13 april 2022
Hoe overleef ik de moderne wereld
Dit boek heb ik met plezier en groeiend inzicht gelezen! Al is het onmogelijk om met dezelfde zwier de ideeën van De Botton aan u mee te delen, geachte lezers, ik zal het toch proberen in de hoop uw interesse te wekken. Misschien bent u zoals ik onderhevig aan twijfel en schuldgevoelens (ben ik wel een goede ouder?!), wel, de auteur toont rationeel aan dat het eigen is aan het leven in onze moderne wereld.
De moderne wereld
"Halverwege de achttiende eeuw verbreidde zich vanuit Noord-Europa het besef dat men in een tijdperk leefde dat volkomen anders was dan alle voorgaande", zo begint hij zijn inleiding. In negen punten legt hij uit wat hij bedoelt. Zo heeft de secularisatie de godsdienstigheid bijna geheel vervangen. In het deeltje over wetenschap komt de (on)macht over de dood ter sprake. Verder leidt hij kort onze verhouding in met ideeën als liefde, individualisme, steden, werk, allemaal onderwerpen waarop hij later zal terugkomen.
"Halverwege de achttiende eeuw verbreidde zich vanuit Noord-Europa het besef dat men in een tijdperk leefde dat volkomen anders was dan alle voorgaande", zo begint hij zijn inleiding. In negen punten legt hij uit wat hij bedoelt. Zo heeft de secularisatie de godsdienstigheid bijna geheel vervangen. In het deeltje over wetenschap komt de (on)macht over de dood ter sprake. Verder leidt hij kort onze verhouding in met ideeën als liefde, individualisme, steden, werk, allemaal onderwerpen waarop hij later zal terugkomen.
Moderniteit is tragisch
Wij hebben een torenhoge prijs betaald, wat hij aantoont in zeven thema's. Ik haal er slechts één uit, want we zitten nog altijd in de inleiding. Tegenspoed was vroeger eerder een straf van god, maar niet een oordeel over je waarde als mens. In de moderne tijd is slechts één persoon verantwoordelijk en dat ben je zelf. De kans is nu groter dan ooit dat iemand die faalde zichzelf van het leven berooft.
Wij hebben een torenhoge prijs betaald, wat hij aantoont in zeven thema's. Ik haal er slechts één uit, want we zitten nog altijd in de inleiding. Tegenspoed was vroeger eerder een straf van god, maar niet een oordeel over je waarde als mens. In de moderne tijd is slechts één persoon verantwoordelijk en dat ben je zelf. De kans is nu groter dan ooit dat iemand die faalde zichzelf van het leven berooft.
Winkelen
Hoofdstuk 1 van de 18 gaat over consumentenkapitalisme, wat hij het belangrijkste aspect van de moderniteit noemt. Winkelen lijkt een onbeduidende bezigheid, maar De Botton laat zien dat er nooit gewinkeld werd, omdat er eenvoudigweg niets te koop was, behalve het dagelijks eten. Daaraan ging al het geld op. Pas halverwege de 17de eeuw komt er groeiend verband tussen koopkracht en werkgelegenheid. We staan nog maar aan het begin van losgeslagen koopgedrag. We kopen méér en méér zaken die we niet nodig hebben, zodat er méér werk is, zodat we méér verdienen, zodat we...
Hoofdstuk 1 van de 18 gaat over consumentenkapitalisme, wat hij het belangrijkste aspect van de moderniteit noemt. Winkelen lijkt een onbeduidende bezigheid, maar De Botton laat zien dat er nooit gewinkeld werd, omdat er eenvoudigweg niets te koop was, behalve het dagelijks eten. Daaraan ging al het geld op. Pas halverwege de 17de eeuw komt er groeiend verband tussen koopkracht en werkgelegenheid. We staan nog maar aan het begin van losgeslagen koopgedrag. We kopen méér en méér zaken die we niet nodig hebben, zodat er méér werk is, zodat we méér verdienen, zodat we...
Reclame
Tijdens een treinreis van New York naar San Francisco werd het uitzicht op een prachtige natuur belemmerd door reclameborden, waarop je duizenden keren aan huishoudelijke artikelen kon worden herinnerd, zonder dewelke geen enkel gezin gelukkig kon zijn. Het was niet alleen lelijk, er was sprake van regelrecht bedrog. Dankzij wetgeving werd bedrog ingedijkt, maar er is nog altijd sprake van misleiding. Aan onze basisbehoeften liefde, kleding, voedsel, is tegenwoordig meestal voldaan, maar de suggestie van reclame is dat je de liefde van een vrouw kan kopen door je die nieuwe auto aan te schaffen. Zit er niet een innig verliefd paartje op de motorkap? Dat dure herenkostuum garandeert je een bevredigende carrière.
Nota: er staat twee maal dezelfde afbeelding van reclame voor Coca-Cola: eenmaal om de alomtegenwoordigheid ervan te bewijzen en eenmaal is het een illustratie van de gedachte dat frisdrank een gelukkige familie garandeert.
Tijdens een treinreis van New York naar San Francisco werd het uitzicht op een prachtige natuur belemmerd door reclameborden, waarop je duizenden keren aan huishoudelijke artikelen kon worden herinnerd, zonder dewelke geen enkel gezin gelukkig kon zijn. Het was niet alleen lelijk, er was sprake van regelrecht bedrog. Dankzij wetgeving werd bedrog ingedijkt, maar er is nog altijd sprake van misleiding. Aan onze basisbehoeften liefde, kleding, voedsel, is tegenwoordig meestal voldaan, maar de suggestie van reclame is dat je de liefde van een vrouw kan kopen door je die nieuwe auto aan te schaffen. Zit er niet een innig verliefd paartje op de motorkap? Dat dure herenkostuum garandeert je een bevredigende carrière.
Nota: er staat twee maal dezelfde afbeelding van reclame voor Coca-Cola: eenmaal om de alomtegenwoordigheid ervan te bewijzen en eenmaal is het een illustratie van de gedachte dat frisdrank een gelukkige familie garandeert.
Materialisme
Ook religies maakten gebruik van stoffelijke zaken als hulpmiddelen bij hun spirituele missie. De Beeldenstorm is een voorbeeld van religieuze vijandigheid tegenover dat soort materialisme. De moderniteit doet je geloven dat je gemoedsrust gaat vinden in een ver land in een hottub of vriendschap met een frisdrank.
Ook religies maakten gebruik van stoffelijke zaken als hulpmiddelen bij hun spirituele missie. De Beeldenstorm is een voorbeeld van religieuze vijandigheid tegenover dat soort materialisme. De moderniteit doet je geloven dat je gemoedsrust gaat vinden in een ver land in een hottub of vriendschap met een frisdrank.
Media
Ook dit hoofdstuk is interessant. Je leert eruit dat een krant je onderdompelt in een stroom van gruwelen. Je vergeet dat bijna iedereen aardig is en dat bijna elke trein zijn bestemming bereikt. Op den duur raakt het leed ons niet meer. Kunst kan helpen. In 1816 meldden de kranten de schipbreuk van de Méduse, maar als Géricault niet dat aangrijpende schilderij gemaakt had, waren wij dat allang vergeten.
Ook dit hoofdstuk is interessant. Je leert eruit dat een krant je onderdompelt in een stroom van gruwelen. Je vergeet dat bijna iedereen aardig is en dat bijna elke trein zijn bestemming bereikt. Op den duur raakt het leed ons niet meer. Kunst kan helpen. In 1816 meldden de kranten de schipbreuk van de Méduse, maar als Géricault niet dat aangrijpende schilderij gemaakt had, waren wij dat allang vergeten.
Liefde
Het is ondoenlijk om de 18 gebieden waarop de moderniteit invloed heeft hier te bespreken, maar in dit hoofdstuk toont hij aan dat de Romantiek op vele punten er faliekant naast zat. Nochtans blijven we allemaal geloven in liefde op het eerste gezicht of op het vinden van je zielsverwant zonder veel van hem of haar te weten, waardoor huwelijken snel gesloten en soms even snel weer ontbonden worden.
Echte liefde komt nochtans niet zozeer voort uit ontzag voor de volmaaktheid van de ander, maar eerder uit een vorm van geduld en welwillendheid tegenover de tekortkomingen van onze partner.
Het is ondoenlijk om de 18 gebieden waarop de moderniteit invloed heeft hier te bespreken, maar in dit hoofdstuk toont hij aan dat de Romantiek op vele punten er faliekant naast zat. Nochtans blijven we allemaal geloven in liefde op het eerste gezicht of op het vinden van je zielsverwant zonder veel van hem of haar te weten, waardoor huwelijken snel gesloten en soms even snel weer ontbonden worden.
Echte liefde komt nochtans niet zozeer voort uit ontzag voor de volmaaktheid van de ander, maar eerder uit een vorm van geduld en welwillendheid tegenover de tekortkomingen van onze partner.
Onderwijs
Onderwijs bereidt ons voor op aanvaarding van gezag en op het goed presteren op school en dat is iets anders dan je voorbereiden op het leven!
Onderwijs bereidt ons voor op aanvaarding van gezag en op het goed presteren op school en dat is iets anders dan je voorbereiden op het leven!
Ons bestaan: kosmische dankbaarheid
Nee, wij zijn niet belangrijk, ja, de mensheid is puur toevallig ontstaan. Op drie gekleurde bladzijden legt hij uit waarom we de kosmos dankbaarheid verschuldigd zijn. We weten al veel, zodat we beseffen hoeveel we niet weten!
Nee, wij zijn niet belangrijk, ja, de mensheid is puur toevallig ontstaan. Op drie gekleurde bladzijden legt hij uit waarom we de kosmos dankbaarheid verschuldigd zijn. We weten al veel, zodat we beseffen hoeveel we niet weten!
Afbeeldingen en humor
Voor heel veel van de voorbeelden heeft De Botton afbeeldingen ingelast, wat de lectuur aanschouwelijk en prettig maakt. Een lange verantwoording van de illustraties sluit het boek af. Geen nota's, geen trefwoordenregister.
Hij gebruikt een subtiele vorm van humor. Meermaals doen zijn voorbeelden en zijn stijl glimlachen. De vertaling leverde puik werk.
Gerda Sterk
Voor heel veel van de voorbeelden heeft De Botton afbeeldingen ingelast, wat de lectuur aanschouwelijk en prettig maakt. Een lange verantwoording van de illustraties sluit het boek af. Geen nota's, geen trefwoordenregister.
Hij gebruikt een subtiele vorm van humor. Meermaals doen zijn voorbeelden en zijn stijl glimlachen. De vertaling leverde puik werk.
Gerda Sterk
Vertaler: Jelle Noorman
Dit boek werd eveneens gerecenseerd door Victor De Raeymaeker: https://humanistischverbond.be/kritisch-lezen/711/hoe-overleef-ik-de-moderne-wereld-1/
Meer van Gerda Sterk
Dit boek werd eveneens gerecenseerd door Victor De Raeymaeker: https://humanistischverbond.be/kritisch-lezen/711/hoe-overleef-ik-de-moderne-wereld-1/
