2 december 2022
Licht in het duister
De oorspronkelijke titel die Zweig zijn werk meegaf, was “Sternstunden der Menschheit”. De figuren die het onderwerp uitmaken van deze opstellen beschrijft hij dan ook als onveranderlijke sterren die de nacht van de vergankelijkheid verlichten.
De Nederlandse ondertitel luidt Veertien historische miniaturen. Het zijn kantelmomenten die elk de loop van de geschiedenis bepaalden. Ze beschrijven het beslissende ogenblik in de levens van grote historische persoonlijkheden.
Elk van de miniaturen is een op zichzelf staand verhaal dat een duidelijk beeld schetst van de betrokken protagonist. De figuren die in dit boek aan bod komen, hebben wel zeer uiteenlopende verdiensten. De eerste is Cicero, de redenaar op het ogenblik dat Caesar wordt vermoord. Vervolgens komt de verovering van Constantinopel door Mehmet aan de beurt, de ontdekking van de Stille Oceaan door Nunez de Balboa, de creatie van een meesterwerk door Händel, het ontstaan van de Marseillaise door Rouget de Lisle, de val van Napoleon, de verliefdheid van Goethe, de goldrush naar Californië, een heroïsch gedicht van Dostojevski, de eerste telefoonverbinding tussen Europa en Amerika, een autobiografisch drama van Tolstoj, de strijd van Scott om de Zuidpool, de terugkeer van Lenin naar Rusland en tenslotte de hoop op vrede van president Wilson.
Zoals miniaturen zijn elk van deze essays kort, met een strikte opbouw. Ze zijn meeslepend mooi en de geschiedenissen worden heel filmisch beschreven. Je kan zo in je verbeelding het scenario zich zien afspelen. Hoewel de afloop wel steeds gekend is, zijn ze ongemeen spannend geschreven. De historische gebeurtenis wordt als het ware verteld in een zeer vlotte taal, wat zorgt voor een hoog tempo. Geweld, kwellingen, hoop, teleurstelling, vertwijfeling, volharding, geloof en kunstzin worden niet uit de weg gegaan. Zweig weet begeesterend sterk te schrijven. Van het stuk dat handelt over de vlucht van Tolstoj maakte hij een toneelstuk.
De eerste uitgave van deze bundel verscheen in 1927. Daarin waren slechts vijf verhalen opgenomen. Talloze malen is het herdrukt met achtereenvolgens zeven, twaalf en veertien miniaturen. Voor het eerst in het Nederlandse taalgebied verschijnt deze uitgave met alle veertien stukken. De volgorde van de opgenomen verhalen is chronologisch. Het is jammer dat er niet de datum bijstaat wanneer Zweig elk deel schreef.
Hoewel het boek veertien zeer verschillende verhalen bevat die niets met elkaar te maken hebben, is het werk zo ongemeen spannend dat je het in een ruk wenst uit te lezen, uitermate boeiend en aangenaam om te volgen. Met dit werk heb je een stuk levende geschiedenis in handen.
Achteraan is de volledige tekst van de Marseillaise afgedrukt met de bijbehorende Nederlandse vertaling. Er is ook een uitgebreid Namenoverzicht en een deel Noten opgenomen.
Paul Van Aelst
Vertaald uit het Duits door Bart van Kreel
Meer van Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
Vertaald uit het Duits door Bart van Kreel
