2 juni 2022
De Gedachtestreep – Aflevering 1: Hans Van Dyck, 'Het orakel van de bosnimf'
Johan Braeckman spreekt met Hans Van Dyck, over zijn boek 'Het orakel van de bosnimf' (Lannoo, 2021).
Klik hier om de aflevering op YouTube te bekijken.
_Over het boek
Het orakel van de bosnimf is een fascinerend verhaal over vlinders. Van de functies die de kleuren op hun vleugels hebben tot de vele aspecten van hun wonderlijk gedrag. Van de hongersnood waarmee ze kampen in moderne landschappen tot de analyse van wat snelle klimaatverandering met ze doet. Een verhaal over prachtige zorgenkinderen.
Maar dit boek gaat ook over gepassioneerde mensen. Hans Van Dyck verweeft er zijn eigen metamorfose van vlinderjongen tot vlinderprofessor in. Een meeslepende getuigenis over verwondering en passie voor wetenschap. Hij vertelt ook over vele anderen die zich aangesproken weten door deze bijzondere insecten. Van kunstenaars die ze al eeuwenlang op allerlei manieren proberen te verbeelden tot ingenieurs die zich erdoor laten inspireren om technische problemen op te lossen.
Het leidt tot deze fascinerende vlinderparadox: krijg je door gebiologeerd in te zoomen op deze kleurrijke diertjes een bredere kijk op het aardse leven?
'Wie op een wetenschappelijke manier rigoureus en diep graaft in de biologie van één of enkele soorten, kan juist een kijk door een breedhoeklens ontwikkelen op het leven. Dat lijkt op het eerste gezicht een paradox – inzoomen en tegelijk toch een breder beeld krijgen – maar het is er geen. Een vlinder is immers niet alleen een vlinder, maar ook een insect, een dier, een levensvorm. Je bestudeert niet alleen kenmerken die uniek zijn voor de vlinder, maar ook eigenschappen die vele tot alle levensvormen gemeenschappelijk hebben. Je achterhaalt fundamentele principes over de relaties tussen een organisme en zijn omgeving. Die helpen om iets van het biodiverse leven te begrijpen. Het onderzoek zegt alles over vlinders, maar tegelijk ook veel over andere levensvormen.'
'Wie op een wetenschappelijke manier rigoureus en diep graaft in de biologie van één of enkele soorten, kan juist een kijk door een breedhoeklens ontwikkelen op het leven. Dat lijkt op het eerste gezicht een paradox – inzoomen en tegelijk toch een breder beeld krijgen – maar het is er geen. Een vlinder is immers niet alleen een vlinder, maar ook een insect, een dier, een levensvorm. Je bestudeert niet alleen kenmerken die uniek zijn voor de vlinder, maar ook eigenschappen die vele tot alle levensvormen gemeenschappelijk hebben. Je achterhaalt fundamentele principes over de relaties tussen een organisme en zijn omgeving. Die helpen om iets van het biodiverse leven te begrijpen. Het onderzoek zegt alles over vlinders, maar tegelijk ook veel over andere levensvormen.'
Vooral de studie van een bijzondere vlinder, het bont zandoogje of de Pararge aegeria, loopt als een rode draad door het werk van vlinderprofessor Hans Van Dyck. Aegeria was een profetische bosnimf en beschermgodin van Rome, die wijze raad gaf aan haar man, koning Numa Pompilius. Na zijn dood veranderde ze in een bron. Het bont zandoogje is dus vernoemd naar een mythologische, wijze bosnimf, een bron van kennis en inzicht. Een wetenschappelijk orakel.
_Over de auteur
Hans Van Dyck
Hans Van Dyck (1970) is bioloog. Als kind was hij al gefascineerd door kleine en grote dieren. Hij promoveerde in 1997 aan de Universiteit Antwerpen met zijn proefschrift over gedragspatronen bij vlinders. Sinds 2004 leidt hij als hoogleraar Gedragsecologie en Natuurbehoud zijn eigen onderzoeksgroep aan het Earth & Life Institute van de UCLouvain (Louvain-la-Neuve). Zijn onderzoek focust op de winnaars en verliezers onder de dieren in landschappen op mensenmaat, met vlinders in een centrale rol. Maar Van Dyck richt zich ook graag tot het grote publiek, door stukken te schrijven voor kranten en tijdschriften, door publieksvoordrachten te houden en door voor radio en televisie te spreken.
_En meer
- Lees hier meer over De Gedachtestreep
- Lees hier de briefwisseling tussen Johan Braeckman en Hans Van Dyck op de Kwintessens-blog
- Hans Van Dyck bij Uitgeverij Lannoo