15 januari 2019
Onder eigen regie. Zelfeuthanasie belicht.
Ton Vink, de auteur van dit boek, is geen onbekende. Zeker niet voor de mensen die opkomen voor een verregaande zelfbeschikking. Als Vink het heeft over een ‘waardig levenseinde’ denkt hij – gelukkig maar – niet alleen aan euthanasie.
Voor Vink zijn er vier vormen van waardig levenseinde:
- Op hoge leeftijd gewoon stoppen met leven. De dood die we onszelf toewensen.
- Wegglijden in een ‘eeuwige slaap’ begeleid door palliatieve zorg (eventueel palliatieve sedatie).
- Een zelfgekozen levenseinde na een uitgevoerde euthanasie conform de euthanasiewet. Vink heeft het dan over ‘artseneuthanasie’.
- Een zelfgekozen, zelf uitgevoerde zelfdoding (balanssuïcide) na een heldere en weloverwogen beslissing en zorgvuldig uitgevoerd door de persoon zelf, al dan niet een ‘patiënt’. Vink heeft het dan over ‘zelfeuthanasie’.
In dit boek heeft hij het over die zelfeuthanasie. Hij is er de mening toegedaan, overigens samen met Boudewijn Chabot, dat voor wie echt in zelfbeschikking gelooft, er een voorkeur gegeven moet worden om die beslissing zélf ten uitvoer te brengen. Zelfs als er een arts bereid zou zijn om dit te doen. Zelfs als het volledig wettelijk mogelijk zou zijn binnen de krijtlijnen van de euthanasiewet.
Ton Vink kunnen we zeker en vast een ‘specialist’ levenseindebegeleider noemen na zijn jarenlange ervaring, opgedaan in de levenseindekliniek (Nederland) en stichting De Einder (Nederland). Als levenseindebegeleider of consulent is hij ervan overtuigd dat er een manier is om zelfeuthanasie (wettelijk) mogelijk te maken en een legale weg te vinden naar humane dodelijke middelen die geen te grote maatschappelijke risico’s met zich meebrengen.
Vink staat voor een model dat verder gaat dan het wetsvoorstel van Pia Dijkstra (D66), want met een leeftijdsgrens. Een ‘voltooid leven’ is denkbaar op elk moment van het leven, niet enkel bij hoge leeftijd. Vink staat echter ook voor een model dat minder ver gaat dan het model dat voorgesteld wordt door Coöperatie Laatste Wil, omdat er maatschappelijke risico’s zijn aan het voorgestelde dodende middel.
In dit boek geeft hij geen wetenschappelijke uitleg, geen theoretische ontleding van het gegeven. Hij geeft ons de mogelijkheid om zélf te ontdekken wat kan aan de hand van illustraties uit de praktijk.
21 casussen die vertellen over zo een ‘goede dood’ via zelfeuthanasie - eigenlijk 20 want er is één casus die onder zelfdoding in de zin van zelfmoord valt. Niet omdat het goed is dat deze mensen dood zijn, wel omdat ze een goede dood sterven, ondanks alle drama en verdriet. Om argumenten tegen deze zelfeuthanasie te weerleggen, wijst Vink erop dat er meer van zijn cliënten uiteindelijk niét kozen voor de dood, dat er vaak uitstel is om nog iets ‘op te lossen’, en dat de naasten zoveel mogelijk betrokken worden. Ook dat zelfeuthanasie opgedrongen zou zijn door de familie die ‘mama’ een last aan het been vindt’ klopt volgens hem niet. Noch klopt de fabel dat het middel gebruikt kan worden om ‘mama’ uit de weg te ruimen. Zelfeuthanasiemiddelen zijn omslachtig om in te nemen, zijn vaak erg bitter. Dit was in ieder geval zo tot Laatste Wil met het conserveermiddel aan kwamen zetten. Op een onverantwoorde manier, volgens Vink.
21 casussen die vertellen over zo een ‘goede dood’ via zelfeuthanasie - eigenlijk 20 want er is één casus die onder zelfdoding in de zin van zelfmoord valt. Niet omdat het goed is dat deze mensen dood zijn, wel omdat ze een goede dood sterven, ondanks alle drama en verdriet. Om argumenten tegen deze zelfeuthanasie te weerleggen, wijst Vink erop dat er meer van zijn cliënten uiteindelijk niét kozen voor de dood, dat er vaak uitstel is om nog iets ‘op te lossen’, en dat de naasten zoveel mogelijk betrokken worden. Ook dat zelfeuthanasie opgedrongen zou zijn door de familie die ‘mama’ een last aan het been vindt’ klopt volgens hem niet. Noch klopt de fabel dat het middel gebruikt kan worden om ‘mama’ uit de weg te ruimen. Zelfeuthanasiemiddelen zijn omslachtig om in te nemen, zijn vaak erg bitter. Dit was in ieder geval zo tot Laatste Wil met het conserveermiddel aan kwamen zetten. Op een onverantwoorde manier, volgens Vink.
Of we nu voor of tegen zelfeuthanasie zijn, dit boek bewijst dat er in Nederland wél zeer intens over nagedacht wordt. Dat er niet en nooit lichtzinnig mee omgesprongen wordt. Net daarom kijken veel landen – ook het onze – met argusogen of net een beetje jaloers naar dit land waar zelfbeschikking en keuzevrijheid bij het einde van het leven mogelijk is.
Jacinta De Roeck
Niet het enige land in de wereld met een euthanasiewet, wel het enige land waar er over ‘hulp bij zelfdoding’ en het ‘voltooide leven’ (inbegrepen balanssuïcide zonder dat er een medische aandoening is) een open debat is dat de weg zou kunnen effenen voor een wettelijk kader.
Wij kunnen er als Belgen alleen maar naar kijken, naar luisteren, en … uit leren.
Meer van Jacinta De Roeck
Wij kunnen er als Belgen alleen maar naar kijken, naar luisteren, en … uit leren.
