7 november 2018
De opgejaagden
Dima Wannous, geboren in Syrië in 1982, heeft Franse literatuur gestudeerd aan de Universiteit van Damascus en de Sorbonne in Parijs. Ze schreef voor verschillende Arabische en buitenlandse kranten, waaronder The Washington Post. Momenteel woont ze in Londen. ‘De opgejaagden’ is genomineerd voor de prestigieuze ‘International Prize for Arabic’, vergelijkbaar met de Man Booker Prize.
Ik keek naar Kamiel en zag de vermoeidheid gegroefd in de plooien van zijn gezicht. Ik zei tegen mezelf dat dit de eerste keer in zijn leven was dat hij echt met ons samenleefde, met de opgejaagden, de onaangepasten, de verscheurden.’ Dit is de beschrijving door Soelaima, hoofdpersoon in het verhaal, van haar psycholoog Kamiel - na één van haar bezoeken aan hem. Een beschrijving die tekenend is voor de angst en de verscheurdheid waarmee een jonge generatie Syriërs vandaag leeft.
Soelaima woont in Damascus. Vijftien jaar geleden heeft ze, in de wachtkamer van haar psycholoog, Nassiem leren kennen. Het begin van een intense liefde. Als de oorlog in Syrië uitbreekt vlucht hij naar Duitsland. Er is nog nauwelijks contact. Maar dan stuurt Nassiem haar een manuscript met in de hoofdrol een meisje. Het lijkt wel of hij Soelaima’s levensverhaal vertelt: de ingewikkelde relatie met haar moeder, de dood van haar vader, haar jeugd in een gebroken gezin in een verdeeld Syrië. Er zijn dan ook nog haar onophoudelijke angsten en het talrijk gebruik van kalmerende middelen om te kunnen blijven functioneren.
De lezer krijgt afwisselend een hoofdstuk waarin Soelaima vertelt over het nu én een hoofdstuk uit het manuscript van Nassiem dat hij haar toestuurt. Aanvankelijk vond ik die combinatie soms een beetje verwarrend, maar gaandeweg - hoe meer ik echt ‘in’ het verhaal zat - werd dat ‘versplinterde’ minder storend en creëerde het net een meerwaarde. De ‘versplintering’ zoals je die ook op de omslag van het boek weergegeven ziet (een versplinterde foto) is dan ook zeer illustratief voor de inhoud. Dat het verhaal verteld wordt vanuit een vrouwelijk perspectief geeft het bovendien een extra dimensie.
Positief vind ik dat je geregeld onderaan de pagina noten vindt met daarin bijvoorbeeld uitleg in verband met citaten uit de Koran, uitleg over fragmenten uit een Arabisch gedicht of gewoon een toelichting bij islamitische gewoonten. Ook het lijstje achteraan met een korte omschrijving van de belangrijkste personages is best handig.
Dit is geen boek waar je vrolijk van wordt, maar dat kan ook moeilijk anders. Het ademt vooral een sfeer van angst en wanhoop uit. Maar dit is ontegensprekelijk een zeer indringend, aangrijpend en indrukwekkend verhaal. Een aanrader!
Meer van Martine Messagie
