5 december 2024
Leven met Nietzsche – worden wie je bent
Nietzsche kijkt je vanaf het omslag op een originele en indringende manier aan. Die originaliteit trekt Jan Keij verder door de citaten van Nietzsche af te wisselen met deze van andere auteurs. Het boek opent met de afdruk van een compositie van Nietzsche en drie originele citaten.
De auteur Jan Keij studeerde tijdens zijn werk als onderwijzer filosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij promoveerde op de filosofie van de Franse filosoof Levinas. Daarover schreef hij en gaf hij cursussen en lezingen aan werkers in de gezondheidszorg. Hij stopte met de cursussen in 2021 om zich toe te leggen op het schrijven. In 2023 verscheen Postmodern denken en nu (2024) is er Leven met Nietzsche. Dit is een herziening van zijn eerder (2021) verschenen boek Nietzsche als opvoeder.
Als ondertitel van Leven met Nietzsche koos Keij voor Worden wie je bent. Dit is de leidraad die Keij openhoudt bij het ontrafelen van de complete filosofie van Friedrich Nietzsche. Hij doet dat op een erg toegankelijke manier door constant te verwijzen naar andere auteurs en daar de voorbeelden te gaan halen. Keij schrijft een complete uitleg van Nietzsche’s gehele gedachtegoed. Het volledige boek door spoort hij de lezer aan om dit existentiële denken toe te passen in het eigen leven. Daardoor geeft hij in dit werk de krachtige boodschap mee om je eigen weg te gaan en te worden wie je bent.
Na inleidende teksten over Nietzsche’s leven en werk toetst Keij de sleutelbegrippen binnen diens denkwereld aan Kant, als voorloper en Schopenhauer, als inspirator. Voor het eerst duidt dit op het leidmotief van “de wil tot macht” die Nietzsche verder zal uitwerken. Keij verduidelijkt de uitspraken van Nietzsche naar eigen inzicht. Hij volgt daarvoor stap voor stap de boeken van Nietzsche met een duidelijk verwijzing waar deze citaten terug te vinden zijn. Zo schrijft hij de totale uitleg over alle boeken heen met zeer vele voorbeelden en verwijzingen van andere auteurs waar hij een verantwoorde interpretatie aan toevoegt. De vele citaten verhelderen de soms cryptische stukken van Nietzsche’s filosofie. Hierdoor vermijdt Keij in de tekst alle bombastische hoogdravende zinnen waartoe Nietzsche soms de aanleiding geeft.
Nergens in dit boek kom je die pseudo-intellectuele hoogdrammende taal tegen. Integendeel, het boek leest vlot en is in een rustige taal geschreven. Daardoor worden de hoofdstukken wel boeiend, maar niet vermoeiend. Dikwijls geeft de auteur een eigenzinnige en zeer persoonlijke uitleg aan het gebruikte fragment. Maar vermits Nietzsche zelf aangaf dat dwalen de voorwaarde van leven is, volgt Keij daar volledig de meester.
De werkwijze van Keij blijft trouw aan de vereiste tot zelfstandig denken zoals Nietzsche dat steeds vooropstelt. Het belang van Nietzsche weet Keij duidelijk te maken of zoals Nietzsche zelf zegt: “Niet de waarheid is heilig, maar het zoeken ernaar. Verlies mij en vind jezelf”.
Doordat Keij het positieve van Nietzsche zoekt – en vindt – besteedt hij erg weinig aandacht aan de rol van de zuster van Nietzsche. Het was Elisabeth die haar broer en diens geschriften op het einde van zijn leven in de rechts-fascistische hoek dreef. Dit boek is dan ook geen biografie van Nietzsche maar een uitwerking van zijn ideeënwereld.
Naast het register en het deel noten is er achteraan het boek nog een uitgebreide bibliografie opgenomen. Hier is het overzicht in chronologische volgorde van de vertaalde werken van Nietzsche erg nuttig.
Leven met Nietzsche is een boek dat aanzet tot nadenken of zoals Nietzsche benadrukt “Kennis is macht”.
Paul Van Aelst
Meer van Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
