14 mei 2025
Luchtplaats
Een voortdenderend verhaal in vloeiende taal geschreven met geheimzinnige verhaallijnen, een ‘roman’ van Koch. Hij creëert een wereld vol onbegrip, misverstanden en wantrouwen. Aan het einde resten er meer vragen dan toen de geschiedenis startte. Elk van de drie hoofdpersonages misleiden elkaar en uiteraard ook de lezer. Wees niet ontmoedigd als je de logica in dit boek niet ontwaart. De auteur gebruikt zijn personages om een bizar weekend te beschrijven.
Herman Koch werd geboren in Arnhem in 1953 en het gezin verhuisde twee jaar later naar Amsterdam-Zuid. Zijn middelbare school begon hij op het Montessori Lyceum waar hij echter wegens wangedrag werd verwijderd. Die school speelt trouwens een niet onbelangrijke rol in het verhaal. Koch is bekend als televisiemaker en acteur. Hij schreef succesvolle romans en korte verhalen. In 2005 was hij de schrijver van het Groot Dictee der Nederlandse Taal. Hij won in 2009 de NS Publieksprijs met zijn roman ‘Het diner’. Later werd dit boek een bestseller in de Verenigde Staten.
Met Luchtplaats komt al het talent van Koch tot zijn recht. Hij is op dreef met een scherpe pen en cynische karaktertekeningen. Zonder medelijden tekent hij de schijnheiligheid van de gewone mens. Heeft immers niet iedereen weleens moordzuchtige gedachten? Wie wil er niet ooit iemand uit de weg ruimen? Slechts drie personen heeft Koch hiervoor nodig. Ze vertellen elk hun verhaal vanuit het eigen perspectief. Zo weet de lezer soms meer, soms minder.
Eerst komt Simon Hanson aan het woord. Hij is een succesvol thrillerschrijver die de ene bestseller na de andere publiceert. Maar nu beleeft hij een schrijfcrisis en wordt ook nog beschuldigd van plagiaat. Hij wordt uitgenodigd in een leesclub in de gevangenis. Hier ontdekt hij het schrijftalent van Derek L., een veroordeelde moordenaar. Hij slaagt erin de verhalenbundel van Derek L. met als titel Luchtplaats uit te geven. Voor de presentatie van het boek mag Derek een weekend met verlof. Hij zal logeren bij Simon. Diens vrouw, Hanna – derde personage – is immers politierechercheur waardoor de veiligheid gewaarborgd is.
Deze drie individuen dragen het hele verhaal. Ze vertellen het om beurten vanuit hun eigen perspectief. Door de wrange toon is het eerder een satire dan een thriller. Zo ook is er het opzichtig seksisme als Koch de zorgen van Hanna betreffende haar leeftijd beschrijft.
Wraak is het overheersend motief in dit boek. Criminelen, zoals Derek, nemen altijd wraak als er hun iets in de weg wordt gelegd. Hanna neemt wraak omdat ze in haar schooltijd jaloers was. Simon tenslotte wil de schrijver van het boek dat hij laatst kopieerde uit de weg ruimen. Als toemaatje is er de zoon Niek die wraak wil nemen op zijn aardrijkskundeleraar die hem betrapte met zijn gsm tijdens het examen.
Het hele verhaal speelt zich af tegen de achtergrond van de literaire wereld. Boekpresentaties, talkshows, interviews, plagiaat en het bezoeken van een Engels boekenfestival komen aan bod. Omdat ze alle drie het verhaal vanuit hun eigen optiek vertellen, moet de lezer zelf de betrouwbaarheid ervan beoordelen. Wie doet de waarheid geweld aan? Het verhaal loopt slechts over drie dagen waardoor er geen tijd is voor lange uitweidingen. Op het einde blijven er heel wat onbeantwoorde vragen over. Constant heerst er een onheilspellende sfeer maar door de geestige stijl blijft het aangenaam om verder te lezen. Met humor weet Koch het verhaal luchtig te houden. De geschiedenis gaat alle kanten op maar Koch houdt op een strenge manier de verhaallijnen in de hand. Naast zijn satirische kijk op de literatuurwereld, beschrijft Koch op miniaturistische wijze de tegengestelde karakters. Ze komen zeer levensecht tevoorschijn en het zou niemand verbazen ze in het dagelijks leven tegen te komen.
Luchtplaats is een boek om onbekommerd van te genieten. Het verhaal gaat alle kanten op en het is zaak er de aandacht bij te houden. De grens tussen waarheid, fantasie, leugen en verbeelding is subtiel en alle personages zijn door de situatie met elkaar verbonden. Koch betrekt de lezer in zijn schrijfplezier en weet dit zeer overtuigend over te brengen.
Paul Van Aelst
Meer van Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
