5 maart 2020
Tegen de vrouwen. De wereldwijde strijd van rechtsisten en jihadisten tegen de emancipatie
Een mannelijke recensent die het heeft over een mannelijke auteur die in zijn boek vrouwenemancipatie verdedigt; als dat maar goed komt. Opletten voor ‘mansplaining’. Voor je het weet gaan die kerels niet alleen uitleggen hoe de wereld in mekaar zit, maar ook nog eens vertellen wat goed is voor jou, arm vrouwmens. Er ontbreekt alleen een harnas en een wit paard.
Misschien wordt dit wel een geval van cancel culture: een boek dat neergehaald wordt omdat het door de verkeerde persoon geschreven is. Wit over gekleurd en man over vrouw, die moeten hun mond houden over discriminatie in al haar variaties. Maar mijn achterdocht is voorbarig.
Abram de Swaan geeft op aanklagende, maar niet op klagende toon een historisch en geografisch overzicht van de achterkant van het patriarchaat. Het is geen fraai beeld dat hij schetst van de manier waarop wij in de loop der tijden met vrouwen zijn omgegaan. Mocht het nu nog over wantoestanden uit een ver en verdwenen verleden gaan, maar het gaat over wantoestanden die tot op vandaag voortwoekeren.
Het is een lange opsomming geworden van allerlei manieren waarop mannen zich hebben verzet en nog verzetten tegen zelfs maar de mildste vormen van vrouwenemancipatie. Er is, ook in andere contexten, geen enkele groep die zonder tegenkanting haar suprematie terugdraait, laat staan opschort. Er zijn dan ook heel wat analogieën met andere -ismen zoals racisme.
De toon wordt gezet met zinnen over het kapot snijden van vrouwelijke genitaliën, om verder te gaan met kindhuwelijken in onder andere Afghanistan, meisjesinfanticide in China, eerwraak, aanvallen met bijtend zuur en stuitende juridische blindheid voor mannelijke daders.
Laat u vooral niet misleiden door de slechts half rustgevende gedachte dat de ergste miserie zich allemaal in Verweggistan afspeelt. Inderdaad, het statuut van de meeste vrouwen in het Westen valt niet te vergelijken met dat van de zusters in andere gebieden en andere tijden. Maar ten eerste is het verbijsterend hoe weinig tijd er nog maar verstreken is sinds vrouwen, ook in het Westen, in een onderdanigheid en een afhankelijkheid leefden die we ons nu niet meer kunnen voorstellen. Veertig à vijftig jaar stelt historisch gezien immers niets voor. Ten tweede is het niet omdat het altijd nog veel sléchter kan dat we blij moeten zijn met discriminatie die niet meer woedt als een uitslaande brand, maar wel nog stil en uit het zicht verder smeult. Volgens mensen die verstand hebben van dat soort statistiek verdienen vrouwen nog altijd minder dan mannen en krijgen zij nog altijd minder kansen.
Als recensent word je verondersteld onbevooroordeeld aan je taak te beginnen. Ik moet toegeven dat zich toch nog een andere vorm van achterdocht van mij had meester gemaakt. Ik was voorbereid op een moment van: “ja, ja…nu weet ik het wel zo ongeveer, na het tigste verwijt aan het containerbegrip ‘de mannen’ ”. Immers, net zoals een vandaag geboren Duitser niet verantwoordelijk is voor de wandaden van de nazi’s, moet ik me niet schuldig voelen voor een eeuwen durende historiek van wandaden. Streng in de leer zijnde feministen durven al eens stellen dat dat wel zo is, omdat ik voordelen haal uit het feit dat ik én man én wit ben én in het Westen woon. Maar ook hier was mijn achterdocht onterecht. Die kruitdampen stijgen niet op uit het boek.
Mensen die beginnen te steigeren en in een verdedigingskramp schieten als de islam te zeer onder vuur wordt genomen, hoeven zich geen zorgen te maken. Ook allerlei vormen van machismo in het intens katholieke Zuid-Amerika of het diepchristelijke Noord-Amerika krijgen het flink te verduren. Niet alleen de islam, maar alle godsdiensten laten en lieten zich immers vlotjes en gewillig misbruiken als dekmantel om de onderdrukking religieus te rechtvaardigen. En oef… ook over seculier extreemrechts en ultraconservatieve kringen valt er weinig leuks te melden als het over vrouwenrechten gaat.
Merkwaardig genoeg eindigt de auteur, hoewel er ter zake toch weinig te vieren valt, op een vrij positieve noot. Hij sluit af met de vaststelling dat er weliswaar nog veel werk aan de winkel is, maar dat er toch sprake is van een voorzichtig positieve tendens. Zeer regelmatig wordt er op gewezen dat er in het Westen veel vooruitgang geboekt werd de laatste vijftig jaar en dat het intellectueel oneerlijk zou zijn die vooruitgang te ontkennen.
Het boek is zeer aanbevelenswaardig voor mensen die een overzicht en duiding willen bij de problematiek, of als cadeau voor machomannen die al te vaak klaarstaan met opmerkingen van het type: “ja, maar…”.
Ik overweeg het ook cadeau te geven aan westerse atheïstische feministen die al eens een lans breken ten faveure van de hoofddoek of zelfs de boerka.
Meer van Max Schneider
Ik overweeg het ook cadeau te geven aan westerse atheïstische feministen die al eens een lans breken ten faveure van de hoofddoek of zelfs de boerka.
