14 november 2023
Kamers Antikamers
Niña Weijers is een Nederlandse schrijfster, geboren in Nijmegen in 1987. Ze studeerde literatuurwetenschappen in Amsterdam en Dublin. In 2010 won zij de schrijfwedstrijd “Write Now”. Haar debuutroman “De consequenties” werd genomineerd voor de Libris Literatuurprijs 2015 en is bekroond met de publieksprijs van de Gouden Boekenuil 2015. Ze heeft een online column op de website van De Groene Amsterdammer en schrijft recensies. Bij De Gids is ze redacteur.
Weijers bewoonde als writer-in-residence van 2015 tot 2020 de zolder van het Witsenhuis. De minst pretentieuze en lichtste verdieping van het huis aan het Oosterpark in Amsterdam. Kamers, antikamers werd haar tweede boek en verscheen in 2019. Het is voor een groot deel een ode aan dit monumentale pand waar beloftevolle maar niet al te bemiddelde schrijvers enkele jaren praktisch gratis kunnen intrekken. In Schrijvers onder dak – Wonen in het Witsenhuis schreef Weijers haar ervaring als bewoonster van het huis. Deze bijdrage is een deel van Kamers Antikamers geworden.
Kamers Antikamers is een boek met een pseudo-verhaal zonder plot. Enige lijn in het geheel is er niet te vinden. Toch is het startgegeven duidelijk: een jonge schrijfster van dertig jaar woont in een kamer in een klassiek huis aan een stadspark – lees het Witsenhuis. Wandelingen en gesprekken met schrijfster M herhalen zich. In haar eerste boek De consequenties is de hoofdfiguur Minnie Panis. Deze keer beperkt Weijers dit tot het geheimzinnige “M”. Dezelfde? Opzoekwerk wijzen Maartje Wortel aan als de mogelijke M in dit werk. Met grote waarschijnlijkheid is de ik-figuur uit het boek het alter-ego van Niña Weijers.
Met deze gegevens begint de auteur te experimenteren. Ze beschrijft gebeurtenissen en vervormt die dan weer. Fragmenten worden naast elkaar geplaatst en met een ander perspectief herschreven. Zo begint ze aan de vervorming van de werkelijkheid. Het is dan geen boek meer dat je vasthebt, maar een ervaring. Weijers weeft literaire genres door elkaar en dwaalt in complementaire plots. De vraag is of deze hoofdstukken diepzinnig, dan wel leeg zijn, of dan toch beide. Elke gebeurtenis is een interpretatie van de auteur, maar ze laat het begrijpen van de betekenis ervan over aan de lezer. Helaas wordt die het houvast van een onderliggend verhaal onthouden. Hij staat letterlijk in het lege. Wat bedoelt Weijers, of net niet? Die leegte of gemis aan verhaal is dan wel de vruchtbaarste grond voor de schrijfster, maar laat tevens het gemis aan houvast sterk aanvoelen.
De hond Theo speelt een belangrijke rol in het boek. Meer nog dan het kind Arie. Is dit een vorm van afreageren of heeft Weijers schrik zichzelf tekort te doen? Hoe ver is het Niña zelf die in de verhalen optreedt? Ofwel is dit een erg intiem boek, ofwel zet ze ons eens te meer op het verkeerde been. Het is een herhaling van aantrekken en afstoten. Ze beschrijft de liefde maar is vooral op zoek naar zichzelf. Het hoofdpersonage worstelt in het boek met haar houding tegenover de grote – boze – wereld. Het is een diepgaande verkenning van mogelijke en onmogelijke relaties, levens en situaties. Er is geen begin of einde. Daardoor blijft het verhaal dikwijls wat anekdotisch en afstandelijk. De samenhang blijft zoek. Moedwillig wordt er geknoeid met tijd en realiteit.
Elk hoofdstuk is geschreven in een verschillende literaire vorm. Zo is er een filmische scène, een interviewfragment, brieven aan M, herinneringen, een stuk uit een roman en een kortverhaal. Alles speelt zich af op de grens tussen fictie en non-fictie.
Weijers lijkt telkens opnieuw de aanzet te geven tot een homogene tekst om die dan dadelijk daarna af te voeren. Deze roman bevat wel meer verwijzingen naar verschijnselen die zich in het grensgebied bevinden tussen mystiek en geloof, amusement en puur bedrog. Zo spreekt ze over het vermogen om met zuivere denkkracht iets te laten gebeuren.
Na het lezen van Kamers Antikamers voel ik mij niet betrokken bij de personages. Je drijft mee in een aantal van de beschreven levens. M is van plan een roman te schrijven maar er komt geen duidelijkheid over het verloop of de inhoud ervan. En datzelfde geldt ook voor deze roman. Hij is te vrijblijvend. Is het een experiment om clichébeelden te herschikken? Het is een pleidooi om het leven van alle kanten te onderzoeken. Niña Weijers stort zich daarop maar kan mij niet overtuigen.
Paul Van Aelst
Meer van Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
