De auteur beschrijft het dagelijkse leven in de stad Antwerpen gedurende het jaar 1942. Hij gebruikt daartoe de dagboekvorm. Het lot van de Joodse bevolking wordt daarbij centraal gesteld. Van maand tot maand, van dag op dag, beschrijft de auteur op indringende wijze hoe het net rond de Antwerpse Joden aangehaald wordt. Maatregelen, zoals het verplicht dragen van de Jodenster, beroepsverboden, beperkte toegang tot onderwijs, worden gaandeweg ingevoerd om hen het leven onmogelijk te maken en verhogen de Duitse grip op deze bevolkingsgroep.

Dit alles mondt uit in de razzia’s van augustus en september 1942, die leiden tot de deportaties naar de vernietigingskampen, via het verzamelcentrum Kazerne Dossin te Mechelen. De vervolging gebeurt met actieve medewerking van een deel van de Antwerpse Politie en met het gedogen, zelfs met de steun van de Antwerpse overheid (burgemeester Leo Delwaide, procureur des Konings Baers, politiecommissaris De Potter). Vooral de houding van Burgemeester Delwaide blijft niet onbesproken. Hij draagt er toe bij dat politieambtenaren, die de Nieuwe Orde genegen zijn, gedetacheerd worden naar de Joodse wijken, hij zorgt ervoor dat gebouwen ter beschikking gesteld worden als verzamelcentra in afwachting van transport. In zijn roman ´Wil´ beschrijft Jeroen Olyslaegers op een meesterlijke wijze de houding van de Antwerpse Politie in deze duistere periode. Hij kon zich daarbij overigens baseren op de documentatie van prof. Van Goethem.

Het relaas van het oorlogsjaar 1942 in dagboekvorm is een troef gebleken. De lezer beleeft het dagelijkse leven in al zijn facetten. Zo schetst de auteur de weersomstandigheden, vooral de bijzonder gure winter van 1941-1942, de kostprijs en de bevoorrading van voedingsmiddelen en brandstof, de kleine criminaliteit, het ontluikende verzet, de repressie van de bezetter, de verklikkingen,…

Dit is een werk dat diende geschreven te worden. Deze zwarte bladzijde uit de Antwerpse geschiedenis is té lang bedekt gebleven. Het opzoekingswerk van de schrijver moet gigantisch geweest zijn. Met engelengeduld heeft hij duizenden archieven doorploegd om een zo volledig mogelijk beeld te schetsen van Antwerpen anno 1942.

De talrijke foto’s van opgepakte en gedeporteerde Joodse burgers, van wie de meesten vermoord werden, zijn ook erg confronterend voor de lezer.

Niet alleen het wetenschappelijke werk maakt indruk. De auteur deinst er ook niet voor terug het beladen oorlogsverleden van zijn eigen familie aan te halen (zijn grootvader Antoine Van Goethem was oorlogsburgemeester van Burcht en werd na de oorlog bij verstek ter dood veroordeeld). Waar familiale collaboratie doorgaans verzwegen wordt, gaat de auteur dit niet uit de weg, wat getuigt van moed en eerlijkheid.

Ik kan de lectuur van dit uitzonderlijke werk kan ten zeerste aanbevelen, eventueel - voor wie dit indrukwekkende Memoriaal nog niet bezocht zou hebben - gevolgd door een bezoek aan de Kazerne Dossin te Mechelen.