7 januari 2025
Karel De Grote - Erfgenaam van Rome, vader van Europa
Dick Harrison is een Zweeds historicus met bijzondere aandacht voor de Middeleeuwen. Als hoogleraar geschiedenis is hij verbonden aan de universiteit van Lund. Hij publiceerde verschillende historische boeken naast artikels in het Zweedse tijdschrift ‘Popular Historia’. Daarnaast werkt hij ook mee aan geschiedenisprogramma’s voor de Zweedse TV. In het Nederlands verschenen van hem onder andere werken over de Dertigjarige Oorlog, de Volksverhuizingen, de Zwarte Dood en Heksenjacht.
Karel de Grote mag zonder twijfel als de belangrijkste heerser van het Europa van de Vroege Middeleeuwen beschouwd worden. Hij leefde van ongeveer 742 (zijn juiste geboortedatum is niet bekend) tot 814, toen hij op 72-jarige leeftijd overleed. Meer dan twaalf eeuwen later werkt zijn invloed nog steeds door in de West-Europese samenleving en heeft hij nog niet aan belang ingeboet.
Vooraleer de figuur van Karel de Grote te belichten schetst de auteur drie eeuwen Frankische en Merovingische geschiedenis vanaf de val van het West-Romeinse Rijk tot het aantreden van Karel de Grote. Nieuwe volkeren zoals de Franken, Visigoten, Saksen, Moren en Longobarden maken hun opwachting in Centraal- en West-Europa. Onderlinge twisten waren dagelijkse kost. Er heerste enorme verdeeldheid: een ware chaos van koninkrijkjes en graafschappen.
In 768 stierf Pepijn de Korte. Zijn rijk werd verdeeld over zijn twee zonen. Karel de Grote verkreeg het westelijk gedeelte en zijn broer Carolman het oostelijk deel van het Frankische Rijk. Toen Carolman in 771 stierf nam Karel de Grote zijn deel over en legde zo de basis van een groot koninkrijk. Dit was nog maar het begin van zijn expansiedrift. Via talrijke oorlogen slaagde hij erin het grootste deel van het huidige Frankrijk, Duitsland en Italië onder zijn gezag te plaatsen. Hij moest zich ook verdedigen tegen talrijke invallen van andere volkeren, wat een voortdurende strijd vergde.
Als beschermheer van de Paus werd hij in 800 in Rome tot Keizer van het Heilig Roomse Rijk gekroond. Hij steunde de kerstening van veroverde gebieden, niet zelden met de hulp van het zwaard.
Zijn Rijk kende geen hoofdverblijfplaats. In de winter verbleef hij vooral in Aken. Deze plaats werd geleidelijk zijn hoofdverblijf. Hij overleed er op 28 januari 814. Zijn praalgraf valt nog steeds te bezichtigen in de kathedraal van Aken.
Hij werd opgevolgd door zijn zoon Lodewijk de Vrome. Na diens overlijden werd het grote Karolingische Rijk bij het Verdrag van Verdun in 843 verdeeld over zijn drie zonen.
Karel de Grote was zeker geen doetje. Het was een imponerende verschijning van 1,84 m groot (zeer groot voor deze tijd) met een woeste blik en een lange baard. Het was een wrede en oorlogszuchtige heerser die met harde hand regeerde en niet aarzelde zijn tegenstanders af te slachten. Dit zou hem thans wellicht een verblijf in Den Haag opleveren.
Dit belette de katholieke kerk niet om hem zalig te verklaren. Een heiligverklaring kon nog net niet. Hij bevorderde immers de expansie van de kerk, kerstende ganse bevolkingsgroepen en stimuleerde de stichting van kloosters en abdijen. De meestal beter opgeleide kloosterlingen bezorgden hem de nodige bureaucratische krachten en stonden ook in voor het onderwijs. Karel de Grote, die amper kon lezen en niet kon schrijven, had veel aandacht voor onderwijs en opleiding.
Hij zal vooral herinnerd worden voor dit laatste, naast het nastreven van Europese éénmaking. Dit laatste vertaalt zich op heden in de ‘Karlpreis’, die jaarlijks uitgereikt wordt in Aken aan personen of organisaties die zich verdienstelijk gemaakt hebben ter bevordering van de Europese eenheid.
De auteur biedt de lezer een summiere opfrissing van vier eeuwen vroegmiddeleeuwse Europese geschiedenis. Een grondige, uitgebreide biografie van Karel de Grote moet niet verwacht worden. Zo is het wel jammer dat niet vermeld wordt dat onder zijn bewind het schrift om praktische redenen vereenvoudigd werd. De zogenaamde Karolingische minuskel vormt de basis van het schrift dat wij nog steeds gebruiken. Dit kon misschien moeilijk in een werk van nog geen tweehonderd pagina’s. Dit is wellicht ook de bedoeling van de auteur niet.
De talrijke, kleurrijke afbeeldingen smukken de tekst prachtig op. Een zeer verzorgde uitgave die elke bibliofiel blij maakt.
Ignace Claessens
Meer van Ignace Claessens
Ignace Claessens
