10 februari 2023
De Butler van de wereld. Hoe Groot-Brittanië handlanger werd van oligarchen, belastingontduikers en criminelen.
Niet zo lang geleden was “Great Brittain”, “The Commenwealth”, “ The British Empire” het grootste keizerrijk ooit met een bevolking van 458 miljoen, een kwart van de toenmalige wereldbevolking en met een oppervlakte van 31 miljoen km² strekte het zich uit over ongeveer een kwart van het landoppervlak. De Britse koningin werd gepromoveerd tot Keizerin van dit enorme rijk.
Engels werd daardoor een wereldtaal. Dat onooglijke stukje van een klein eilandje werd het centrum van een bloeiende wereldhandel en een manier van doen en denken die – tenminste in theorie - een brenger was van beschaving, democratie en “fair play”.
Als “on the Continent” Duitsland zo maar andere landen ging bezetten, zoals “poor little Belgium” en een bedreiging vormde voor Engeland zelf, verklaarde het de oorlog. Een vier jaar durende, onmenselijke loopgravenoorlog, die een zware financiële aderlating voor “The Empire” betekende. (En stevige winsten voor de voormalige kolonie, de VS.) Dat volstond blijkbaar niet. Het hart van de grote Westerse Beschaving, Europa, vond het nodig na de “Great War” een nog grotere oorlog te beginnen, met als kern dezelfde protagonisten, uitgebreid met Rusland, de VS Japan en de meest “beschaafde” landen en koloniën in de wereld. Waanzinnige oorlog waarin een logische uitroeiingsmachine ontworpen werd voor een "ander ras” en eindigde met als uitroepteken het gebruik van de grootste bom ooit, in staat de mensheid uit te roeien.
“England” en de geallieerden hadden de oorlog “gewonnen”. Resultaat: de “Koude Oorlog”, een economisch élan voor de VS en een totaal verarmd Engels Koninkrijk en het einde van het Britse Keizerrijk dat langzaam uit elkaar viel. Hoe gaat het “fiere Albion” nu reageren?
De Suez-crisis in 1956 is de symbolische gebeurtnis die aantoonde dat het Britse imperiale apparaat uiteindelijk ingestort was… De Verenigde Staten toonden dat zij het nieuwe keizerrijk waren. "Groot-Brittannië heeft een imperium verloren en nog geen rol gevonden," zei Dean Acherson, een voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken. Hij was fout. Groot-Brittannië had al wel een rol gevonden. De leiders van de wereld hadden het gewoon nog niet opgemerkt. Het Britse establishment moest toch in de stijl kunnen blijven leven waaraan het gewend was geraakt en vond een andere bron van rijkdom. De filosofie van de nieuwe onderneming ging prat op de naam "light touch regulation". De ongeëvenaarde financiële en juridische infrastructuur die het Verenigd Koninkrijk in staat had gesteld een kwart van de wereld te veroveren, werd stilletjes hergebruikt om de bevelen op te volgen van individuen, (ex)leiders van dubieuze regimes die het vroeger had gekoesterd, en anderen die de controle over de hulpbronnen van hun natie hadden overgenomen en die nu dringend een plek nodig hadden om datgene te verbergen wat ze afgeroomd hadden.
Dit boek beschrijft de cynische overgang van Groot-Brittannië, gedurende 70 jaar, van imperiale macht naar de beste vriend van kleptocraten. Bullough begint met te laten zien hoe de oude kolonialisten een nieuwe niche vonden in het herscheppen van de verre buitenposten van het rijk tot roofparadijzen: de zelfbesturende protectoraten van de Britse Maagdeneilanden, de Kaaimaneilanden, Gibraltar. Ze gebruikten sluwe expertise om de kleine lettertjes van bedrijven om te toveren tot wat “regel” werd en financiële instrumenten te creëren waarmee multimiljonairs en wereldwijde bedrijven konden voorkomen dat ze deden wat ze het minst leuk vonden - belasting betalen. Opeenvolgende Britse regeringen werkten hard aan een zo volledig mogelijke medewerking, volgens dat aloude imperiale principe: “ Als wij het niet doen, zal iemand anders het doen. Nu hebben we tenminste het voordeel ervan.
Het is deprimerend te lezen hoe Groot-Brittannië zichzelf pimpt voor 's werelds smerigste geld en een natie wordt die zijn onroerend goed en zijn diensten en zijn voetbalclubs en zijn goede naam aan de meest gewetenloze en hoogste bieder geeft, zonder vragen te stellen over hoe ze zich bijvoorbeeld al tientallen jaren uit het volle zicht konden verbergen. Het leek gewoon in het belang van geen enkele regering om ze op te merken. Ook niet na de publicatie van Bulloughs vorig boek Moneyland van 2018 – een zoektocht naar het sprookjesland van smaadwetten en belastingparadijzen en old-school-tie discretie die Londen zo aantrekkelijk maakt voor afpersers en hij zelfs 'kleptocratentours' organiseerde door de hoofdstad, zijn equivalent van Hollywood Hills rubber-necking, busreizen rond Knightsbridge en Mayfair wijzend op de herenhuizen waar de trawanten van 's werelds ergste dictators en grootste belastingontduikers hun miljarden verbergen. Maar zelfs Bullough had een tijdje nodig om de exacte gebogen-dubbele relatie te spijkeren die velen onder de elite van de wetgevers, bankiers, advocaten en accountants van dit land hebben aangenomen ten opzichte van deze wereldwijde kleptocratie.
De openbaring kwam, toen een Amerikaanse academicus Bullough vroeg hem uit te leggen wat de Britse regering deed om de natie te beschermen tegen het witwassen van geld. Welke instanties hadden de meeste tanden, welke aanklagers wonnen de meeste zaken, welke politici waren het meest uitgesproken, waar kon hij de papieren sporen daarvan vinden? Bullough moest uitleggen dat in tegenstelling tot in de Verenigde Staten, waar er goed gefinancierde federale bureaus en vasthoudende binnenlandse veiligheidsonderzoekers waren en spraakmakende zaken van witwassers voor de rechter werden gebracht, er in Groot-Brittannië weinig of geen van deze dingen bestonden.Uiteindelijk, in reactie op de verbijstering van zijn gesprekspartner, moest hij plots aan Jeeves denken, de hoogst intelligente butler en alles-fixer van de dwaze Bertie Wooster van Wodehouse. Hij flapte eruit: "We zijn geen politieagent, zoals jullie, we zijn een butler, de butler voor de wereld. Als iemand rijk is, of ze nu Chinees of Russisch zijn of wat dan ook, en ze hebben iets gedaan of nodig, of iets verborgen, of iets gekocht, dan regelt Groot-Brittannië dat voor hen - dat is wat een butler doet."
De Amerikaan stelde hem nog een vraag: "Hoe lang is dit al aan de gang?" en Bullough antwoordde opnieuw zonder aarzeling: "Het begon in de jaren 1950. We hadden een nieuw bedrijfsmodel nodig nadat Amerika het overnam als 's werelds supermacht, en dit is wat we hebben gevonden."
De Amerikaan stelde hem nog een vraag: "Hoe lang is dit al aan de gang?" en Bullough antwoordde opnieuw zonder aarzeling: "Het begon in de jaren 1950. We hadden een nieuw bedrijfsmodel nodig nadat Amerika het overnam als 's werelds supermacht, en dit is wat we hebben gevonden."
"In Groot-Brittannië," betoogt Bullough, "wordt butlering bijna altijd beschouwd als een bron van banen en rijkdom, omdat het wordt gezien vanuit het perspectief van de butler in plaats van dat van hun klanten of hun slachtoffers. Het is een hoogst vermakelijke literaire komedie die een Jeeves ten tonele voert die iedereen te slim af is of Bertie Wooster wegkomt met zwendel omdat Jeeves’ zijn chum de lokale magistraat is, maar dit is geen manier om een financieel systeem te runnen."
Fraude beheren voor misdadigers of als 10% fixers werken voor fraudeurs en erger is onze grootste groei-industrie geworden, de nieuwe bron van de rijkdom en macht van Londen dat, bijvoorbeeld, “the place to be” werd voor Poetins oligarchen.
Het is onvermijdelijk dat verschillende van de minutieus onderzochte casestudy's die Bullough analyseert betrekking hebben op Rusland en Oekraïne. Een van de meest sombere en leerzame is het besluit van het ministerie van Defensie om in 2014 voor £ 53 miljoen het nu ongebruikte metrostation aan Brompton Road in de buurt van Harrods te verkopen aan een man die Dmitry Firtash heet en die de Amerikaanse regering had geprobeerd uit te leveren op beschuldiging van afpersing. Firtash had zijn miljarden verdiend als tussenpersoon tussen het Kremlin en de Russische oliegigant Gazprom, en is consequent gedwongen om de associatie met de meest gezochte in Oekraïne geboren gangster Semyon Mogilevich bij de FBI te ontkennen. In Groot-Brittannië had hij echter met de hulp van parlementsleden in 2007 de “British Ukrainian Society” opgericht en £ 6 miljoen aan de Universiteit van Cambridge gegeven om een cursus “Oekraïense studies” te financieren. Na de invasie van de Krim werd hij uitgenodigd om het ministerie van Buitenlandse Zaken te adviseren. "Ik probeerde hen ervan te overtuigen dat het opleggen van sancties tegen Rusland een slecht idee was," zei hij tegen een Russisch persbureau.
In deze context, en in die van vele andere verhalen die Bullough vertelt, lijkt de vastberadenheid van Boris Johnson om het verslag van de inlichtingen- en veiligheidscommissie uit te stellen om de Russische activiteiten in het Verenigd Koninkrijk in gevaar te brengen en het vervolgens af te doen als het werk van "Islington Remainers” steeds alarmerender. Het rapport benadrukte, citeert Bullough, hoe "de inherente spanning tussen de welvaartsagenda van de regering en de noodzaak om de nationale veiligheid te beschermen is uitgespeeld in Whitehall-afdelingen. Een gruwelijk briljant verslag van hoeveel historische integriteit Groot-Brittannië heeft opgeofferd op het altaar van zwart geld.” Indrukwekkend gedetailleerd, met heldere verklaringen van complexe financiële toestanden en met een sudderend gevoel van verontwaardiging. We zullen, mede als gevolg van Bullough's graafwerk, hopelijk veel meer horen over die "welvaartsagenda" in de komende maanden en jaren.
De regering-Biden plaatst corruptie in het hart van haar buitenlands beleid, en dat betekent dat het de rol van Groot-Brittannië als de belangrijkste “enabler” van financiële criminaliteit en slecht gedrag moet confronteren. Dit boek legt bloot hoe Londen decennialang opzettelijk de Amerikaanse regelgeving heeft ondermijnd en trekt de mate waarin Groot-Brittannië als een betrouwbare bondgenoot kan worden beschouwd in twijfel. "Dringend en essentiele lectuur.” Bullough heeft zich verdiept in de grondoorzaken van de malaise die maakt dat het Britse systeem aan het rotten is.
De regering-Biden plaatst corruptie in het hart van haar buitenlands beleid, en dat betekent dat het de rol van Groot-Brittannië als de belangrijkste “enabler” van financiële criminaliteit en slecht gedrag moet confronteren. Dit boek legt bloot hoe Londen decennialang opzettelijk de Amerikaanse regelgeving heeft ondermijnd en trekt de mate waarin Groot-Brittannië als een betrouwbare bondgenoot kan worden beschouwd in twijfel. "Dringend en essentiele lectuur.” Bullough heeft zich verdiept in de grondoorzaken van de malaise die maakt dat het Britse systeem aan het rotten is.
Het begint honderden jaren geleden, toen Schotland de vorming van commanditaire vennootschappen toestond, feodale bedrijven die nooit eigendom, activiteiten of belasting hoefden te onthullen. Tegenwoordig duiken er nog steeds talloze bedrijven op in Schotland, met dezelfde korte lijst met adressen - privéwoningen waar de bewoners deze bedrijven de hele dag door opzetten. Panama is slechts een opgefleurde kopie van wat het Verenigd Koninkrijk heeft uitgevonden.
De corruptie neemt toe in de hele Britse geschiedenis. Hele hoofdstukken van het boek zijn gewijd aan de Suezkanaalzone, de BVI, Gibraltar en Schotland. Gibraltar krijgt niet veel pers meer, maar wat daar is gebeurd, is dat de overheid zich overgeeft aan financiën. Gokken zou de redder zijn van de kleine en kunstmatige economie van dit schiereiland op een rots, niet groter dan een groot park. Casino's en loterijen waren de namen van de spellen, en naarmate meer en meer wetten werden versoepeld of vernietigd, verhuisden meer gokentiteiten daarheen om aan regelgeving en belastingen te ontsnappen.
In de “race to the bottom”, bleef Gibraltar zijn belastingtarieven voor gokinkomsten verlagen. Ze daalden uiteindelijk tot 1%, waardoor zelfs het moederland werd ondermijnd. Loterijen van over de hele wereld vestigen zich in Gibraltar. Het geld van de wereld stroomt rechtstreeks naar hen toe, ongehinderd door bureaucratie, regelgeving of financiële beperkingen. De hoeveelheid geld die alleen al uit de armen van Engeland wegvloeit, is verbluffend. Duizenden ponden per persoon per jaar. En de Britse regering? Gewoon kijken. Ironisch genoeg verliest ze niet alleen het geld dat iedereen verspilt aan loterijen, maar de bedrijven zijn weggegaan, zodat die ook niet kunnen worden belast. Dit is het model dat Groot-Brittannië aan de wereld heeft gegeven.
De lessen werden geleerd op de Britse Maagdeneilanden, waar het tot sommige advocaten doordrong dat ze een fatsoenlijke boterham konden verdienen met het opzetten van lege vennootschappen voor de rijken in het buitenland. Het kwam tot zijn logische conclusie op de Kaaimaneilanden, die een systeem opbouwden op lege vennootschappen om de de manipulaties van de corrupte gekozenen, dictators, rijke leidinggevenden en natuurlijk elke denkbare crimineel te verbergen. Een Amerikaanse financieel advocaat vond het advocatenkantoor BVI en vertelde hen wat hij wilde opzetten. Dus dat deden ze. Hij schreef zelfs de wetten die eilandbesturen moesten aannemen.
Het geld dat hun klanten hebben gestolen, is gewoon verdwenen uit het land van herkomst, waardoor iedereen daar allerlei diensten wordt ontzegd. Bullough gebruikt het voorbeeld van het straatarme Moldavië, waar een miljard dollar verdween in shell-bedrijven in Schotland. Voor de minder dan een miljoen arme Moldaviërs is een miljard dollar gigantisch en zal het niet snel worden goedgemaakt.
Het resultaat is een zinderend geschreven, opruiende verhaal, verteld met een vlaag stille, wanhopige humor. Dit boek blaast het Britse beeld van gentleman respectability uit elkaar en legt het echte beeld bloot: meedogenloze hebzucht en hypocrisie, getolereerd vanwege opzettelijke “onwetendheid". Het boek is een absolute must-read voor iedereen die de cruciale rol van Groot-Brittannië in de wereldwijde vuilgeldcrisis wil begrijpen. Bullough tilt het deksel op en legt op een zeer duidelijke en begrijpelijke manier uit waarom en hoe Groot-Brittannië illegale financiering over de hele wereld faciliteert. Het verhaal is aangrijpend, de analyse origineel en krachtig en de gedetailleerde voorbeelden angstaanjagend.
Ik bedenk daarbij: het is niet alleen een geestige en goed onderzochte economische geschiedenis van de rol van Groot-Brittannië als financiële butler voor de wereld, maar het is ook een analyse van de ziel van Groot-Brittannië zelf. Denk hieraan als ze nog eens hun schouwspel bovenhalen van vergane Imperiale Glorie en voor één of ander huwelijk, sterfgeval of troonsbestijging gaan paraderen in oude kostuums en onnodige legereenheden laten marcheren voor de televisie van de wereld. Je kan dan droevig worden of in lachen uitbarsten.
Er is nog veel meer natuurlijk: de geschiedenis van de eurodollar. Het old-boy netwerk, die strikt gesloten club, waar degenen binnenin elkaar bij voornamen noemen en een buitenstaander alleen met de achternaam aanspreken.
Je leest dus best het boek.
Victor De Raeymaeker
Meer van Victor De Raeymaeker
Je leest dus best het boek.
Victor De Raeymaeker
