2 maart 2022
Bloemen van steen
De Italiaanse schrijfster Ilaria Tuti schreef eerder twee thrillers. Zij waagt zich nu aan een historische roman gebaseerd op ware feiten uit de Eerste Wereldoorlog.
Italië schaarde zich in 1915 aan de zijde van de geallieerden en kwam zo in conflict met de As-mogendheden, waaronder Oostenrijk-Hongarije. Het front in het grensgebergte verzandde al vlug in een loopgravenoorlog, vergelijkbaar met het front in Noord-Frankrijk en Vlaanderen. De schrijfster woont in Friuli, een streek in het noordoosten van Italië, palende aan de grens met Oostenrijk en Slovenië. Precies in die streek werden bittere veldslagen geleverd, hoog in de bergen, in extreme omstandigheden qua klimaat en logistiek.
De troepen dienden hoog in de bergen bevoorraad te worden met wapens, munitie en voedsel. Daarvoor deed de legerleiding een beroep op de bevolking van de dorpen in het dal. Aangezien alle jonge mannen onder de wapens waren of vertrokken naar het buitenland boden honderden vrouwen zich aan, die praktisch dagelijks op hun schouders draagmanden met een gewicht van 30 à 40 kg naar de meer dan 1000 meter hogere stellingen brachten. Deze tochten waren niet zonder gevaar. De vrouwen liepen het risico terecht te komen in het krijgsgewoel of neergeschoten te worden door sluipschutters. Zij dienden ook extreme weersomstandigheden te trotseren met niet zelden lawinegevaar. Deze moedige vrouwen werden de “Portatrici” genoemd, de “Draagsters”. Zij bevoorraadden niet alleen het front, bij hun terugkeer brachten zij ook de lichamen van gesneuvelde soldaten naar het dal om ze er eigenhandig te begraven.
Het immense offer dat deze honderden vrouwen gebracht hebben en hun bijdrage aan de oorlogsinspanning is lange tijd onderbelicht gebleven, ook in Italië. Eerst in 1997 werden de toen nog levende veteranen door de President van de Republiek onderscheiden, nadat in 1992 in Timau, het dorp in het dal waaruit verschillende vrouwen afkomstig waren, een gedenkteken opgericht was. Oorlogsinspanningen van gewone burgers worden inderdaad vaak vergeten, terwijl alle aandacht gaat naar de krijgsverrichtingen van de verschillende legers.
Een interessant onderwerp om er een wetenschappelijk verantwoorde studie aan te wijden. Onze kennis over het Oostenrijks-Italiaanse front gedurende de Eerste Wereldoorlog is eerder beperkt. Wij zijn doorgaans gefocust op de krijgsverrichtingen in Frankrijk en Vlaanderen. De auteur heeft de verdienste de moed en de inspanningen van deze Italiaanse vrouwen in herinnering te brengen, maar jammer genoeg diept zij dit onderwerp niet verder uit.
Was het echt nodig rond de historische feiten een onwaarschijnlijk liefdesverhaal aan te snijden? Een vergezocht en onrealistisch verhaal van een jonge draagster die een Oostenrijkse scherpschutter verwondt en hem voor dood achterlaat in het gebergte, hem diezelfde nacht nog gaat ophalen om hem in haar huis te verzorgen, hem terug naar het bos brengt, hem opnieuw terug haalt om hem verder te verplegen terwijl hij haar tussendoor ook nog uit een lawine redt, haar van een verkrachting door een afgewezen aanbidder behoedt, om daarna, bij ontdekking, samen naar Zwitserland te vluchten… Dit is er wel te veel aan.
De auteur is nu eenmaal een romanschrijfster en heeft dus voor deze verpakking gekozen. De lezer, geïnteresseerd in feiten en analyses, heeft daar geen boodschap aan. Een gemiste kans.
Ignace Claessens
Meer van Ignace Claessens
Ignace Claessens
