2 december 2019
Over de stilte
Bij wijze van inleiding stel ik me kort even voor. Ik ben een zevenentwintigjarige man met een brandend verlangen om de vruchten van de filosofie toe te passen op mijn leven. Op een manier zou ik kunnen zeggen dat die wens er altijd is geweest, alleen slaagde ik er zelden in. Een aantal jaren geleden behaalde ik een diploma, waarna ik begon te werken met mensen met NAH (niet-aangeboren hersenletsel). Hoewel de job zinvol was, bleef het verlangen onveranderd. Mijn zoektocht naar gematigdheid en gemoedsrust moest op een ander slagveld gestreden worden, dus heb ik in mijn 26ste levensjaar beslist om een grote levenskeuze te maken. In december 2018 diende ik mijn ontslag in, eind april stopte ik met werken en op 4 juni begon de eerste dag van mijn nieuwe leven. De dag van de autonomie, van de vrijheid, van de zelfstandigheid. Hier in het Kortrijkse wil ik een jaar leven in een klein bosje, zonder job, zonder elektriciteit, zonder stromend water en zonder al te veel prikkels. Een stacaravan zal mij bescherming bieden tegen de elementen.
Kan een mens wel zo'n ondraaglijke lichtheid aan? Wat bezielt iemand om zoiets te doen? In de eerste plaats werd ik geïnspireerd door Thoreaus Walden. Het boek bleef al jaren plakken, en ik moest er iets mee doen. In 2017 herbeleefde Tomas De Gregorio een soortgelijk verhaal en noemde zijn avontuur/boek Mijn Walden. Vermoedelijk zou ik niet aan mijn jaar begonnen zijn zonder het boek van Tomas. Voor de rest heb ik mijn mosterd gehaald bij een handvol hellenistische filosofen. Wat mij behoorlijk wat cognitieve dissonantie gaf toen ik nog aan het werk was, was het lezen over Epicurus, Aristoteles en de jonge Stoa. Zij spraken over het belang van gematigdheid, stilte en – het belangrijkste van allemaal – gemoedsrust. Automatisch heb ik de neiging om op zo'n moment naar mijn eigen leven te kijken, en ik zag dat ik bijzonder weinig van hun levenswijsheid praktiseerde. Vanaf toen had ik maar één keuze meer: mijn leven in handen nemen.
En nu zit ik hier, in de relatieve stilte. Vroeger werd ik ongemakkelijk van te veel lawaai, nu word ik ongemakkelijk van het gebrek eraan. Maar werkelijk stil is het hier eigenlijk nooit. Overal in Vlaanderen zul je wel industriële geluiden horen, en hier is het niet anders. Nu, over omgevingslawaai hebben we weinig controle. Over lawaai dat we zelf opzoeken wel, en dat ligt toch wel iets delicater. Tot voor kort kon ik mijn leven slijten op YouTube en Facebook. Hier heb ik er de mogelijkheid niet toe, want er is geen elektriciteit, laat staan internet.
Het gevolg daarvan is dat er heel wat tijd vrij komt. Tijd die er voordien niet was. En hoe vul je zoiets in? Hoeft het wel ingevuld te worden? Om mijn verstand niet te verliezen, hou ik me vooral bezig met kleine werkjes, familiebezoeken, houtbewerking, lezen, schrijven en binnenkort ook met muziek. Er is natuurlijk ook de optie om de stilte toe te laten, om geen opvulling te zoeken. Op zo'n moment wordt het pas echt interessant. Want als de omgeving stil wordt, dan start de mentale stortvloed.
Miguel de Molinos (een Spaans mysticus van de 17e eeuw) bedacht drie gradaties van stilte: stilte van de mond, stilte van de geest en stilte van de wil. Het is voor de meesten onder ons niet zo evident om onszelf te onthouden van roddels of ijdele praatjes. Het is nog moeilijker herinneringen tegen te houden, en het is het moeilijkst om stemmen van verlangen en afkeer het zwijgen op te leggen. Ik vermoed dat ik de drie soorten stilte ook in die volgorde zal tegenkomen, en hopelijk met een grotere gemoedsrust tot resultaat. Misschien komt het er niet van, misschien gedeeltelijk. Ik zal moeten afwachten en zien wat de nieuwe omgeving met mij doet.
(wordt vervolgd)
Meer van Bram Vanhaesebrouck