22 februari 2021
Verbonden. De biologie van menselijke relaties
Ons maatschappelijk gedrag en empathisch vermogen stoelt op de menselijke biologie waarvan onze hormonale huishouding een voorname “poot” (fundament) is.
Het systeem regelt de relaties tussen ouders en kinderen, tussen geliefden tot op de werkvloer en in deze tijden van crisis tussen wetenschappers en politiek.
Het functioneren van deze relaties is een essentieel gegeven.
Evolutionair heeft dit tot gevolg dat zoals bij de meeste zoogdieren de hormonen ervoor zorgen dat de kroost wordt verzorgd.
Het functioneren van deze relaties is een essentieel gegeven.
Evolutionair heeft dit tot gevolg dat zoals bij de meeste zoogdieren de hormonen ervoor zorgen dat de kroost wordt verzorgd.
Moederliefde en sociaal gedrag zijn de belangrijkste thema´s in dit boek. Vanaf de bevruchting tot aan de dood zijn we afhankelijk van de zorg van anderen. Het overleven komt reeds vroeg in aanraking met het sociaal aspect van het opvoeden.
Natuur versus cultuur, dit wordt hier gezien als een romantisch, maar hardnekkig misverstand.
Weinig relaties kunnen bovendien blijven drijven op louter gevoelens.
Natuur versus cultuur, dit wordt hier gezien als een romantisch, maar hardnekkig misverstand.
Weinig relaties kunnen bovendien blijven drijven op louter gevoelens.
Moederliefde is geen zaak van belonen en straffen, maar van liefde, warmte en aandacht.
Een verstoorde (biologische) relatie met de moeder legt, volgens de auteur, meer gewicht in de schaal dan wat de psychoanalytische en/of behavioristische benaderingen te melden hebben.
Modern wetenschappelijk onderzoek (op basis van rechtstreekse observatie van de hersenwerking) en neurowetenschappelijk onderzoek laat experts toe om dat wat tussen onze oren zit biologisch (neuraal) en hormonaal te analyseren.
Een verstoorde (biologische) relatie met de moeder legt, volgens de auteur, meer gewicht in de schaal dan wat de psychoanalytische en/of behavioristische benaderingen te melden hebben.
Modern wetenschappelijk onderzoek (op basis van rechtstreekse observatie van de hersenwerking) en neurowetenschappelijk onderzoek laat experts toe om dat wat tussen onze oren zit biologisch (neuraal) en hormonaal te analyseren.
Peter Bos stelt heel nuchter dat het problematisch is om biologische verschillen tussen man en vrouw te negeren. Volgens de evolutietheorie is de evolutie nu eenmaal een proces zonder doel of reden. Zelfs al zijn verschillen spontaan gevormd, dat maakt ze nog niet bedoeld of juist. Wél stelt hij dat het “zorgen” ook de menselijke biologie heeft gevormd.
De oermoeder kan dan wel een mythe zijn, het is ontegensprekelijk zo dat zwangerschap en bevalling een unieke ervaring zijn - ook op hormonaal vlak, met een unieke en langdurige nawerking. Bovendien is er de symbiose tussen moeder en kind: het DNA van ongeboren baby’s dat via de placenta in het lichaam van de moeder terechtkomt en tevens ook de hersenen van de moeder bereikt en daar actief kan blijven.
Vrouwen leven dus met het DNA van hun kinderen in hun hoofd, “zo ook de geschiedenis van de mensheid”.
De geboorte van het kind is met andere woorden ook de geboorte van het “moederbrein”.
Vrouwen leven dus met het DNA van hun kinderen in hun hoofd, “zo ook de geschiedenis van de mensheid”.
De geboorte van het kind is met andere woorden ook de geboorte van het “moederbrein”.
Interessant in het boek is de neerslag over het onderzoek naar de rol van het hormoon oxytocine in de regulering van onze intuïtieve en emotionele reacties. Dit hormoon geeft aanleiding tot bijvoorbeeld op een hoger niveau bewerkstelligen van een sterkere binding.
Medicatie heeft zo haar eigen effecten. Pijnstillers bijvoorbeeld hebben een milderend effect op relationele spanningen!
Medicatie heeft zo haar eigen effecten. Pijnstillers bijvoorbeeld hebben een milderend effect op relationele spanningen!
Hormonen bepalen ons sociaal gedrag. Maar het is een onterechte gedachte dat we regelrechte slaven zijn van onze hormonen.
Belangrijk is het hoofdstuk over de reikwijdte van empathie.
Empathisch zijn is geen garantie voor hulpvaardigheid, maar de eigenschap is wel een meerwaarde.
Belangrijk is het hoofdstuk over de reikwijdte van empathie.
Empathisch zijn is geen garantie voor hulpvaardigheid, maar de eigenschap is wel een meerwaarde.
Testosteron, in dit verhaal, heeft een dubbelzinnig karakter - niet in het minst wegens de dubbelzinnige perceptie (macho versus stoere bink/ potentiële partner) als haantjesgedrag en spierballengerol, een belangrijk aspect bij het maatschappelijk (be)oordelen over agressie.
Verder wordt in dit werk ook ingegaan op bekende fenomenen zoals stress of empathie.
“Een empathische arts is beter voor de gezondheid!” Maar hoe kunnen wij, als patiënt, compassie (medeleven) verwachten als stress nou precies dergelijke compassie in de weg zit? Stress tast bovendien het immuunsysteem aan. Ons lichaam kan niet omgaan met chronische blootstelling aan stress.
Ook de stresshormonen van de moeder – zij het dan wel in afgezwakte vorm – bereiken de foetus.
Verder wordt in dit werk ook ingegaan op bekende fenomenen zoals stress of empathie.
“Een empathische arts is beter voor de gezondheid!” Maar hoe kunnen wij, als patiënt, compassie (medeleven) verwachten als stress nou precies dergelijke compassie in de weg zit? Stress tast bovendien het immuunsysteem aan. Ons lichaam kan niet omgaan met chronische blootstelling aan stress.
Ook de stresshormonen van de moeder – zij het dan wel in afgezwakte vorm – bereiken de foetus.
DNA, hormonen, opvoeding noch een traumatische ervaring dragen de (voor)bestemming voor een bepaalde toekomst in zich.
“Er zijn eigenlijk geen universele verklaringen voor menselijk gedrag” luidt een belangrijke stelling in dit boek. Uit het onderzoek van de auteur als pedagogische wetenschapper naar onze geluksbeleving blijkt dat het gedrag veel meer afhangt van de kwaliteit van onze relaties met anderen en dat daarenboven zorgzaamheid onze “natuur” is. Dat is geen mening of idee maar een biologisch gegeven.
Meer van Ludo Raeijmaekers
“Er zijn eigenlijk geen universele verklaringen voor menselijk gedrag” luidt een belangrijke stelling in dit boek. Uit het onderzoek van de auteur als pedagogische wetenschapper naar onze geluksbeleving blijkt dat het gedrag veel meer afhangt van de kwaliteit van onze relaties met anderen en dat daarenboven zorgzaamheid onze “natuur” is. Dat is geen mening of idee maar een biologisch gegeven.
