15 februari 2025
Oekraïne onder vuur - Over tweehonderd jaar onderdrukking en de oorlog met Rusland
Eugene Finkel werd geboren in Lviv (Oekraïne) en groeide op in Israël. Hij studeerde politieke wetenschappen en internationale betrekkingen aan de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem en aan de Universiteit van Wisconsin-Madison. Hij is momenteel verbonden aan de Johns Hopkins University. Politiek geweld, genocide, Oost-Europese en Israëlische politiek en de Holocaust vormen zijn voornaamste onderzoeksgebieden. Hij schreef reeds talrijke academische bijdragen over deze onderwerpen. Het besproken werk is zijn eerste boek voor een groot publiek.
Op 24 februari 2022 viel Rusland Oekraïne binnen. Poetin had de bedoeling zijn bloedbroeders, de Oekraïners, te beschermen en te bevrijden van de neonazi’s, die de plak zwaaiden in Kyiv… Reeds meer dan twee eeuwen vormden de overheersing van Oekraïne en de ontkenning van een Oekraïense identiteit de hoekstenen van het Russische beleid ten overstaan van hun buurland.
Na de val van de Sovjet-Unie eind 1991 raakten Rusland en Oekraïne van elkaar gescheiden. Weinig Russen zagen echter Oekraïne als een legitieme staat. Een onafhankelijk en democratisch Oekraïne dat vrije verkiezingen kon organiseren en de leiders vervangen vormde een ernstige bedreiging voor de Russische potentaten. Beeld je in dat dit ook in Moskou zou gebeuren!
Bovendien was en is Poetin van oordeel dat Rusland het recht heeft zijn buurlanden te onderwerpen. De oude Sovjetrepublieken moeten weer in het gareel gebracht worden.
De strijd ontpopt zich al vlug tot een genocide. De finale vernietiging van Oekraïne en de uitroeiing van de Oekraïense identiteit, taal en cultuur vormen het ultieme doel. Geweld tegen burgers, die zij vroeger hun broeders noemden, is dagelijkse kost. Het Russische leger staat al lang bekend voor willekeurige executies, verkrachtingen en plunderingen. Dit was zo in de Tweede Wereldoorlog, in Tsjetsjenië en Afghanistan. Wraak voor gesneuvelde kameraden, frustratie ingevolge tegenvallende krijgsverrichtingen, de onverwachte weerstand van de bevolking die niet wenste ‘bevrijd’ te worden, met daarbij een mix van gebrek aan discipline en overmatig drankgebruik, vormden de perfecte voedingsbodem voor de ontsporing van de Russische soldaten.
Vele slachtoffers onder de burgerbevolking waren ook te wijten aan de blinde aanvallen op burgerdoelwitten. Zo werden en worden nog steeds vele steden zoals Marioepol totaal verwoest.
Dit alles werkt de aversie van de Oekraïense bevolking tegen Rusland nog meer in de hand. Het zal wellicht generaties duren om het vertrouwen tussen beide volkeren te herstellen.
Aan de hand van de geschiedenis van Rusland en Oekraïne doorprikt de auteur het fabeltje dat beide volkeren broedervolkeren zouden zijn en dat Oekraïne slechts een verlengstuk van Rusland is. De Oekraïense staat is veel ouder dan Rusland. Oekraïne had een eigen taal en cultuur en daarenboven een grotere bevolking dan het Russische Keizerrijk. Oekraïne werd zo als een bedreiging beschouwd en diende bijgevolg onderdrukt te worden. Tweehonderd jaar later duurt deze strijd nog steeds voort. De invasie van 2022 heeft opnieuw de bedoeling Oekraïne van de kaart te vegen en desnoods de bevolking uit te roeien.
De auteur ziet slechts één uitweg voor een langdurige vrede. Rusland zou zelf een democratie moeten worden. Democratieën voeren nu eenmaal zelden oorlog tegen elkaar. In afwachting moet het Westen Oekraïne op elk gebied blijven steunen en moet Oekraïne kunnen toetreden tot de NAVO. Enkel het NAVO-lidmaatschap zal Poetin verhinderen Oekraïne opnieuw binnen te vallen.
Het ziet er niet naar uit dat deze voorwaarden vlug vervuld zullen worden. Er is geen zicht op democratisering in Rusland. De steun van het Westen blijft nog steeds halfslachtig: too little en too late. De symbolische reactie van het Westen op de annexatie van de Krim was voor Poetin een vrijgeleide Oekraïne binnen te vallen. Volgens de huidige politieke constellatie is ook een lidmaatschap van de NAVO op korte termijn uitgesloten. De toekomst van Oekraïne ziet er somber uit.
Over Oekraïne zijn de laatste tijd veel boeken geschreven. Dit boek steekt er door de grondige documentatie, de interessante beschouwingen en de vlotte stijl ver bovenuit.
Ignace Claessens
Meer van Ignace Claessens
Ignace Claessens
