pat Garrett, en eigenlijk zelf een halve boef, the Kid neerknalt gaat Paulita hem schreeuwend te lijf. “My muchacho está muerto!” Inderdaad, op 20-jarige leeftijd sterft Billy the Kid en zijn laatste woorden zijn in de taal van de mensen die hij het meest in zijn hart droeg: “Quién es?” (“Wie is het?”)
Is dit werk een verheerlijking van Billy the Kid en misdadig gedrag? Wil de biograaf de afschuwelijke daden van deze jonge moorddadige boef vergoelijken? Helemaal niet, want daar is in het verleden reeds een hele bibliotheek verzinsels over verschenen. Talrijk zijn de romannetjes, toneelstukken en films die probeerden het korte leven van Billy te beschrijven. Het boek is vooral een stuk journalistiek, een stuk historiek en daar is wellicht heel wat research aan vooraf gegaan. Lode Melis is niet over één nacht ijs gegaan en laat zijn personages bijna spreken.
Opmerkelijk zijn de vele fraaie oude foto’s van de spelers in dit tragische verhaal. De ouderwetse foto’s incluis de enige foto van Billy zelf op de kaft kijken je vanuit het verleden recht in de ogen. Er is ook een stuk parallelle duiding bij sommige personages. Gouverneur Lee Wallace, die geen tijd heeft voor de smeekbedes van Billy, want hij is veel te druk bezig met het schrijven van zijn meesterwerk ‘Ben Hur, a tale of the Christ’! Een andere vriend van Billy is bekend bij schrijver Edgar Allan Poe. Als Billy tijdens zijn eerste arrestatie bevraagd wordt door Pat Garrett geeft hij meermaals als antwoord: “There is more about that than people know of…” Heel goed mogelijk dat de belezen Kid daarmee de beroemde quote uit Hamlet van Shakespeare gebruikte.
Het loont de moeite om achteraan het boek ook de nabeschouwing en de bibliografie minutieus door te nemen. Viel ik bijna steil achterover dat zelfs Michael Ondaatje, Canadees en in Sri Lanka geboren auteur van The English Patient met The Collected Works of Billy the Kid zich in 1970 ook aan het thema had gewaagd. In tegenstelling tot de vele andere publicaties is het boek van Lode Melis geen romantisch werk over sympathieke cowboys en wrede indianen of over de goeie en de slechte, maar over een periode in de geschiedenis van de U.S. die vooral gekenmerkt werd door heel veel onzekerheid, straffeloosheid en heel veel verliezers en onschuldige slachtoffers. Het zal eigenlijk nooit meer beter worden in het land van Donald Trump!
“It doesn’t matter what’s true! It matters the story they tell when you’re gone…”
Sheriff Pat Garrett
“A man more sinned against than sinning” schrijft Miguel Antonio Otero in The Real Billy the Kid with new light on the Lincoln County War (1936):
“Hij werd het slachtoffer van de omstandigheden waarin hij leefde. Terugdenkend aan mijn eerste ontmoeting met Billy the Kid, waren mijn indrukken uiterst positief en ik kon eerlijk zeggen dat deze jongen meer onrecht werd aangedaan dan dat hij zelf onrecht pleegde.”
“Hij werd het slachtoffer van de omstandigheden waarin hij leefde. Terugdenkend aan mijn eerste ontmoeting met Billy the Kid, waren mijn indrukken uiterst positief en ik kon eerlijk zeggen dat deze jongen meer onrecht werd aangedaan dan dat hij zelf onrecht pleegde.”
De wereld van Billy the Kid is een echte aanrader!
Michel Ackaert
Michel Ackaert
Lode Melis (1955) is non-fictie auteur. Hij is een autodidact met een passie voor geschiedenis, waarover hij geregeld lezingen geeft. Een van zijn bijzondere interesses ligt in het 16e-eeuwse Engeland van koningin Elizabeth I en Shakespeare.
Meer van Michel Ackaert
