Vergis u niet - wat ik aanvankelijk dus deed - het boekje leest niet eventjes snel weg. Ik dacht vlug komaf te maken met dit dunne boekje van vier hoofdstukken. Maar dat was buiten Coen Simon gerekend.

De Nederlandse filosoof, winnaar van de Socratesbeker 2012, haalt Kant, Arendt en Popper uit zijn boekenkast om stevig op hun gezamenlijke schouders te kunnen gaan staan met als doel zijn standpunt - dat nihilisme voor het eerst in de geschiedenis echt wortel heeft geschoten - kracht bij te zetten. Het is altijd op zijn minsten boeiend te noemen wanneer een auteur de samenleving bekijkt vanuit een (voor mij althans toch) speciale invalshoek. Simon heeft het namelijk gemunt op enthousiasme, en dat is merkwaardig, dat wekt nieuwsgierigheid op.

Coen Simon vat de twitteraar, de activist, de consument, de neoliberaal, de atheïst, enz. bij de kraag en zet aan om te reflecteren over de persoonlijke motivaties en drijfveren voor ons enthousiast gedrag en onze welwillende betrokkenheid bij de wereld. Waarbij dan stilaan duidelijk wordt welk soort enthousiasme hij precies bedoelt. Simon zoekt de oorsprong van onze enthousiaste levenshouding in een existentieel gevoel van zinloosheid. De onmacht domineert. We grijpen volgens de auteur bijgevolg sentimenteel vast aan iets waarvoor we door het vuur willen gaan.

De auteur vertrouwde zijn mening toe aan het papier in een periode toen de ‘bubbel’ nog voornamelijk geassocieerd werd met je kring van gelijkgezinden. Coen schetst een wereld die getransformeerd is tot een filterbubbelsamenleving met als gevolg de versplintering van nieuws, info en (moreel) gezag. We stellen ons niet meer allemaal hetzelfde voor bij die wereld. Alle politieke en maatschappelijke crises waar we ons vandaag in bevinden, worden aan de gang gehouden door het ontbreken van een eenduidige autoriteit.

Ik kan me voorstellen dat Coen nu op het puntje van zijn stoel zit om dit boekje te actualiseren. Maar dat zal niet nodig zijn, als lezer leg je automatisch de link met de uiteenlopende meningen naar aanleiding van een aantal aspecten van de huidige coronacrisis. Ondertussen geven we ook aan ‘bubbel’ een andere invulling. En worden Simons woorden meer dan ooit werkelijkheid. Er zijn tegenwoordig héél veel boodschappers, en zorgvuldig en verantwoord werk hoeven ze niet te leveren zolang ze maar veel volgers hebben. Objectiviteit wordt als snobistisch ervaren. En van de politiek en de wetenschap worden onmiddellijk oplossingen verwacht, terwijl die juist baat hebben bij een zekere traagheid.

Coen waarschuwt voor geestdrift die de neiging heeft om om te slaan in drift in plaats van in geduld en redelijkheid. Hij deinst er niet voor terug om daarbij, openlijk of besmuikt, welbepaalde personen in het vizier te nemen. Zo moet Greta Thunberg het ontgelden, maar hij heeft gelijk wanneer hij stelt dat het niet een woedende, twitterende tiener is die de verantwoordelijkheid heeft het klimaat te redden.

Zijn analyse is eigenlijk, bij nader inzien, niet nieuw. Hij brengt ze echter heel moeilijk aan de man. Hij gaat met veel diepgang in op de problematiek, maar dat leidt niet naar duidelijkheid. Hij zal dus met deze uitgave de in nieuwe goden gelovende enthousiastelingen ook niet kunnen bereiken. Zijn betoog is daarvoor niet helder genoeg.

Bij de eerste lezing was ik nog enthousiast, bij de tweede al veel minder. Met deze uitgave zal Simon al die verschillende bubbels niet doorprikken. Daarvoor moet hij beseffen dat het overbrengen van een boodschap, van waarheid, ook een kwestie is van ze bevattelijk te maken voor iedereen. Of toch voor zoveel mogelijk mensen.