13 oktober 2025
Simpele personages
In het vestzakboekje ‘Simpele personages’ van Herman Brusselmans voel ik sterk en met veel nostalgie de aanwezigheid en misschien zelfs de invloed van één der beste schrijvers ooit in Nederland. ‘Hij kwam hier meestal ’s middags rond een uur of vier en ging in een hoekje zitten schrijven, jenevertje of sherry’tje voor zijn neus. De toenmalige eigenares herkende de volgende dag vaak in de krant gesprekken en situaties die zich de dag ervoor in haar kroeg hadden voorgedaan’. Herman Brusselmans ergens in Gent? Neen, Simon Carmiggelt (1913-1987) in café Oosterling, Utrechtstraat, Amsterdam!
Inderdaad, Carmiggelt wist meesterlijk typetjes neer te zetten in o.a. het Parool onder het pseudoniem ‘Kronkel’. Zijn aangrijpende columns over de gewone doorsnee Amsterdammer en meestal opgetekend in diverse bruine kroegen noemde hij ‘Stukkies’. Ik kende hem vooral van de dagsluiting op televisie van de Vara-uitzendingen. Laat op de avond las hij dan met een weemoedige blik heel traag met een perfect taalgebruik één van zijn columns voor; altijd voorafgegaan door Duke Ellingtons ‘In a sentimental mood’.
‘Hij had heel zijn leven gestemd voor de socialisten, tot hij besefte dat je net zo goed voor de kat haar kut kon stemmen. Toen was hij begonnen met op het stembiljet een kut van een kat te tekenen, wat niemand erin zou herkennen. Hij wist met moeite nog hoe de kut van een vrouw eruitzag, laat staan die van een huisdier’. (Herman Brusselmans, Dorrus, blz. 99)
Word ik nu ook sentimenteel bij het lezen van het laatste werk van Brusselmans? Eigenlijk wel, want zelf heb ik de voor mijn omgeving soms vervelende gewoonte om meestal heel alleen in zo’n kroeg de mensen rondom te observeren, te bevragen en vooral mee te nemen in mijn eigen werkjes of ‘stukkies’. Brusselmans doet dit voortdurend en met een taalgebruik dat hem eigen is. De ‘situaties’ in dit werk zijn soms bizar, soms totaal ongeloofwaardig en de grofgebekte dialogen zeer verwarrend. Zijn personages zijn o.a. twee gepensioneerde zeurpieten voortdurend op kroegentocht, een cafébaas met een Fristie verslaving, een speedjunk, twee zatte madames en een lesbisch koppel waarvan er één ‘voorlopig’ nog een lul en ballen heeft.
‘Ze wilde dat die zo snel mogelijk verwijderd zouden worden en vervangen door een godverdomde vulva want wat heb je eraan om lesbisch te zijn als je minnares geschapen is als een baviaan?’ (Herman Brusselmans, Marie-Paté, blz. 88)
Michel Ackaert
Ga ik nu ongemerkt mee in het grof taalgebruik van Herman? We zijn leeftijdsgenoten! Neen, zoals dat meestal gaat als ik een boek lees dat ik eigenlijk zelf had willen geschreven hebben is er vooreerst grote bewondering voor deze enfant terrible van de Nederlandstalige literatuur met meer dan 85 eigen boeken in zijn boekenkast. Toegegeven, ik heb er daarvan slechts een paar tussen mijn boekenplanken. Na Simpele personages moet ik daar dringend iets aan doen.
Michel Ackaert
