30 oktober 2025
Ik zie je aan de overkant
Brenda Meuleman studeerde bedrijfscommunicatie en kunstgeschiedenis aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Zij schreef verschillende historische romans over diverse personages zoals ‘Het verraad van Julia’, de dochter van de Romeinse keizer Augustus, en ‘Felle streken’ over de kunstschilder Antonie Van Dijck. Daarnaast is zij ook bedrijvig in de kunst- en antiekhandel.
Het verhaal start op 11 september 1944, zes dagen voor de ‘Operatie Market Garden’ waarbij de geallieerden de bedoeling hadden de bruggen over de Maas, Waal en Nederrrijn in Nijmegen en Arnhem te veroveren en om zo door te stoten naar Duitsland.
Nijmegen likte op dit ogenblik nog haar wonden na het bombardement van 22 februari 1944 toen Amerikaanse bommenwerpers Nijmegen als gelegenheidsdoel aanvielen in plaats van een vliegtuigfabriek in Gotta, waar dichte bewolking het zicht ontnam. Het was het zwaarste bombardement op een Nederlandse stad in de Tweede Wereldoorlog. Er vielen meer dan 800 slachtoffers. De menselijke tol was zwaarder dan bij het bombardement op Rotterdam in mei 1940.
In deze woelige dagen volgt de auteur de lotgevallen van drie vrouwen: moeder Antonia, vroedvrouw, en haar twee dochters Claar en Hanna. De oudste dochter Claar heeft een leidende rol in het verzet en zal haar engagement met de dood moeten bekopen.
Haar zuster Hanna is verpleegster en helpt haar zuster bij de voorbereiding van een riskante overval. Zij zal de dans ontspringen. Ook haar moeder, die onderdak verleent aan een Joods jongetje, overleeft de oorlog.
Daarnaast worden ook de lotgevallen van een Amerikaanse parachutist, Walter, gevolgd vanaf zijn aankomst in Groot-Brittannië tot zijn inzet in Nederland. Op de eerste dag van Operatie Market Garden wordt hij boven Nijmegen gedropt met opdracht de bruggen over de Waal in te nemen. Hij wordt gevangengenomen maar kan, ofschoon zwaar- gewond, toch ontsnappen.
De auteur slaagt erin de beklemmende sfeer van angst, onzekerheid en terreur, die in die dagen in Nijmegen heerste, op te roepen. Onder druk van de opmars van de geallieerden trad de Duitse bezetter almaar gewelddadiger en meedogenlozer op. Het verzet werd genadeloos aangepakt. Na de mislukte aanslag op zijn leven had Hitler bevel gegeven verzetsstrijders standrechtelijk te executeren, wat ook het lot van Claar was.
De figuren in het boek zijn louter fictief maar worden wel gesitueerd in een realistisch historisch kader wat een boeiend verhaal oplevert. Zeker voor de inwoners van Nijmegen zal de beschrijving van hun stad en van de angst en trauma’s van de inwoners in het oorlogsjaar 1944 veel herinneringen oproepen.
Daarnaast heeft de auteur ook de verdienste de lang onderbelichte rol van vrouwen in het verzet in het daglicht te brengen. In de laatste jaren is daar eindelijk meer aandacht aan besteed. In die zin kan er verwezen worden naar het onlangs verschenen boek Verzetsvrouwen van de hand van Agnes Cremers en Mark Bergsma (Uitgeverij Alfabet).
Ofschoon het werk op historische feiten berust veroorlooft de auteur zich soms wat te veel vrijheid. Zij brengt de gevangengenomen parachutist Walter in contact met Reichsführer-SS Heinrich Himmler die hem erg vriendelijk behandelt en hem zelfs een uitstekende maaltijd laat voorzetten. Dit is wel een brug te ver om in de terminologie van Operatie Market Garden te blijven. Er bestaan immers geen concrete aanwijzingen dat Himmler in die tijd in Nijmegen was, als hij er ooit al geweest is.
Ignace Claessens
