7 december 2024
Rooksignalen (een hoofdkussenboek)
Het leven is te kort om slechte boeken te lezen. Dat klopt. Het leven is echter ook te kort om alle boeken te lezen die men zou willen lezen. Daarom heb ik heel regelmatig de neiging om in misschien wel té lange boekbesprekingen het meest in het oog springende, het meest essentiële te verwerken. Op die manier is de recensielezer op de hoogte van de belangrijkste wetenswaardigheden wanneer de tijd ontbreekt om het hele boek te lezen. Iemand die meer wil weten kan dan nog altijd de uitgave zelf ter hand nemen.
Deze keer ga ik weinig prijsgeven. De lezer moet zelf maar moeite doen, het is die moeite meer dan waard. Ik maak me er deze keer dus gemakkelijk van af. Ik hou me in. Enkel wat ‘rooksignalen’ zal ik prijsgeven. Misschien dat ik beslis bij het vorderen van deze recensie toch wat meer uit de doeken te doen, dat zal moeten blijken. Maar lees het vooral zelf. Ik laat de eer volledig aan de auteur. Het is haar boek.
Essayist en columnist Marian Donner gaat na haar internationale bestseller Zelfverwoestingsboek verder met haar pleidooi voor een rustiger leven, voor meer bewegingsvrijheid op allerlei vlakken en op verschillende manieren. Alvast op een andere manier dan die voornamelijk gepromoot wordt. Het is niet aan het individu om zich aan te passen aan een steeds veeleisender samenleving waardoor men zich in allerlei stresserende bochten moet wringen, de maatschappij moet veranderen, aldus de auteur.
Waarmee het duidelijk wordt dat Donner haar pijlen richt op neoliberaal nutsdenken. Het boek is een bundeling van columns geschreven tussen 2011 en 2024. Donner wil weg van te veel controledrift, te veel meningen en gevoelens, te veel zwaarte: Donner mist een gigantische pinguïn. Haar schrijfkunst en haar originele denkpistes maken dat je gretig verder leest en er net zoals haar naar verlangt weer grapjes te kunnen maken zoals dat met de drietenige ijzeren schoenen. En misschien overweeg je wel allerlei raadgevingen op te volgen. Blijf stil staan. Word geen robot. Zet je niet in de etalage. Streef naar irrelevantie. Blijf zoveel mogelijk weg van het scherm.
Is oorlogsrecht er vooral om over te discussiëren? Klopt haar bewering over het voeren van actie? Steken we die spaak in dat wiel en weigeren we om continu onze waarde te moeten bewijzen? Wie is de grootste loser? En zijn het werkelijk losers? Wat met ‘Zonen die zonen vermoorden’? Doen artificiële intelligentie, deepfakes en nepnieuws de werkelijkheid verdwijnen?
Nieuwsgierig? Neen, ik ga niet meer uit de doeken doen maar eerder ook wat luiheid tentoonspreiden, uitleg en/of antwoorden vind je in het boek.
Donner is een denker. Ze steunt op haar favoriete schrijvers Kundera en Vonnegut en op filosofen, vindt inspiratie bij haar zoontje en bij een orde brengende Japanse hofdame. Donner zoekt geen orde, ze wil daarentegen ontsnappen aan ‘hoe het hoort’. Ze observeert, rapporteert, confronteert. En verweeft doorheen de uitgave ook haar twaalf jaren ervaring als telefoniste in een escortbureau. Niet alles is nieuw - een enkele keer trek je de wenkbrauwen naar omhoog - maar Donner zet de lezer met beide voeten op de grond: we zullen altijd een prijs betalen. Ze hopt van kwantummechanica naar ‘de blauwe pil’ en van de droom naar rendementsdenken, van Emma Bovary naar Ayn Rand. Je hoeft het boek niet in een keer uit te lezen, of je kan al eens een column overslaan.
Marian Donner bestempelt haar boek als haar hoofdkussenboek, grillig en associatief, waarin ze onze huidige tijd vastlegt. De lezer wordt weggehouden van het scherm, krijgt een definitie van wat het betekent om een persoon te zijn en wordt mogelijks ook wat ‘onaangepast, onhandig en onverhandelbaar’. Marian Donner zal dat alleen maar toejuichen.
Sophia De Wolf
Meer van Sophia De Wolf
Sophia De Wolf
