25 november 2025
De man die uit de lucht viel. De Spaanse jaren van Léon Degrelle 1945-1994
Het gebeurt zelden. Dat je in de inleiding van een boek een zin quote van de auteur optekent die het hoofdpersonage perfect typeert. Bert Govaerts slaagde daar in zijn boek “De man die uit de lucht viel” wonderwel in. Hij schreef het volgende over Léon Degrelle: “Geheel perfect was de timing niet: Léon Degrelle overleed op Witte Donderdag 31 maart 1994, om 23.15 uur. Goede vrijdag had iets beter bij zijn ego gepast, maar de laatste 46 minuten werden hem niet gegund.
De “Führer van Bouillon”, zoals hij werd genoemd, werd in heel Wallonië de antithese van het goede. Vanuit een marginale positie wist hij zich als leider van de “Freiwillige-Sturmbrigade Wallonie" omhoog te werken tot zijn eigen eer en glorie. Na zijn zwanenzang nabij Lübeck vluchtte Degrelle via Noorwegen in een klein vliegtuigje naar Madrid.
“De vloed komt op. In zijn duik gaat het vliegtuig eerst door een strook ondiep water, waardoor het genadig wordt afgeremd. Maar dan raakt één van de schroeven het zand en één van de motoren wordt afgerukt. Het toestel botst op een paar rotsen en wijkt weer af naar het lage water, waar het tot stilstand komt. […] Ze hebben het allemaal overleefd.”
“De vloed komt op. In zijn duik gaat het vliegtuig eerst door een strook ondiep water, waardoor het genadig wordt afgeremd. Maar dan raakt één van de schroeven het zand en één van de motoren wordt afgerukt. Het toestel botst op een paar rotsen en wijkt weer af naar het lage water, waar het tot stilstand komt. […] Ze hebben het allemaal overleefd.”
Voilà, le beau Léon en Espagne? Spoiler alert. Hij zou er de volgende vijftig jaar niet meer weggaan. En daar zou het verhaal ook op kunnen houden. Want eigenlijk is de plot flinterdun. Wat boeken en interviews om te provoceren, schimmige vastgoedtransacties en leven van de goodwill van enkele extreemrechtse getrouwen. Kortom, te weinig om een boek mee te vullen. Maar wat Govaerts boek zo sterk maakt, is de beschrijving van de hallucinante manier hoe er met de bestraffing van zijn oorlogsmisdaden is omgegaan.
Dit boek is een gids over hoe je niet met oorlogsmisdaden moet omgaan. Akkoord, Justitie had ongelooflijk weinig tijd en middelen om mensen te berechten. Schijnprocessen waren niet uit de lucht gegrepen. Garnalen kregen de doodstraf en Kreeften konden vluchten. Zoiets. De tijd is zelden rechtvaardig. Maar wat als een zwart randje aan de Belgische driekleur zal blijven hangen, is hoe de regering is omgesprongen met de Degrelle. Om zichzelf een diplomatieke rel te besparen, en om de dans met Franco te ontlopen is Degrelle nooit uitgeleverd geweest. Degrelle was misschien de boom die moest worden omgehakt om de rest van het woud te waarschuwen.
Leon Degrelle. Zo één van die mensen die je niet uit de geschiedenis kan snijden, ook al zou je dat willen. Maar die altijd tegen het gehemelte van je verstand blijft plakken en die in je hoofd begint te malen. En waarbij je afvraagt: Waarom? Waarom bestaan er zulke mensen? En eigenlijk is het heel simpel. “God heeft van alles een getal nodig.” En de hoogmoedigen vallen daar blijkbaar ook onder.
En nochtans had Léon Degrelle alles om een brave, gesettelde burger te worden. Zoon uit een deftige, diep katholieke welgestelde Ardense brouwersfamilie. Als je dan ook nog eens begiftigd bent met een gezond verstand en de gave van het woord hebt. Dan kan je heel ver komen in het leven. Wat trouwens een Boullionais (inwoner uit Bouillon) de woorden ontlokte. “Il ira loin, le beau Léon!” Maar ja, wat is ver? Op je 38 onderduiken in Spanje en de rest van je leven je energie steken in een leven dat alleen maar was.
Nest Van Ginderen
