18 december 2025
Land van valse beloften
Het conflict tussen Israël en de Palestijnen is nog altijd actueel, ook na het ingaan van het bestand in Gaza. Het blijft de gemoederen beroeren. Getuige hiervan de vele betogingen en verklaringen om de Palestijnse zaak te steunen. Maar vaak is het protest eenzijdig, niet genuanceerd en niet goed geïnformeerd. Het conflict is al decennia aan de gang en is dus veel ouder dan de terreuraanval van Hamas op 7 oktober 2023, de directe aanleiding voor de oorlog in Gaza. VRT-journaliste Inge Vrancken poogt met haar boek de leemtes in de kennis over dit conflict op te vullen.
VRT-journaliste Inge Vrancken reist al dertig jaar naar het Midden-Oosten, is dus goed vertrouwd met het terrein en kent de geschiedenis van dit conflict goed. Haar boek, Land van valse beloften, is enerzijds goed gedocumenteerd en is daarbij ook zeer actueel (de eerste druk dateert van oktober).
Het bevat een historisch luik, wat heel verhelderend is om de wortels van dit conflict te begrijpen. We lezen over het vroege zionisme, de Balfourverklaring (1917), het Brits mandaatgebied Palestina, het verdelingsplan van de Verenigde Naties (1947) en de oprichting van de Joodse staat (1948). Dan volgt een hoofdstuk over de vele oorlogen sindsdien, zoals onder meer de zesdaagse oorlog (1967), de Jom Kippoeroorlog (1973), de oorlog in Libanon, de intifadas. Natuurlijk besteedt ze aandacht aan de vredespogingen, met vooral de Oslo-akkoorden uit de jaren 90.
Een apart hoofdstuk wijdt ze aan de terreuraanval door Hamas (7 oktober 2023) en de oorlog in Gaza sindsdien. Opvallend hierbij is dat ze eerst de desastreuze situatie in Gaza bespreekt en daarna pas de aanleiding. Nog opvallend is dat Vrancken slechts een paar pagina’s wijdt aan deze ongeziene terreuraanval, waar bijvoorbeeld Douglas Murray bijna honderd bladzijden eraan wijdt in zijn boek On democracies and the death cults (een boek dat ik hier ook besproken heb en dat niet opgenomen is in de leeslijst van Inge Vranckens boek). Douglas Murray is dan ook een uitgesproken supporter van Israël.
Inge Vrancken is duidelijk meer journalistiek. Zo schrijft ze uitgebreid over de situatie op de westelijke Jordaanoever en in Jeruzalem. Daarbij put ze direct uit haar reizen als journaliste naar die plaatsen. In dat hoofdstuk schrijft ze uitgebreid over de vele Joodse nederzettingen op de ‘Westbank’, de gevolgen hiervan voor de Palestijnse bewoners en de talloze conflicten waarbij vooral Palestijnen slachtoffers van geweld zijn. Het hoofdstuk over de ingewikkelde situatie in Jeruzalem is zeer verhelderend.
Verder heeft ze het over het vluchtelingenprobleem, ontstaan in 1948 en een duidelijke struikelsteen bij menige vredesonderhandeling. Haar boek bevat verder een overzicht van de belangrijkste Israëlische en Palestijnse partijen en groeperingen, een hoofdstuk over het Israëlische leger, over de omringende landen en andere landen die een rol spelen in dit conflict (zoals de VS).
Tot slot tracht Inge Vrancken enkele lichtpuntjes te formuleren, waarbij ze vooral de aandacht richt op de Israëlisch-Palestijnse persoonlijke contacten die er zijn ondanks het wederzijdse geweld.
Het boek is zeer journalistiek en behelst vele (deel-)aspecten van dit conflict. Het is dan ook heel leerzaam. Het heeft ook voor mij, die al meerdere boeken over dit onderwerp gelezen heeft, een aantal zaken verduidelijkt, zoals over de groene lijn, over de situatie op de ‘Westbank’ of over Jeruzalem. Toch kan ik na de lectuur ervan mij niet van de indruk ontdoen dat Inge Vrancken meer de nadruk legt op het slachtofferschap van de Palestijnen en dus meer aan hun kant staat. De vele terreuraanslagen door Palestijnen (zoals de vroegere vliegtuigkapingen door de PLO of de aanslag op de Israëlische atleten in München van 1972) worden veeleer terloops vermeld. Aan Palestijnen als slachtoffers besteedt ze meer aandacht. Zo ook wijdt ze vele pagina’s aan het Palestijnse vluchtelingenprobleem, terwijl de honderdduizenden Joodse burgers, die in 1948 gedwongen de Arabische landen moesten ontvluchten, nauwelijks aandacht krijgen.
Dit gezegd zijnde kan ik toch dit boek aanbevelen als zeer verhelderend en heel actueel.
Fons Mariën
