9 maart 2023
In het spoor van Fanon
Orde, wanorde, dekolonisering.
Het is geen boek over Fanon, maar een boek vanuit de huidige situatie geschreven met hier en daar een verwijzing naar een idee van Fanon. Het boek gaat in de eerste plaats over een analyse van het kapitalisme en het neo-liberalisme. Daarbij worden de wortels van het kapitalisme bij de slavernij gelegd en hoe de strijd tegen de slavernij een strijd tegen het kapitalisme is. Belangrijk is dat een alternatief slechts duidelijk zal worden tijdens het proces van de revolutie, tijdens de chaos en de verwarring. Daarmee ontbreekt een perspectief, waarbij men voorbijgaat aan de mobiliserende kracht van een utopie. Maar een dergelijk boek over de geschiedenis van de slavernij helpt wel de strijd voor dekolonisering.
Slavernij
De historiek van de slavernij en de strijd ertegen geeft de ontwikkeling van het handelskapitalisme weer. Geschiedenis wordt immers altijd door de machthebbers geschreven. Tot in de 16e eeuw werden slaven vooral in het huishouden gebruikt. Slechts daarna werden de slaven als werkkrachten in het plantagesysteem gebruikt om voor goedkope en massale invoer te zorgen voor thee, koffie en suiker. Volgens de schrijver waren deze producten nodig en verslavend voor de massa van het proletariaat in de vroege industriële revolutie. Ik dacht eerder aan de aardappel, maar dit is een detail. Een groter euvel is dat bij de geschiedenis van de mijnindustrie in Zuid-Afrika geen woord te vinden is over de vakbondsstrijd en hun rol tegen het apartheidsregime. Ook het nationalisme als drijvende kracht en ideologie komt weinig aan bod. Wel wordt gewezen op het feit dat de bevrijding van de slaven niet het werk is van verlichte witte burgers, maar dat zij in de eerste plaats zichzelf bevrijdt hebben.
De historiek van de slavernij en de strijd ertegen geeft de ontwikkeling van het handelskapitalisme weer. Geschiedenis wordt immers altijd door de machthebbers geschreven. Tot in de 16e eeuw werden slaven vooral in het huishouden gebruikt. Slechts daarna werden de slaven als werkkrachten in het plantagesysteem gebruikt om voor goedkope en massale invoer te zorgen voor thee, koffie en suiker. Volgens de schrijver waren deze producten nodig en verslavend voor de massa van het proletariaat in de vroege industriële revolutie. Ik dacht eerder aan de aardappel, maar dit is een detail. Een groter euvel is dat bij de geschiedenis van de mijnindustrie in Zuid-Afrika geen woord te vinden is over de vakbondsstrijd en hun rol tegen het apartheidsregime. Ook het nationalisme als drijvende kracht en ideologie komt weinig aan bod. Wel wordt gewezen op het feit dat de bevrijding van de slaven niet het werk is van verlichte witte burgers, maar dat zij in de eerste plaats zichzelf bevrijdt hebben.
Racisme
Xenofobie is de angst voor het onbekende, de ander omdat men dit niet kent. Racisme is ingebed in het huidig machtssysteem en dient om de maatschappelijk hiërarchische orde te behouden. De kolonisering was in de eerste plaats een privatiseringsproces van de grond en het aanbrengen van nieuwe grenzen, waardoor mensen plots migranten werden. De geschiedenis van de Haïtiaanse revolutie is leerrijk en verhelderend. Een kanttekening: de auteur gelooft niet in de effectiviteit van een boycotbeweging en onderschat daarmee de macht van een consument in de internationaliseerde handel.
Lieven Vanhoutte
Xenofobie is de angst voor het onbekende, de ander omdat men dit niet kent. Racisme is ingebed in het huidig machtssysteem en dient om de maatschappelijk hiërarchische orde te behouden. De kolonisering was in de eerste plaats een privatiseringsproces van de grond en het aanbrengen van nieuwe grenzen, waardoor mensen plots migranten werden. De geschiedenis van de Haïtiaanse revolutie is leerrijk en verhelderend. Een kanttekening: de auteur gelooft niet in de effectiviteit van een boycotbeweging en onderschat daarmee de macht van een consument in de internationaliseerde handel.
Lieven Vanhoutte
Dit boek werd eveneens gerecenseerd door Fons Mariën.
Meer van Lieven Vanhoutte
