11 juni 2024
Casanova
Stefan Zweig is geboren in 1881 in Wenen en overleed nabij Rio de Janeiro in 1942. Hij was een Oostenrijkse schrijver van Joodse afkomst. Hij studeerde germanistiek, Romaanse kunst en filosofie in Oostenrijk, Frankrijk en Duitsland. Zweig is vooral bekend voor zijn biografieën van historische en literaire figuren uit het Europese cultuurgebied. In het Nederlands verschenen de biografieën van Marie Antoinette, Maria Stuart, Joseph Fouché, Erasmus, Nietzsche, Tolstoj, Dostojevski en Freud.
Door de uitgave van de biografie van Casanova door Zweig maakt de uitgeverij IJzer deze literatuurvorm tot een onovertroffen meesterwerk. Vraag daarbij is wat het belangrijkst aan dit boek is, het hoofdpersonage Casanova of het proza van Zweig? Waar gewoonlijk een biografie gelezen wordt uit nieuwsgierigheid, wordt bij Zweig de vorm van de biografie belangrijker dan de inhoud. Het is de tekst zelf die op de voorgrond treedt en een meesterwerk wordt. Ook bij Casanova is het weer genieten van Zweigs pareltjes van volzinnen. De kracht en het effect in zijn taal zijn indrukwekkend. Daarnaast is de psychologische analyse van de hoofdfiguur verbazend concreet.
Casanova is de geboekstaafde Venetiaanse vrouwenverleider die in de 18e eeuw heel Europa charmeerde. De Casanova van Zweig neemt je mee op die fascinerende reis. Van zijn jeugd in Venetië tot zijn eenzame dood in het kasteel van Dux, aan de voet van het Ertsgebergte in Bohemen. Naast de vele liefdesgeschiedenissen, vertoefde hij daarbij zowel in de hoogste kringen als tussen het plebs. Hij was alchemist, filosoof, gokker, schrijver, betrokken bij de Rozenkruisers en waarschijnlijk nog veel meer. Hij leefde een waanzinnig leven met als enig doel zowel zichzelf als zijn “slachtoffer” een onvergetelijk moment te verschaffen.
Casanova schreef zijn memoires in het Frans. Ze verschenen na zijn dood in 1820 in een Duitse vertaling. Wegens succes werden ze terugvertaald naar het Frans en zo dus dubbel verminkt. Pas in 1962 verscheen een eerste volledige editie van het oorspronkelijke manuscript. Het klinkt onwaarschijnlijk, maar Casanova rekende nooit op de publicatie van zijn werk. Hij schrijft zijn herinneringen op met als enige doel niet krankzinnig te worden of van ergernis te sterven op het afgelegen kasteel Waldstein. Omdat hij alleen voor zichzelf schrijft, is hij ongeremd, nietsontziend en schaamteloos.
Zweig gaat dieper in op de psychologie van Casanova en maakt een grondige analyse van diens karakter. Hij ontleedt zijn passies die een zoektocht waren naar liefde en bevrediging. Naast de historische figuur Casanova is dit werk ook een pittoreske beschrijving van het Ancien Régime met vele details die de politieke, sociale en culturele samenleving belichten.
In dit werk kan Zweig zijn literaire talenten botvieren, zoals Casanova die een eeuw vroeger deed met de zijne. En hoewel het levensverhaal van Casanova grotendeels bekend is, weet Zweig er een extra-dimensie aan te geven. Deze biografie werd een taalkundige parel waarin het literaire meesterwerk de overhand haalt over het levensverhaal van de fantast.
Paul Van Aelst
Meer van Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
