9 februari 2023
Tijdgeest. Een perspectief op mens en tijd.
Professor Torfs denkt na over de samenleving en onze plaats daarin. Soms lijkt de groep het individu te versmachten en van zijn vrijheid te beroven. Kortom, hoe voelt het aan om hier en nu te leven? En vergeet niet: dit is Rik Torfs, dus er mag gelachen worden!
Cancelcultuur
Ik ken de hoogleraar als een begenadigd spreker en ook van zijn wijze, speelse bijdragen op Twitter. Dit boek is minder luchtig, het doet je nadenken. "Wat waarheid leek, werd leugen, en ook het omgekeerde was waar". "Met welke gevoelens en gedachten kun je openlijk uitpakken en welke verzwijg je beter?" Hoezo? We zijn nu toch erg vrij om onze gedachten te publiceren en eventueel van de daken te verkondigen? Torfs doet ons twijfelen: heb je al eens iets stellig beweerd dat tegen de heersende opinie ingaat? Hij toont aan dat "de vrijheid van meningsuiting de jongste jaren almaar meer beperkingen ondervindt, door de vermenging van recht en moraal, door de grote, soms onaantastbare rol van gevoelens". Het begrip "woke" gebruikt hij weinig, maar dat er een cancelcultuur is, toont hij aan via talrijke vaststellingen.
Ik ken de hoogleraar als een begenadigd spreker en ook van zijn wijze, speelse bijdragen op Twitter. Dit boek is minder luchtig, het doet je nadenken. "Wat waarheid leek, werd leugen, en ook het omgekeerde was waar". "Met welke gevoelens en gedachten kun je openlijk uitpakken en welke verzwijg je beter?" Hoezo? We zijn nu toch erg vrij om onze gedachten te publiceren en eventueel van de daken te verkondigen? Torfs doet ons twijfelen: heb je al eens iets stellig beweerd dat tegen de heersende opinie ingaat? Hij toont aan dat "de vrijheid van meningsuiting de jongste jaren almaar meer beperkingen ondervindt, door de vermenging van recht en moraal, door de grote, soms onaantastbare rol van gevoelens". Het begrip "woke" gebruikt hij weinig, maar dat er een cancelcultuur is, toont hij aan via talrijke vaststellingen.
Slachtofferschap
Door de gigantische rol die het slachtofferschap tegenwoordig toebedeeld krijgt, komt zelfs het juridisch vermoeden van onschuld in het gedrang. Aan dit verschijnsel wijdt hij een heel hoofdstuk. Als voorbeeld gebruikt hij het proces tegen Dominique Strauss-Kahn die het kamermeisje Diallo zou hebben aangerand. Al zijn we geneigd het arme kamermeisje te geloven, als je dit hoofdstuk gelezen hebt, zie je in dat het zich voordoen als een slachtoffer een rol kan zijn en dat het "emotionele of morele meerwaarde biedt en door machtshebbers gebruikt zal worden als het ultieme instrument om hun macht te bestendigen". Emotie noemt hij in strijd met ratio: "Als je het niet kan winnen in een discussie met rationele argumenten, schakel dan emotie in en je wint altijd."
Door de gigantische rol die het slachtofferschap tegenwoordig toebedeeld krijgt, komt zelfs het juridisch vermoeden van onschuld in het gedrang. Aan dit verschijnsel wijdt hij een heel hoofdstuk. Als voorbeeld gebruikt hij het proces tegen Dominique Strauss-Kahn die het kamermeisje Diallo zou hebben aangerand. Al zijn we geneigd het arme kamermeisje te geloven, als je dit hoofdstuk gelezen hebt, zie je in dat het zich voordoen als een slachtoffer een rol kan zijn en dat het "emotionele of morele meerwaarde biedt en door machtshebbers gebruikt zal worden als het ultieme instrument om hun macht te bestendigen". Emotie noemt hij in strijd met ratio: "Als je het niet kan winnen in een discussie met rationele argumenten, schakel dan emotie in en je wint altijd."
Taboe
Ook dit hoofdstuk schudde mijn aannames een beetje dooreen. Vele taboes in verbinding met de macht van de Katholieke Kerk zijn verdwenen: samenwonen is niet langer vies. Een halve eeuw geleden was iemand die les gaf aan een katholieke school verplicht een andere baan te zoeken na een echtscheiding. Zelfs over abortus kan in hoe langer hoe meer landen gepraat worden en homeseksualiteit werd van zijn stigma ontdaan. En toch... lees dit hoofdstuk en begrijp hoeveel moderne taboes er in de plaats gekomen zijn. Om toch één voorbeeld te geven: er mag niet geraakt worden aan het geloof in de wetenschap.
Ook dit hoofdstuk schudde mijn aannames een beetje dooreen. Vele taboes in verbinding met de macht van de Katholieke Kerk zijn verdwenen: samenwonen is niet langer vies. Een halve eeuw geleden was iemand die les gaf aan een katholieke school verplicht een andere baan te zoeken na een echtscheiding. Zelfs over abortus kan in hoe langer hoe meer landen gepraat worden en homeseksualiteit werd van zijn stigma ontdaan. En toch... lees dit hoofdstuk en begrijp hoeveel moderne taboes er in de plaats gekomen zijn. Om toch één voorbeeld te geven: er mag niet geraakt worden aan het geloof in de wetenschap.
Factcheckers
Torfs durft ook hier zich te keren tegen het algemeen aanvaarde idee dat een factchecker niets fout kan doen. De universiteit is ook niet meer de plaats waar je gedachten kunt ventileren die tegen de gangbare opinie ingaan. Er is overal een vermenging van recht en moraal, waaraan vroeger de Kerk zich bezondigde, een rol die nu vooral door de linkerzijde wordt overgenomen.
De hoogleraar kerkelijk recht spaart de Kerk niet en wijst waar hij dit nodig acht op de fouten die vooral vroeger door dit machtige instituut gemaakt werden. Op p. 76 besluit hij ironisch: "Niet de Kerk volgde de trends in de samenleving, maar de samenleving die in de Kerk".
Torfs durft ook hier zich te keren tegen het algemeen aanvaarde idee dat een factchecker niets fout kan doen. De universiteit is ook niet meer de plaats waar je gedachten kunt ventileren die tegen de gangbare opinie ingaan. Er is overal een vermenging van recht en moraal, waaraan vroeger de Kerk zich bezondigde, een rol die nu vooral door de linkerzijde wordt overgenomen.
De hoogleraar kerkelijk recht spaart de Kerk niet en wijst waar hij dit nodig acht op de fouten die vooral vroeger door dit machtige instituut gemaakt werden. Op p. 76 besluit hij ironisch: "Niet de Kerk volgde de trends in de samenleving, maar de samenleving die in de Kerk".
Optimistisch boek
Met de schrijver meedenken, maakt je niet pessimistisch. We kunnen niet ontsnappen aan de tijdgeest van het hier en nu, maar door hem beter te begrijpen, kunnen we relativeren. Met de nodige ironie en zelfspot kunnen we autonoom een eigen weg kiezen, aldus Torfs.
De tekening op de kaft nodigt ons uit om door het sleutelgat naar de tijdgeest te gluren en op de achterkant vinden we een mooie foto van An Clapdorp: Rik Torfs kijkt ons monkelend aan, terwijl hij zich afwendt van "de spiegel van het verleden".
Met de schrijver meedenken, maakt je niet pessimistisch. We kunnen niet ontsnappen aan de tijdgeest van het hier en nu, maar door hem beter te begrijpen, kunnen we relativeren. Met de nodige ironie en zelfspot kunnen we autonoom een eigen weg kiezen, aldus Torfs.
De tekening op de kaft nodigt ons uit om door het sleutelgat naar de tijdgeest te gluren en op de achterkant vinden we een mooie foto van An Clapdorp: Rik Torfs kijkt ons monkelend aan, terwijl hij zich afwendt van "de spiegel van het verleden".
Boekvoorstellingen
Al een paar keer heb ik de voorstelling van een boek van de uitgeverij Ertsberg kunnen meemaken en het was telkens heel erg interessant en zelfs plezant. Ik raad u aan om die uitnodigingen in het oog te houden.
Gerda Sterk
Al een paar keer heb ik de voorstelling van een boek van de uitgeverij Ertsberg kunnen meemaken en het was telkens heel erg interessant en zelfs plezant. Ik raad u aan om die uitnodigingen in het oog te houden.
Gerda Sterk
Dit boek werd eveneens gerecenseerd door Paul Van Aelst.
Meer van Gerda Sterk
