2 juni 2025
Peter Schmidt en Jean Paul Van Bendegem in dialoog over grote en kleine levensvragen
Een katholieke priester en een vrijzinnige filosoof gaan in gesprek met elkaar over de zaken des levens: het bestaan zelf, over het ouder worden, over het fenomeen 'taal', over de klimaatcrisis en over hoop. Een doctor in de Bijbelwetenschappen, Vanneuville, leidt het gesprek en noteert.
Het resultaat is een heerlijk boekje, dat je doet nadenken over het leven. Schmidt heeft de bijbel aan zijn kant, terwijl Van Bendegem leunt op de evolutietheorie van Darwin.
Het eerste onderwerp waarover ze zich buigen is het bestaan zelf. Paul Smith vindt in het Matteüs-evangelie een antwoord, terwijl Jean Paul Van Bendegem houvast vindt in zijn praktijk als wiskundige. Of het bestaan zin heeft, is een moeilijke vraag waarop beiden antwoorden zoeken bij verschillende bronnen. Onvermijdelijk komen de gesprekspartners uit bij de medemens, bij sociaal zijn, bij eenzaamheid, bij relaties, bij empathie. En hoe zit het bij de andere dieren? Voor Van Bendegem is het duidelijk: "Darwin zag het al", maar ook Schmidt geeft toe: "We kunnen toch niet langer uitgaan van een radicale scheiding tussen de mens en de rest van de natuur?" Bijzonder interessant vond ik het standpunt van Van Bendegem over liefde: "Er zijn voor de ander, tot rust komen bij de ander", wat iets anders is dan 'ik mis je'. Ze zijn het er beiden over eens dat de ander zowel de hemel als de hel kan zijn.
De twee zeventigers denken na over de voor- en nadelen van het ouder worden en of wijsheid daarmee samenhangt. Van Bendegem komt er bijvoorbeeld rond voor uit dat hij vanaf zijn 12 jaar stotterde en hoe hij daarmee omging.
Het volgende hoofdstuk behandelt het verschijnsel taal, dat wij als een vanzelfsprekende eigenschap van de mens beschouwen. Dat verandert als je gelezen hebt wat de twee filosofen erover denken. "Schept de taal de werkelijkheid? Dat is de vraag waar ik altijd mee blijf zitten," zegt Peter Schmidt. Ze zijn het met elkaar eens dat een juiste vorm van humor van groot belang is.
Omdat de klimaatverandering de gehele wereldbevolking aanbelangt, wisselen de twee ook daarover gedachten uit, die zelfs leiden naar de overweging of kinderen hebben in deze tijden verantwoord is.
De laatste gespreksronde gaat over de drie vragen van Kant: "Wat kan ik kennen, wat moet ik doen, wat mag ik hopen?" Onderdeel daarvan is de vraag: bestaat God? Natuurlijk hebben ze elk daarover hun ideeën, die ze vol respect voor elkaar bespreken.
Uitgangspunt van de dialoog kan het eigen leven zijn. Beiden citeren wetenschappers en filosofen en geven op de laatste bladzijden leessuggesties mee. We vinden bij Peter Schmidt bijbelcitaten, die mij op een andere manier naar de heilige boeken deden kijken. Hij spreekt van de mythe van Adam en Eva, het verhaal van de schepping in zeven dagen, borduurt daarop voort, denkende aan de tegenstrijdigheden en aan de levenslessen die erin verborgen zitten en die we soms verkeerd interpreteren. De bedenkingen van Jean Paul Van Bendegem zijn veelal abstracter, meer wiskundig geïnspireerd, zonder dat het voer voor specialisten wordt.
Dit is het eerste van een reeks boekjes. Ik kijk uit naar het volgende!
Gerda Sterk
Gerda Sterk
Peter Schmidt (1945) doceerde exegese aan het Grootseminarie van Gent. Aan de KU Leuven doceerde hij theologische cultuurgeschiedenis van het christendom. Sinds 2000 is hij lid van de European Academy of Sciences and Arts (Wenen). Professor Schmidt publiceerde talloze boeken en artikels over theologie en over religieuze kunst.
Jean Paul Van Bendegem (1953) is emeritus professor van de Vrije Universiteit Brussel. Nadenken over de filosofie van de wiskunde is zijn levenswerk. Hij is ook de auteur van veelgeprezen boeken als De vrolijke atheïst, Geraas en geruis, een pleidooi voor imperfectie en samen met Ignaas Devisch de bestseller Doordenken over dooddoeners.
Frederique Vanneuville is doctor in de Bijbelwetenschappen. Ze gaf les, had een staffunctie in de ouderenzorg en werkte als journalist voor Tertio. Liefde voor taal en verhalen, steeds met oog voor mens en maatschappij, vormt de rode draad in haar loopbaan.
Meer van Gerda Sterk
Jean Paul Van Bendegem (1953) is emeritus professor van de Vrije Universiteit Brussel. Nadenken over de filosofie van de wiskunde is zijn levenswerk. Hij is ook de auteur van veelgeprezen boeken als De vrolijke atheïst, Geraas en geruis, een pleidooi voor imperfectie en samen met Ignaas Devisch de bestseller Doordenken over dooddoeners.
Frederique Vanneuville is doctor in de Bijbelwetenschappen. Ze gaf les, had een staffunctie in de ouderenzorg en werkte als journalist voor Tertio. Liefde voor taal en verhalen, steeds met oog voor mens en maatschappij, vormt de rode draad in haar loopbaan.
