30 juni 2020
Te vuur en te zwaard. Effectiviteit en overdaad in de Westerse strijd tegen terrorisme
Teun van Dongen is zelfstandig onderzoeker en publicist op het gebied van nationale veiligheid en terrorisme. Hij gaf les aan de Universiteit Leiden over de effectiviteit van terrorismebestrijding. In dit boek behandelt hij met voorbeelden uit de Westerse strijd tegen terrorisme zes vormen van terrorismebestrijding. De vraag is of ze al dan niet succesvol zijn geweest.
De hoofdstukken in het boek zijn: Repressie, Informatievergaring, Beveiligingsmaatregelen, Deradicalisering, Preventie en Militaire Interventies. Hoe het nu verder moet, vind je in het laatste hoofdstuk waarin hij nog eens klaar en duidelijk resumeert en (de juiste) conclusies trekt.
Bij repressie, en voor mij heel herkenbaar, citeert hij uit een interview met de Vlaamse jihadist Younes Deleforterie. ‘Als ge hier wordt gestalkt door de politie, als ge in het oog wordt gehouden door de Staatsveiligheid, als ge om de haverklap u moet komen verantwoorden op het politiecommissariaat… Een mens wordt dat beu.’ Herkenbaar? Ik ken de man, recenseerde zijn boek ‘Mijn persoonlijke jihad, dagboek van een Syriëstrijder’ en had er tussen de gevangenismuren lange gesprekken mee!
Inderdaad, soms gingen die gesprekken over tot drie controles per dag door alweer een politiepatrouille en de onmogelijkheid om terug een gewoon gezinsleven te leiden. Naast deze opmerkingen praatte hij nooit meer over zijn verleden en wat hem toen bezielde. Dit in tegenstelling tot mijn collega’s die er onterecht geen goed oog in hadden. De gesprekken gingen vooral over vrouw en kind, vrijkomen, job en huisvesting. Wie was er nu uiteindelijk geradicaliseerd?
Bij repressie, en voor mij heel herkenbaar, citeert hij uit een interview met de Vlaamse jihadist Younes Deleforterie. ‘Als ge hier wordt gestalkt door de politie, als ge in het oog wordt gehouden door de Staatsveiligheid, als ge om de haverklap u moet komen verantwoorden op het politiecommissariaat… Een mens wordt dat beu.’ Herkenbaar? Ik ken de man, recenseerde zijn boek ‘Mijn persoonlijke jihad, dagboek van een Syriëstrijder’ en had er tussen de gevangenismuren lange gesprekken mee!
Inderdaad, soms gingen die gesprekken over tot drie controles per dag door alweer een politiepatrouille en de onmogelijkheid om terug een gewoon gezinsleven te leiden. Naast deze opmerkingen praatte hij nooit meer over zijn verleden en wat hem toen bezielde. Dit in tegenstelling tot mijn collega’s die er onterecht geen goed oog in hadden. De gesprekken gingen vooral over vrouw en kind, vrijkomen, job en huisvesting. Wie was er nu uiteindelijk geradicaliseerd?
Door de lectuur van dit boek raakte ik vooral ook verontrust over de zogenaamde ‘sting-operaties’ waarbij de politie daadwerkelijk een informant inzet om een verdachte te helpen bij het plegen van een misdrijf. Een potentiële dader, meestal iemand die vooraf enkel door verdachte uitlatingen en gedragingen in de kijker kwam, krijgt logistieke steun via een zogenaamde rekruteur. De wapens zijn gelukkig vooraf onklaar gemaakt, de man wordt later met veel heisa gearresteerd. De informateur wordt enkel vergoed als er een arrestatie volgt! De verdachten in Amerikaanse sting-operaties zijn zelfs eerder psychiatrische patiënten dan geharde jihadisten.
Waarom gebeurt dit? Het oogt nadien goed in de media, de politici scoren en de bevolking is gerustgesteld. Diezelfde bevolking is ondertussen gewonnen voor een hele reeks oncontroleerbare uitzonderingsmaatregelen (die nochtans de eigen vrijheid steeds verder beperken).
In sommige Westerse staten kreeg de politie en de regering middelen en uitzonderingen voor elkaar die je 30 jaar geleden niet voor mogelijk had gehouden. En in de VS is zelfs het martelen van arrestanten terug bespreekbaar geworden…
Doorheen het boek, en bij iedere vorm van terrorismebestrijding, wordt door de schrijver steeds de vraag gesteld of de aanpak werkelijk helpt en of het probleem ook opgelost geraakt.Grootschalige informatievergaring? ‘De praktijk wijst echter uit dat het zo niet werkt. De politie en de geheime diensten verijdelen aanslagen op basis van gerichte informatie over specifieke gevallen, niet op basis van bergen informatie over grotere groepen burgers.’
Deradicalisering? ‘Sommige onderzoekers en beleidsmakers spreken niet van deradicalisering, maar eerder van “disengagement”, waarmee wordt bedoeld: terugtrekking uit terroristische activiteiten of samenwerkingsverbanden. Het gaat er niet om wat iemand denkt en vindt, maar wel om wat hij doet.’
Preventie? ‘De grondgedachte hierachter is dat aan het plegen van een terroristische aanslag een heel proces voorafgaat, en dat elke stap in dit proces met behulp van specifieke maatregelen verstoord kan worden, om zo de aanslag te voorkomen.’
Militaire interventies? Na een citaat van George W. Bush die na 9/11 beweerde dat ‘ze ons haten vanwege onze vrijheden’ bleek niks minder waar. Buiten de aanslagen op Charlie Hebdo en de protesten tegen de Mohammedcartoons zegden de andere daders zelf (65%!) dat hun acties enkel gericht waren tegen de Westerse militaire interventies. ‘Terrorisme als het wapen van de stateloze of de arme’, een bewering van Yasser Arafat destijds na de zoveelste vliegtuigkaping, blijkt meer dan ooit waar.
Deradicalisering? ‘Sommige onderzoekers en beleidsmakers spreken niet van deradicalisering, maar eerder van “disengagement”, waarmee wordt bedoeld: terugtrekking uit terroristische activiteiten of samenwerkingsverbanden. Het gaat er niet om wat iemand denkt en vindt, maar wel om wat hij doet.’
Preventie? ‘De grondgedachte hierachter is dat aan het plegen van een terroristische aanslag een heel proces voorafgaat, en dat elke stap in dit proces met behulp van specifieke maatregelen verstoord kan worden, om zo de aanslag te voorkomen.’
Militaire interventies? Na een citaat van George W. Bush die na 9/11 beweerde dat ‘ze ons haten vanwege onze vrijheden’ bleek niks minder waar. Buiten de aanslagen op Charlie Hebdo en de protesten tegen de Mohammedcartoons zegden de andere daders zelf (65%!) dat hun acties enkel gericht waren tegen de Westerse militaire interventies. ‘Terrorisme als het wapen van de stateloze of de arme’, een bewering van Yasser Arafat destijds na de zoveelste vliegtuigkaping, blijkt meer dan ooit waar.
In het laatste hoofdstuk Hoe het nu verder moet wordt alles nog eens netjes op een rijtje gezet. De auteur doet dan enkele pasklare oplossingen uit de doeken.
Hij besluit :
‘Wat tot slot kan helpen bij het accepteren van de kans op een terroristische aanslag is het besef dat er een prijs is die we moeten betalen voor het leven in een open, vrije samenleving. In interviews heb ik bij wijze van provocatie wel eens gezegd dat wie geen enkele kans wil lopen op terroristische aanslagen het beste naar Noord-Korea kan verhuizen!’
Meer van Michel Ackaert
Hij besluit :
‘Wat tot slot kan helpen bij het accepteren van de kans op een terroristische aanslag is het besef dat er een prijs is die we moeten betalen voor het leven in een open, vrije samenleving. In interviews heb ik bij wijze van provocatie wel eens gezegd dat wie geen enkele kans wil lopen op terroristische aanslagen het beste naar Noord-Korea kan verhuizen!’
