25 februari 2025
Mijn kleine oorlog - 35 jaar aan het front
De fronten: de Golfoorlog, de oudste oorlog, Afrika: genocide, geschiedenis en vluchtelingen, The War On Terror, de Irakoorlog, de revolutieroute: studenten, dictators en jihadi’s, het IS-kalifaat in Syrië en Irak, de oorlog thuis en tenslotte de oorlog dichtbij in Oekraïne.
Beiroet 2011. Na een korte rit doorheen groezelige, door Hezbollah gecontroleerde wijken, met zandzakjes op de stoep ben ik zonet afgezet op een druk kruispunt net voor de monumentale ingangsdeur van het archeologisch museum. Drie jaar daarvoor was ik na een daguitstap uit Damascus net op tijd weg en ‘veilig’ terug in Syrië toen ze de invalswegen van de stad en de luchthaven blokkeerden. De taxichauffeur is zenuwachtig en stuift meteen weg. Het museum daarentegen is een oord van schoonheid en rust. Je krijgt er aan de ingang meteen een bizar filmpje voorgeschoteld. Aan het begin van de burgeroorlog (1975) werden alle belangrijke stukken en kunstwerken veilig ingekapseld in betonnen kisten. Onder de tonen van een klassiek muziekstuk zie je hoe men na die vreselijke periode en heel theatraal de werken ongeschonden bevrijdt uit hun betonnen dozen. Het museum laat zich genieten in amper een uurtje en ik besluit om terug te wandelen richting het centrum en de ‘Corniche’.
Op mijn wandeling loop ik onbewust doorheen wijken en straten die het decor waren van gruwelijke huis tot huis gevechten met sluipschutters op ieder balkon. Overal getuigen kogelgaten en door plantengroei overwoekerde ruïnes van de gruwelen. Niemand weet nog wie de oorspronkelijke huiseigenaars en winkeluitbaters waren. Gevlucht? Ontvoerd? Dood? Gisteren was ik in het vluchtelingenkamp Sabra en Shatila en morgen staat Hezbollah bolwerk Baalbeck op het programma. Uiteindelijk geraak ik tot op ‘Place des martyrs’ en terug in bruisend en hip Beiroet. Hip? Het zonnetje schijnt en uit een strandclub komt een moderne cover van Fayruz. De bikini’s zijn piepklein en de gasten tonen trots hun sixpacks.
Een oud verslag van Rudi Vranckx, onze onlangs gepensioneerde VRT-oorlogscorrespondent in Libanon? Neen, ondergetekende op bezoek bij jezuïet père Pierre voor een atypische roekeloze inleefreis doorheen dit land van Hezbollah, Druzen, Palestijnen, Maronieten en… fuifnummers.
Fuifnummers! Vanaf dan zal ik steeds als zo’n verslaggever in T-shirt zijn ding doet met op de achtergrond de lichtjes van ‘Beiroet by night’ of bij uitbreiding ‘Tel Aviv beach’ stik jaloers worden totdat… Totdat Robin Ramaekers, die VTM-journalist met de warrige haardos, in West-Beiroet een flink pak rammel krijgt tijdens weeral een conflict met buurland Israël. Rudi Vranckx zet me vandaag met zijn meest recente boek met beide naïeve voetjes terug op de grond.
“Het eerste slachtoffer in een oorlog is de waarheid. Zo is het altijd geweest en de overwinnaars schrijven later meestal toch de geschiedenis.”
Rudi Vranckx
Het lijvig boek Mijn kleine oorlog (volledig herziene editie) van het icoon van de oorlogsjournalistiek, Rudi Vranckx, werd onlangs voorgesteld, wellicht naar aanleiding van zijn pensionering. Je wist toen reeds tijdens de verschillende interviews dat de man nog veel te vertellen had. Aan conflicten en oorlogen in 2025 geen gebrek en daarover zullen we hopelijk Rudi als ervaringsdeskundige nog heel dikwijls aan het woord horen. M.a.w. dit boek is in deze tijden van onzekerheid jammer genoeg nooit af. Rudi Vranckx zal het bij weeral een nieuw conflict nog dikwijls komen uitleggen en duiden in Terzake, De Afspraak of de Zevende dag.
“Tot een collega uit Amerika me de Trump-doctrine uitlegt. Die luidt als volgt. Eerst steek je een huis in brand met een tweet, vervolgens laat je de brand uitslaan. Wanneer tenslotte het huis bijna afgebrand is, kom je blussen en verklaar je de brand onder controle.”
Rudi Vranckx
Ik begon aan dit werk met gemengde gevoelens en zelfs een beetje gezond wantrouwen. Met een meer dan gemiddelde interesse volg ik al jaren het wereldnieuws en vooral de conflicten, de brandhaarden en de oorlogen. Ook nu ik zelf gepensioneerd ben, wil ik weten wat diverse verslaggevers, oorlogsreporters en programmamakers met hun soms tegenstrijdige visies en benaderingen te vertellen hebben, en niet alleen bij een plotse wereldschokkende gebeurtenis.
Zowel thuis als toen op die hotelkamers in Beiroet, Damascus, Tel Aviv, Jeruzalem, Tsefat, Muscat of Amman ging die tv nog voor ik mijn valies ledigde meteen op CNN, BBC world, Al Jazeera of desnoods TV5 Monde. Ik laat vooral niet de info zoals men dat tegenwoordig weinig respectvol benoemt gewoon ‘passeren’. Thuis bekijk ik meestal achtereenvolgens, het journaal van VRT en VTM zo’n tweemaal per dag. Ik ken dus zowel Björn Soenens, Lia Van Bekhoven en Robin Ramaekers, maar die worden allemaal voorafgegaan en vooral overtroffen door oudgediende Rudi Vranckx. Ik wist, ik zou in zijn laatste boek heel wat bekende verhalen lezen en die zouden de beelden terug oproepen van schrijnende toestanden wereldwijd. Ik was er klaar voor. Sterker nog, het duurde slechts twee dagen vooraleer ik deze stevige turf had uitgelezen.
“Het dagboek geeft persoonlijke impressies, maar is tegelijk ook een weergave van de feiten. Het is de samensmelting van wat ik gehoord en gezien heb, maar ook gelezen heb als journalist.”
Rudi Vranckx
Dit werk lijkt inderdaad vooral heel sterk op een dagboek, een verzameling columns of zelfs de ‘memoires’ van iemand die al 35 jaar heel passioneel voor een heel uitzonderlijk en gevaarlijk beroep heeft gekozen. Hij heeft zijn onderwerpen netjes geordend volgens specifieke brandhaard, conflict en/of plaats op onze woelige aardbol. Het zijn impressies, gebeurtenissen en stukjes rechtstreeks uit weeral zo’n beklijvend verslag voor de lens van een bevende cameraman met op de achtergrond dood en verderf en de stank van rottende lijken. Dat hij daarbij soms in herhaling vervalt doet er niet toe. Juist op die manier wil hij ons met aandrang wijzen op de gruwel en de onzin van weeral een oorlog waarbij vooral de burgers de grootste slachtoffers zijn. Hij doet dit vooral met heel veel inleving, menselijkheid en soms moedig vingerwijzen naar de daders, corrupte politici en foute ideologieën. Moedig, want nooit in de geschiedenis kwamen meer oorlogsreporters om het leven tijdens hun gevaarlijk werk dan de laatste jaren.
Iedereen herinnert zich nog die mortieraanval in Syrië waarbij Rudi op het nippertje aan de dood ontsnapte terwijl een collega dood werd weggevoerd. Geen unicum of een stukje sensatie want het blijkt gedurende het lezen van dit boek dat hij heel dikwijls aan het ergste is ontsnapt om ons toch maar te confronteren met de waarheid en dat zo dicht mogelijk, te dicht soms! Syrië en het kalifaat van IS hebben duidelijk de sterkste indruk nagelaten met verschillende collega’s die werden gekidnapt, gemarteld en gruwelijk onthoofd. Plots werden ook journalisten opgejaagd wild.
“Oorlog laat geen herinneringen achter, maar leidt enkel tot geheugenverlies. Oorlogsverslaggeving moet daarom het kortetermijngeheugen van de geschiedenis verzorgen.”
Rudi Vranckx
Rudi Vranckx is een leeftijdsgenoot en zijn taalgebruik, vergelijkingen, gevatte quotes maar vooral emoties liggen me wel. Voortdurend geeft hij, soms hevig verontwaardigd, zijn ongezouten mening en refereert naar conflicten en oorzaken in het verleden met een voorzichtige oplossing voor zoveel menselijk lijden. Na dit boek ga je oorlogsverslaggeving en vooral foute gevaarlijke oorlogszuchtige leiders heel anders bekijken. Ga vooral vanaf pagina 511 naar ‘Chronologie van de val van de Berlijnse muur tot de oorlog in Oekraïne’ (1989-2023), 5 pagina’s lang en meestal in slechts één zin samengevat: ontelbare oorlogen, conflicten en vreselijke drama’s!
Michel Ackaert
Michel Ackaert
“Maar jullie kennen geen geweld”, gooit ze me in het gezicht. “Jullie zorgen voor geweld buiten jullie land. Jullie laten anderen altijd vechten in de Arabische wereld. En wij zijn de dwazen van dat spel. En de waarheid doet pijn.”
Um Hanadi, ‘Een Iraakse Salomé’, Rudy Vranckx
Meer van Michel Ackaert
