18 september 2024
Over de impact van motorsport op het dagelijks leven
Ik leg meteen mijn kaarten op tafel: ik heb een bias, ik ben een motorsportfan. Voornamelijk Formule 1 en WEC (World Endurance Championship) interesseren me enorm. De redenen waarom? De spanning en sensatie. Daarnaast heb ik een bewondering voor sommige van de technologische aspecten, de technieken en prestaties van coureurs, en de uitdagende competitie-elementen. Dit alles kleurt mijn visie uiteraard, en dat wil ik benadrukken voor ik het wil hebben over de impact van motorsport op ons dagelijks leven.
_Waarom dit onderwerp?
Omdat veel mensen geloven dat motorsport belangrijke innovaties voortbracht in het verleden, en dat deze propaganda door commerciële bedrijven ook vaak wordt aangehaald. Maar klopt dat wel? Ik had het evengoed kunnen hebben over voetbal, tennis, of elke andere vorm van sport – maar die interesseren me niet, of minder, en daardoor weet ik er ook te weinig over.
Een tweede factor is dat motorsport een evolutie meemaakt rond elektrificatie of hybride aandrijving. De claim is namelijk dat motorsport daar een perfecte testgrond voor zou zijn. Maar is dat allemaal wel zo, en zou het niet efficiënter kunnen?
Tot slot vinden ook vele mensen motorsport fijn en is het het de laatste jaren terug gestegen in populariteit, gedeeltelijk door documentairereeksen zoals Drive To Survive of bijvoorbeeld de film Rush.
_Motorsport als bron van innovatie
Als fan van motorsport zou ik zeker en vast dit argument op tafel willen leggen, maar helaas is dat maar een gedeeltelijke waarheid. Het klopt dat motorsport vaak als bron van innovatie wordt gezien, en met een diepgaande invloed op het ontwerp, rijcomfort en de veiligheid van gezinsauto's. Autoconstructeurs actief in motorsport en de business rond motorsport willen ons zelfs doen geloven dat innovatie vooral binnen de sport plaatsvindt en essentieel is voor de industrie.
Hoe graag ik dat ook wil geloven, ik moet hier mijn kritische bril durven opzetten. Dit is niet zo, het is natuurlijk een beter verkoopspraatje, zowel voor de autoconstructeurs als voor de mensen die de sport moeten verkopen of ze beoefenen. Maar een gezinswagen en een motorsportvoertuig zijn ontworpen met een heel ander doel voor ogen. En daar zit de kern van het probleem.
_Als het lijkt op een wagen, is het dan een wagen?
Wat is een wagen? Dat is hier misschien de verkeerde vraag. Wat het doel van de wagen is, dat is de vraag. Bij een gezinswagen ligt de nadruk eerder op comfort, efficiëntie en veiligheid. Bij een racewagen spelen andere zaken een rol, en ook in een andere volgorde van prioriteit. Daar let men vooral eerst op snelheid, wendbaarheid. Men let uiteraard ook op veiligheid en efficiëntie – maar dat is eigenlijk niet de prioriteit, later meer daarover.
Het verschil van doel maakt dat twee wagens er bijna identiek kunnen uitzien, maar een heel ander karakter hebben onder de laag verf, onder de motorkap enzovoort. De gebruikte materialen, zoals koolstofvezel en geavanceerde aerodynamische structuren, zijn ontworpen voor maximale prestaties en vaak niet toepasbaar op, of economisch haalbaar voor massaproductie in gezinswagens. Als het lijkt op een (gezins)wagen wilt het dus niet zeggen dat het een wagen is.
Dit alles roept de vraag op in hoeverre de gemiddelde weggebruiker daadwerkelijk profiteert van technologische innovaties in de motorsport. Want hoewel sommige technologieën, zoals het antiblokkeersysteem (ABS, dat overigens zijn roots kent in de luchtvaartindustrie) en tractiecontrole, inderdaad hun weg hebben gevonden van het circuit naar de openbare weg, is het onjuist om te suggereren dat motorsport de enige bron is van vooruitgang in de auto-industrie.
_Is er dan werkelijk geen voordeel aan motorsport?
Dat hangt ervan af.
Als we het bekijken op vlak van entertainment, dan is het antwoord subjectief. Je kan het smaken of niet. Net zoals elke andere sport.
Maar als je het puur bekijkt vanuit het oogpunt van technische innovaties voor het dagdagelijkse leven, met specifiek in gedachte gezinswagens dan vrees ik van niet. Ook qua efficiëntie en duurzaamheid moeten we opletten. Hoewel er wel degelijk nieuwe regels komen om duurzaamheid te bewaken binnen verschillende categorieën van motorsport, blijft het in essentie vervuilend, veroorzaakt het veel geluidsoverlast. De relatie tussen veiligheid en efficiëntie hangt dus sterk af van de perceptie van het publiek en hoeveel dat wil tolereren. Wilt de mens nog die overlast, of wijzigt de publieke perceptie – dan is de kans groot dat de sport zal wijzigen in de regelgeving. Dat zien we ook bij veiligheid, daar tolereert de toeschouwer weinig. En dus is daar sterk op ingezet, maar het blijft in essentie gevaarlijk en de regels rond veiligheid zijn er onder druk van publieke perceptie. Met andere woorden, mensen houden nog wel een beetje van de spanning en het gevaar, maar de meerderheid aanvaardt in principe niet meer dat er mensen sterven op een circuit.
Een argument in het voordeel van motorsport is de invloed van data (bij G-krachten in bochten of crashes). Technologie zoals kreukelzones, brandveiligheidssystemen, stabiliteitscontrole, windtunneltesten (aerodynamische efficiëntie) en dergelijke meer zijn enkele innovaties die ofwel oorspronkelijk uit de motorsport kwamen, of daar werden ingezet om voordeel te halen in de sport. Toch komt veel van de ontwikkeling van deze technologieën voort uit specifieke veiligheidsbehoeften op de openbare weg en worden ze vaak verfijnd buiten de context van de motorsport. De strenge regelgeving en consumentenverwachtingen op het gebied van veiligheid dwongen autofabrikanten om verder te gaan dan wat er op het circuit getest wordt. We komen daarmee terug op het punt dat de twee categorieën niet hetzelfde doel behartigen. De systemen lijken vaak op elkaar, maar verschillen hard in de praktijk.
Een voorbeeld: ABS in een motorsportwagen kan je niet vergelijken met het systeem in je gezinswagen. Bij motorsport zal deze niet ingezet worden voor de veiligheid, maar net om voordeel te halen om sneller en wendbaarder een bocht te kunnen nemen door het remvermogen te maximaliseren. In een gezinswagen is het doel anders, daar helpt het ons in een noodsituatie efficiënt en veilig af te remmen en de wagen controleerbaar te houden zonder de banden te laten blokkeren. In essentie lijken ze hetzelfde te doen, maar met een héél ander doel voor ogen. Doen ze dan nog wel hetzelfde? In mijn ogen niet.
_Kruisbestuiving: eerder inspiratie dan innovatie
Hoewel motorsport ongetwijfeld bijdraagt aan technologische vooruitgang, moeten we niet vergeten dat vele innovaties in de auto-industrie buiten het circuit tot stand komen, vaak gedreven door de behoeften en wensen van de alledaagse consument. De 'glamour' van motorsport kan niet verhullen dat vele van de innovaties voortkomen uit een bredere context van onderzoek en regelgeving, met als doel de veiligheid en efficiëntie voor de massaproductie op de echte weg te waarborgen.
Tot slot zijn innovaties voor de gezinswagen vaker het resultaat van wetenschappelijk onderzoek, waarbij gegevens uit de dagelijkse verkeersomstandigheden vaak waardevoller zijn dan raceomstandigheden. Het is misleidend om te denken dat de toekomst van onze voertuigen volledig afhankelijk is van de bevindingen op het racecircuit.
Als de motorsport de illusie wil blijven verkopen belangrijk te zijn in de ontwikkelingen op de weg, moet ze haar regelgeving aanpassen zodat coureurs en autoconstructeurs zich meer richten op verkeersomstandigheden. De vraag is of die twee werelden te combineren zijn in een sport die boeiend genoeg zou zijn om te volgen? Daar vrees ik eigenlijk voor.
De werelden liggen te ver uit elkaar, en zijn door de jaren heen steeds verder uit elkaar gegroeid. Die trend zal zich verderzetten. Kruisbestuiving en inspiratie zal er wellicht altijd zijn, maar die kunnen ook komen uit andere industriën zoals luchtvaart of treinconstructie.
Ik hou oprecht van de innovaties binnen de motorsport net als de technieken van coureurs, maar ik vind niet dat deze blindelings gecommercialiseerd moeten worden waardoor de sport een illusie van rechtvaardiging van bestaan krijgt. Alsof de sport nodig is om een gezinswagen veilig, efficiënt en milieuvriendelijk te maken. Nee, daar zijn niet genoeg bewijzen voor, en er zijn betere methodes voor dan een business die gericht is op entertainment voor de toeschouwers.
Meer van Yves Schelpe