22 februari 2023
Tolstoj
Met het boek “Tolstoj” schrijft Zweig een biografisch meesterwerk over de auteur van twee van de beste boeken uit de wereldliteratuur. Dit meesterlijk portret van de persoon Tolstoj is een indrukwekkend document om het leven van de schrijver beter te begrijpen.
Deze biografie Tolstoj is een meeslepende tekening van een van de grootste schrijvers van realistische romans. Oorlog en vrede (1869) en Anna Karenina (1877) worden beschouwd als twee van de beste boeken uit de wereldliteratuur.
In deze levendige studie concentreert Zweig zich vooral op de morele crisis die de schrijver ertoe bracht zijn werk te verloochenen. Zweig richt zich meer op de innerlijke drijfveren van de man dan op zijn werk en trekt de lezer onverbiddelijk mee in diens gemoedstoestand. Het zijn vooral de laatste dertig jaar, vanaf zijn vijftigste tot het einde, die worden belicht om inzicht te krijgen in de worsteling die Tolstoj maakte om de zin van het leven te begrijpen. Met zijn eigen ideeën over de ordening van de wereld wil hij de gehele mensheid redden.
Ondanks zijn ontzag voor Tolstoj gaat Zweig de waarheid niet uit de weg. De ideeën die Tolstoj verkondigt staan wel erg ver van wat hij in werkelijkheid doet. Hij worstelt met het onbegrijpelijke en vindt zijn persoonlijke godsdienst en geloof terug uit. Het is een ware vlucht tot God en het kruis. Tot enkele dagen voor zijn dood spant hij zich in om de opperste waarheid te vatten.
Het laatste hoofdstuk De vlucht tot God is een sterke en verkorte uitwerking van het historisch miniatuur dat Zweig eerder publiceerde over het einde van Tolstoj.
Tolstoj door Zweig is een zo ongemeen intensief boek dat je vergeet dat hij het heeft over een historische figuur. Zweig schrijft zo intens spannend dat hij een romanfiguur lijkt te creëren. Wie bijgevolg een biografie verwacht met de exacte data en vele feiten van de hoofdfiguur komt niet aan zijn trekken. Het boek komt eerder over als een sterk verhaal over een interessante figuur. Dit is een karakterstudie die van een streng kijkende icoon uit de literatuur een mens met vele twijfels maakt.
Wat Zweig met taal vermag, hoe aangrijpend hij schijnbaar achteloos vertelt, grenst aan het sublieme. Hij schrijft nochtans eenvoudig, helder, maar o zo wonderschoon. De inhoud is bekend, maar ontroerend door de manier van voorstelling.
Tolstoj wordt in dit boek een menselijke figuur en toch maakt Zweig duidelijk dat hij reeds bij leven een legende was. Herhaaldelijk verwijst Zweig naar Dostojevski, die andere reus van de Russische literatuur, wiens leven echter niet meer tegengesteld kon zijn aan dat van Tolstoj.
Anders dan de boeken van Tolstoj is dit werk van Zweig een klein boekje van nog geen 200 pagina’s. Maar het is een meesterwerk dat naast de grote werken van Tolstoj kan staan.
Paul Van Aelst
Meer van Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
