26 februari 2024
Huisdieren - Filosoferen met de dieren (in gezelschap)
De auteur bestempelt dit boek als een essay, wat een academisch tekstgenre is. Ze geeft haar goed beargumenteerde opinie over mensen en huisdieren. Ze gebruikt ruimschoots het onderzoek van anderen als basis voor haar eigen onderzoek.
Misschien verwacht de lezer uitleg over het houden van een huisdier, maar de ondertitel met daarin het werkwoord 'filosoferen' is van méér belang. Ik geef een voorbeeld: "Zo benaderen we onze menselijkheid als ingebed in netwerken die onze dierlijke metgezellen kunnen omvatten op een wijze die ons eraan herinnert hoeveel we aan hen verschuldigd zijn" of deze, waarin ze het heeft over Derrida, een Franse denker: "Door te reflecteren over de meest vertrouwde grens - die tussen mens en dier - en hoe zijn huisdier die doorbreekt, is hij in staat om veel van de aannames die ten grondslag liggen aan het gangbare denken, waarin de mens nog altijd wordt beschouwd de wereld volledig in z'n greep te hebben, op de effectiefste manier aan de kaak te stellen." (Het zou kunnen dat je ergens halverwege de zin de weg bent kwijtgeraakt).
Fudge denkt na over het houden van huisdieren in het geïndustrialiseerde Westen.
Ze zal vooral honden als voorbeeld nemen, want: "Het is ook zo dat een bepaalde, zeer invloedrijke filosofische traditie honden beschouwt als hét thema bij uitstek". Die tradities en hun auteurs worden bij herhaling genoemd als ze schrijft over de rol van het huisdier in de beeldvorming van wat de menselijke eigenaar beschouwt als 'een thuis'.
Ze heeft het over 'grenzen' , over het onderscheid tussen mens en dier, over bezit, over slavernij, autoriteit, liefde, samenleven en dat wij - menselijke dieren - veel te zelfgenoegzaam zijn.
Ze zal vooral honden als voorbeeld nemen, want: "Het is ook zo dat een bepaalde, zeer invloedrijke filosofische traditie honden beschouwt als hét thema bij uitstek". Die tradities en hun auteurs worden bij herhaling genoemd als ze schrijft over de rol van het huisdier in de beeldvorming van wat de menselijke eigenaar beschouwt als 'een thuis'.
Ze heeft het over 'grenzen' , over het onderscheid tussen mens en dier, over bezit, over slavernij, autoriteit, liefde, samenleven en dat wij - menselijke dieren - veel te zelfgenoegzaam zijn.
Fudge gebruikt het verhaal Lassie Come Home (1938) van Eric Knight als een veelzeggend expressiemiddel om duidelijk te maken hoe de mens in elkaar zit. De ideeën die Knight daarin verwerkt over thuis, huisdieren en mens-zijn hebben in de moderne tijd aan belang nog niets verloren, vindt Fudge.
Het dier speelt binnen de filosofische traditie van oudsher een negatieve rol, waarmee de mens zijn eigen hoogstaande menselijkheid kan aantonen. Erica Fudge draait het in dit essay om: het dier - en meer bepaald het huisdier - is misschien toonaangevender dan wij, bijvoorbeeld in de uitwisseling van dominantie en genegenheid. Eenvoudig gezegd: als ik met mijn kat speel, ben ik dan meer een tijdverdrijf voor haar dan zij voor mij?
Ik gaf dit boek drie sterren, omdat het eerder geschreven lijkt voor filosofen (in spe) dan voor een doorsnee-lezeres zoals ik. De ideeën zijn absoluut waardevol, maar als ze weergegeven worden in duidelijke taal zoals Johan Braeckman en Michel Vandenbosch die gebruiken in hun nawoord, dan lees ik dat liever.
De uitgebreide literatuurlijst geeft aan dat Fudge op elke bladzijde meerdere keren verwijst naar collega-denkers. In het register zien we dat J. Derrida, D. Haraway en E. Knight het meest geciteerd worden. Frans de Waal ontbreekt.
Gerda Sterk
De uitgebreide literatuurlijst geeft aan dat Fudge op elke bladzijde meerdere keren verwijst naar collega-denkers. In het register zien we dat J. Derrida, D. Haraway en E. Knight het meest geciteerd worden. Frans de Waal ontbreekt.
Gerda Sterk
Erica Fudge is Professor of English Studies aan de universiteit van Strathclyde in Glasgow. Ze heeft al verschillende boeken geschreven over de relatie tussen mensen en (andere) dieren. Ze is directrice van het British Animal Studies Network.
Meer van Gerda Sterk
