11 januari 2021
Seneca. Woede en clementie
Lucius Annaeus Seneca is een van die filosofen waarbij je tijdloze boodschappen kan vinden. Ook in dit boek zijn die overvloedig te vinden. En ze zullen tijdloos én bruikbaar blijven omdat uit deze uitgave weer eens blijkt dat menselijk gedrag universeel is en van alle tijden.
De Leidse classicus Piet Schrijvers vertaalde twee van de meest invloedrijke politiek-didactische geschriften van de stoïcijnse filosoof. Het boek bestaat eveneens uit twee duidelijke delen met vooraf telkens een inleiding van de vertaler.
Het traktaat De Clementia is in grote mate een vorstenspiegel die tot de jeugdige Nero is gericht, maar evenzeer tot de senatoren, bestuurders en rechters van die tijd. Seneca spreekt rechtstreeks tot de jonge vorst- wiens mentor hij was - in een monoloog. Welke eigenschappen dient een rechtschapen heerser te bezitten om met wijsheid te handelen? Zelfbeheersing, mildheid, redelijkheid en waardigheid zijn daarbij onontbeerlijk.
Het traktaat De Clementia is in grote mate een vorstenspiegel die tot de jeugdige Nero is gericht, maar evenzeer tot de senatoren, bestuurders en rechters van die tijd. Seneca spreekt rechtstreeks tot de jonge vorst- wiens mentor hij was - in een monoloog. Welke eigenschappen dient een rechtschapen heerser te bezitten om met wijsheid te handelen? Zelfbeheersing, mildheid, redelijkheid en waardigheid zijn daarbij onontbeerlijk.
Het traktaat Ira of de woede toont de intensiteit en de verwoestende kracht van wat Seneca als ‘waanzin en razernij’ bestempelt. Woede gaat vaak gepaard met wraakzucht. Volgens de vertaler bewijst de destructieve heftigheid waarmee Seneca de woede karakteriseert dat deze emotie zich waarschijnlijk feller en frequenter manifesteerden in de klassieke oudheid. Seneca voert een uitgebreid onderzoek naar de woede en houdt tegelijkertijd een pleidooi voor generositeit, onkwetsbaarheid en gerechtigheid.
Lezeressen zullen af en toe de wenkbrauwen fronsen. De onmiskenbaar grote wijsheid van Seneca contrasteert heel fel met zijn minachting voor en onderwaardering van vrouwen. Maar dat geldt voor meerdere van zijn collega-filosofen in zijn tijd, en ook later, dat kan dus best door de vingers gezien worden - het waren andere tijden.
Sophia De Wolf
Dit is vooral een boek dat nuttig is in déze tijden omdat het de politiek - én met hen de klagers, zagers en al degenen met een kort lontje - aan de oren trekt. Je wordt als vanzelf milder, al is dat misschien slechts voor de duur van de lectuur het geval.
Vooral het tweede deel van de uitgave over woede, leest vlot en voelt aan alsof je van de wijsgerige lessen zelf instant “zen” en vergevingsgezinder wordt.
Vooral het tweede deel van de uitgave over woede, leest vlot en voelt aan alsof je van de wijsgerige lessen zelf instant “zen” en vergevingsgezinder wordt.
Overdrijven in tolerantie en mededogen is natuurlijk niet in alle omstandigheden verstandig. Er zijn altijd grenzen.
Maar indien het heel grote aantal oneliners die je met gemak uit dit boek kunt halen nog maar voor de helft gevolgd zouden worden, dan zouden vele lontjes een rustgevender lengte hebben.
Meer van Sophia De Wolf
Maar indien het heel grote aantal oneliners die je met gemak uit dit boek kunt halen nog maar voor de helft gevolgd zouden worden, dan zouden vele lontjes een rustgevender lengte hebben.
