2 mei 2022
Dagen in Minsk. Dagboek van een opstand.
Wit-Rusland of Belarus, zoals het land officieel heet, wordt sinds 1994 bestuurd door president Aleksandr Loekasjenko, nadat hij in dat jaar op democratische wijze aan de macht kwam. Dit waren dan ook de laatste eerlijke verkiezingen die het land kende. De daarop volgende verkiezingen werden massaal vervalst, terwijl de president zich steeds meer macht toeëigende en zichzelf door een wijziging in de grondwet een verlenging van zijn ambtstermijn toekende. Een beproefd procedé van dictators die zich aan de macht vastklampen.
De bevolking reageerde met manifestaties maar kwam nooit echt in opstand. De coronacrisis bracht daar verandering in. De overheid nam geen maatregelen terwijl de president het besmettingsgevaar met wodka wilde bestrijden. Tegelijkertijd stonden nieuwe oppositiefiguren op waaronder Sergey Tichanovsky de bekendste is. Al vlug verdween deze achter de tralies, waarna zijn echtgenote Svetlana Tichanovskaja, het roer overnam en als enige oppositiekandidaat, samen met de partners van andere aangehouden oppositiefiguren, de strijd met Loekasjenko aanging bij de verkiezingen van 9 augustus 2020.
De Belarussische dichteres Julia Cimafiejeva doet verslag over deze politieke strijd in haar dagboek dat de periode van 5 augustus 2020 tot 2 april 2021 bestrijkt. We zijn getuige van de verwachting op een ommekeer bij het grootste gedeelte van de bevolking. Tevens sijpelt de angst door voor de zoveelste vervalsing van de nakende verkiezingen. De opkomst op de verkiezingsdag was zeer groot en de sfeer uitgelaten. Tichanovskaja kon bij een eerlijke busgang niet verliezen. Alle opiniepeilingen zagen haar met ruime voorsprong de verkiezingen winnen. De ontgoocheling was dan ook immens toen bleek dat zij, volgens de officiële uitslag, nog geen 10 procent van de stemmen bekomen had, terwijl Loekasjenko ongeveer 80 procent behaalde.
Massaal protest was het resultaat en de bevolking verzette zich maanden lang tegen deze manifeste verkiezingsfraude. De betogingen werden hardhandig onderdrukt en duizenden manifestanten werden opgepakt en in elkaar geslagen. Verschillende onder hen overleefden het niet. Tichanovskaja diende de wijk te nemen naar het buitenland. Andere oppositiefiguren verdwenen voor geruime tijd achter de tralies. Sindsdien is Belarus afgegleden naar een openlijke dictatuur en toont Loekasjenko zich een voorbeeldige leerling van zijn leermeester Poetin.
We zijn getuige van de verschillende gemoedstoestanden van de auteur: hoop op verandering, vertwijfeling, woede bij bekendmaking van de vervalste uitslag, vrees voor arrestatie en mishandeling bij betogingen. Wat zij gehoopt had, was niet uitgekomen. Wat zij niet had durven toegeven wat waarschijnlijk zou gebeuren, was toch gebeurd.
In een soms poëtische taal – de auteur is nu eenmaal dichter – geeft zij uiting aan deze gevoelens die bij het grootste gedeelte van de bevolking aanwezig zijn.
Met het verstrijken van de tijd komt er sleet op de manifestaties en smelt de hoop op democratie weg. De aandacht van het Westen verslapt terwijl andere problemen in deze regio opduiken: de steeds somberder wolken boven Oekraïne.
Met het verstrijken van de tijd komt er sleet op de manifestaties en smelt de hoop op democratie weg. De aandacht van het Westen verslapt terwijl andere problemen in deze regio opduiken: de steeds somberder wolken boven Oekraïne.
De lezer wordt geconfronteerd met een stukje recente geschiedenis door een actievoerster, die deze crisis van op de eerste rij heeft meegemaakt, en op bezielde wijze getuigenis aflegt.
In recente publicaties wijzen verschillende auteurs er ons op dat de democratie niet zo vanzelfsprekend is. Ze is wereldwijd in gevaar, ook in onze achtertuin. We moeten ons daar meer en meer van bewust zijn en de auteur heeft de verdienste ons daar nogmaals met onze neus op te drukken.
Ignace Claessens
Meer van Ignace Claessens
In recente publicaties wijzen verschillende auteurs er ons op dat de democratie niet zo vanzelfsprekend is. Ze is wereldwijd in gevaar, ook in onze achtertuin. We moeten ons daar meer en meer van bewust zijn en de auteur heeft de verdienste ons daar nogmaals met onze neus op te drukken.
Ignace Claessens
