4 juli 2023
De man met duizend gezichten
Een thriller is wat dit boek helemaal is. Letterlijk alles staat in functie van dit “thrillen”.
Daniel Lechkov, zijn vrouw Michelle (die in verwachting is) en hun dochtertje Alexia staan klaar om te vertrekken en op vakantie te gaan. Net op dat ogenblik krijgt Daniel het bericht dat zijn tweelingbroer, Vigo, overleden is bij een auto-ongeval. Je voelt meteen dat er iets niet “gewoon” is met dat “ongeluk”.
Vigo is niet de eerste de beste: hij is president van de Democratische Republiek Karzichië waar er al onrust aan het broeden was in het Oosten van het land waar de “Jada”, de oorspronkelijke bevolking de macht willen heroveren. Want – ook dat is meteen duidelijk - Vigo regeerde als een dictator, met ijzeren hand. Vigo en Daniel zijn tweelingbroers maar hebben elkaar in 20 jaar al niet meer gezien – blijkbaar zelfs geen contact onderhouden. Toen ze opgroeiden waren ze uitstekende maatjes, maar dan koos Daniel voor studies in het buitenland, hij ging studeren in Nederland en is nu het hoofd van een bedrijf dat “Eris” heet en waarvan het onduidelijk is wat het eigenlijk produceert, behalve dat er op een ogenblik gesuggereerd wordt dat het een oorlog zou kunnen beginnen. In plaats van met vakantie te vertrekken vliegen ze met privéjet naar Karzichië, zodat ze nog net bij de begrafenis Vigo kunnen zijn om dan weer te keren naar Nederland. Michelle is helemaal niet blij met deze verandering van bestemming en ze doet haar man herhaaldelijk beloven dat de bedoeling is van zo vlug mogelijk terug te keren naar Amsterdam.
Maika, de zeer dominante “mater familia”, maakt duidelijk dat alles veilig is voor het gezin. Meteen na aankomst blijkt dat niet zo te zijn. Als Michelle terloops vermeldt dat ze niet teveel inspanning hoeven te doen om hun verblijf gemakkelijk te maken in de “Mardie Khadar” het “Hoge Huis” op de top van de heuvel van waaruit het land geregeerd wordt, want dat ze snel weer gaan vertrekken, valt er een ongemakkelijk, vijandige stilte en verandert de stemming. Het verhaal blijkt heel anders in elkaar te zitten. Men rekent erop dat Daniel zich beschikbaar zal stellen als nieuwe president. Dat moet gewoon, om de opstand en andere vijandige fracties voor te zijn en de weg af te snijden. Men maakt het onmogelijk voor Michelle en Alexia om te vertrekken en het standpunt van Daniel is eerder onduidelijk. Hij blijft maar zeggen dat ze zich geen zorgen hoeft te maken, dat ze op hem kunnen rekenen en dat ze veilig weer naar Nederland zullen kunnen.
Dan wordt het verhaal ingewikkelder. Er komen flashbacks en flashforwards. Iedereen verwijst altijd en overal naar “de man met 1000 gezichten”, de super rebel waar de opstandelingen op rekenen om het land te bevrijden. Maar niemand lijkt te weten wie hij is of heeft hem ooit gezien.
Er is een zeer intens getekende ik-persoon, de “zwijgende man”, de man zonder naam. Die heeft het ongelooflijke talent van overal binnen te geraken - en ook weer buiten. Hij lijkt op voorhand te weten hoe mensen zullen reageren, weet alles over wapens, ontsnapt uit de meest hachelijke situaties en geeft niet om een lijkje meer of minder. Zijn pad ligt bezaaid met lijken. Er wordt natuurlijk ook lustig op hem geschoten, gewoonlijk zonder veel gevolg, alhoewel hij naar het einde van het verhaal toe toch wel even ongerust is omdat zijn bloed te overvloedig uit een opgelopen wonde vloeit en hij die vlug zal moeten stelpen. Toch is hij geen James Bond die zich bedient van allerlei gadgets, hij moet het doen met inzicht, doorzettingsvermogen, wreedheid, gevoelloosheid en een paar degelijke schiettuigen. De schrijver laat ook niet na te tonen hoezeer hij die wapens beheerst en er de kleinste technische kantjes en details van kent.
Behalve dan gedurende die korte periode met zijn vriendin, Kara, en enige bladzijden in het 450 pagina dikke boek, is er ook even warmte en genegenheid, wat tijd is voor liefde en seks. Er is Naïra, de eenarmige legendarische leidster van de Jada. Er is Sasha (of Eva Fletcher) die werkt voor CNN. Er is de man die zomaar uit het ijs kwam… En nog anderen, al blijken die soms dezelfden te zijn. Er is Radko, de oom van Daniel en leider van het Karzichische leger – Of misschien van een speciale fractie daarvan, te herkennen aan het kenteken van de cirkel met de streep erdoor.
Niettegenstaande er zoveel verschillende groepjes, mensen, ideeën, idealen, doelen zijn die elkaar lijken te ondersteunen of bevechten en het zelfs tot een stormloop komt op de “Mardoe Khadar”, zit het verhaal uiteindelijk toch zo in elkaar dat alle onderdeeltjes in elkaar passen. Zoals dat hoort in een thriller. Al moet daar soms toch opvallend veel moeite voor gedaan worden.
Het verhaal belooft veel, heeft veel mogelijkheden maar die lopen dood in het louter najagen van spanning. Zelfs het hoogstnodige ingrediënt, het meeleven met tenminste één personage, het meedenken en -voelen naar een goede oplossing, is hier niet duidelijk aanwezig. Of Daniel het nu uiteindelijk zal halen of de rebellen, maakt niet echt wat uit. De uiteindelijke oplossing, de verrassende ontknoping, wat het hoogtepunt van de geschiedenis zou moeten zijn, wat “Eris” uiteindelijk blijkt te zijn en kan, wordt kort en zonder veel overtuiging afgehaspeld in één pagina. Zelfs wie nu de man met 1000 gezichten is, wordt maar lauwtjes onthuld.
Geen sprankeltje humor, geen glimlach noch grimlach, zelfs geen ironie of sarcasme, geen spot, niemand die ooit lacht. Alles is dodelijke ernst (met de nadruk op het eerste woord), alles staat in functie van actie, spanning. Er wordt verwoed op losgeschoten, neergestoken, gemarteld, vermoord. Het zou onbegonnen werk zijn op te tellen hoeveel doden er vallen, aan welke frequentie er vermoord wordt, gepijnigd, gevochten.
Lex Noteboom kan schrijven. De eerste hoofdstukken van het boek zijn merkwaardig en blijven bij omdat ze zo professioneel geschreven zijn en de belofte inhouden van een zeer knappe roman.
Maar uiteindelijk wordt de lezer een reeks zeer spannende verhalen voorgeschoteld in de aard van stripverhalen met telkens een spannende pageturner, je weet wel, met op het einde van een pagina een volgende bedreiging, een aanval, een gevaar, een hachelijke situatie waar het hoofdpersonage, of een groep mensen of zelfs de schurk, de potentiële moordenaar, dan het hoofd moet aan bieden.
Knap gevonden en geschreven en je wordt telkens weer gegrepen door spanning. Dat creëren van spanning, het beschrijven van actie, dat is waar Noteboom zich in dit boek een meester in toont en daar zozeer plezier in vindt dat hij de dingen soms te veel uitrekt, nog een obstakel bijvoegt, nog een trap, nog een gang, nog een deur, nog een schot. Wat hij blijkbaar ook met heel veel plezier doet is het gedetailleerd en langdurig beschrijven van uiterst pijnlijke sadistische scènes. Het lijkt wel alsof dit ruim gebruik van sadisme, van wreedheid, van geweld en het uiteindelijk ontbreken van een duidelijke moraal (eerlijkheid bestaat niet) dingen zijn die volgens schrijver in een moderne thriller niet mogen ontbreken.
Opmerkelijk ook is het bijna profetisch gebruik van A.I. in de media en op sociale netwerken en hoe daar gebruik van zou kunnen gemaakt worden.
Van de morele kant van de roman die in de ondertitel gesuggereerd wordt (“In de oorlog sneuvelt de waarheid als eerste”) is erg weinig terug te vinden en enkel een verkoopargument, zou ik denken.
Als je graag heerlijk en lang in spanning wil gehouden worden en een zeer knappe thriller wil lezen, is De man met duizend gezichten het boek dat daar garant voor staat.
Victor De Raeymaeker
Meer van Victor De Raeymaeker
Van de morele kant van de roman die in de ondertitel gesuggereerd wordt (“In de oorlog sneuvelt de waarheid als eerste”) is erg weinig terug te vinden en enkel een verkoopargument, zou ik denken.
Als je graag heerlijk en lang in spanning wil gehouden worden en een zeer knappe thriller wil lezen, is De man met duizend gezichten het boek dat daar garant voor staat.
Victor De Raeymaeker
