Zijn gesprekspartners hebben in Nederland hun sporen verdiend op cultureel, politiek en maatschappelijk gebied en leunen qua leeftijd, gender, kleur, afkomst, levensovertuiging, geaardheid en werkveld goed bij hem aan. Maar ze zijn eerlijk gezegd voor mijzelf, en wellicht ook voor de gemiddelde Vlaamse lezer, vrijwel onbekend. Samuel gaat in deze uitermate bizarre tijd, waarin mensen ineens op zichzelf worden teruggeworpen, diepzinnige gesprekken aan over de meest heikele thema’s: leven en dood, God, de samenleving, het kapitalisme, intimiteit en bindingsangst, racisme, klimaat, onze generatie en de tijdsgeest. Gesprekken waarvan hij vindt dat die noodzakelijk zijn voor ons allemaal, die hij met ons allen wenst te delen en die reeds veel eerder hadden moeten plaatsvinden. Gesprekken ook waarvan hij hoopt dat ze zullen leiden tot nog meer noodzakelijke gesprekken en stof zullen geven tot scherpere reflectie op de wereld zoals we die kennen en zoals die niet meer zou moeten zijn.

De serie ziet hij niet alleen als portretten van de geïnterviewden, maar ook als een rijke mozaïek van zijn eigen leven en de impact van de huidige crisis daarop. Door de vertrouwensband zou een intiemer gesprek ontstaan, zo was zijn idee. En ja, ondanks de fysieke afstand is Samuel er inderdaad in geslaagd om in de gesprekken de nodige wederkerigheid en intimiteit te verwerken. Zo spreekt hij met psychiater Glenn Helberg over wat het betekent om in een zwart lichaam te leven. Op Helbergs openheid over diens worsteling met het eigen lichaam, reageert Samuel dat zijn eigen verschijning bij veel mensen vragen oproept, of zelfs een gevoel van onbehagen creëert. “Mijn aanwezigheid lijkt een confronterende spiegel, zelfs zonder dat ik een woord heb gezegd”, verklaart hij. Die ongemakkelijke gevoelens keren vaker terug, ook in de andere gesprekken. Zoals met voormalig diplomate, arabiste en D66’er Petra Stienen die wijst op de “nu niet” reactie van vele mensen met een machtspositie als hen wordt gevraagd om urgente zaken zoals gelijkwaardigheid, vrouwenrechten en milieu aan te pakken.

Wat meerdere gesprekken gemeenschappelijk hebben, is dat de coronacrisis tot nieuwe inzichten leidt. De Turks-Nederlandse schrijfster en actrice Nazmiye Oral beseft dat de anderhalvemeterregel haar doet geloven dat de medemens een potentieel gevaar voor haar is, dat zij ziek kan worden van deze medemens, een oorlogssituatie als het ware.  

Martijn Kamphorst, chef-redactie van Nederlands grootste queer-lifestylemagazine Winq, stelt vast dat het virus bij uitstek discrimineert want de medische, sociaaleconomische en persoonlijke gevolgen lopen in de bevolking enorm uiteen. Ingenieur en dichter Dina El Filali wijst dan weer op de enorme uitdagingen die ons te wachten staan in verband met de energie- en klimaattransitie.

Ook zijn de levens van de mensen waarmee Samuel in gesprek gaat, door corona helemaal ondersteboven gehaald. Zo zaten singer-songwriter Shishani Vranckx en actrice Meral Polat opeens werkloos thuis met de vrees dat na deze crisis het hardst op de kunst- en cultuursector bezuinigd zou worden, terwijl de feministische journaliste Hasna El Maroudi zich tijdens de lockdown geconfronteerd zag met een thuiszittend kind, naast het feit dat haar man op slag de enige kostwinner werd. Ook docente Laura Polder had het samen met haar vriend en haar baby noodgedwongen heel benauwd in haar krappe woning. Zij vestigt de aandacht op de onderwijsproblemen die door het coronavirus aan de oppervlakte werden gebracht.

Opvallend in vrijwel alle gesprekken is de vanzelfsprekendheid waarmee, religie, spiritualiteit en het woord Gods ter sprake komt. Samuel bekent nog steeds christen te zijn en citeert regelmatig bijbelteksten om de gesprekken nog meer ruimte te geven. Moataz Gareb, dj en medewerker aan de Universiteit van Amsterdam en een van de weinige mannelijke heteroseksuele vrienden van Samuel, beschouwt de geboorte van zijn kindje als de bevestiging dat God bestaat. Voor performance artieste en dichteres Rachel Rumai Diaz is spiritualiteit het hebben van een directe relatie met God: “Het maakt voor mij niets uit of ik in een moskee, tempel of kerk ben. God is voor mij gelinkt aan alles”. De Remontrantse predikant Joost Röselaers beweert dat de hedendaagse problematiek huist op het existentiële spirituele vlak en dat God al het menselijk redeneren voorbijgaat.
Sahar Shirzad, Afghaanse vluchtelinge, programmamaakster en presentatrice, vertelt dat ze door de crisis in de eenzaamheid van haar eigen thuis terechtkwam: “En dat zorgt ervoor dat ik in confrontatie met mezelf kwam. En toen kwam God”.

In zijn epiloog pleit Mounir Samuel ervoor om “het noodzakelijk gesprek” in onze samenleving te voeren en ons niet langer te verschuilen in virtuele bubbels of ons te ontdoen van onze individuele en daarmee ook collectieve verantwoordelijkheid. “Het noodzakelijk gesprek is niet voor hen die te bang zijn om in de spiegel te kijken, maar voor degene die kritisch zichzelf durven te onderzoeken en met een open blik reflecteren op een nieuwe wereld”, zo besluit hij.

Noodzakelijke gesprekken leest best vlot en levert ons een verrassende kijk op de bubbel die Samuel bewoont. Een bubbel bestaande uit min of meer “gelijkgezinden”. Hierdoor is het boek misschien hier en daar lastig voor “cisgenders” - ik leerde dat dit mensen zijn van wie de genderidentiteit overeenkomt met het geboortegeslacht - maar tegelijk ook informatief over een voor velen onbekende wereld.

Hopelijk voert hij soortgelijke gesprekken in alle openheid en zonder de huidige anonieme afstand straks ook met andersdenkenden, vrijzinnig humanisten bijvoorbeeld…