9 maart 2023
Overweldigend
Leven met wat je niet in de hand hebt.
Soms overkomt het je: een kunstwerk waar je perplex van staat, een adembenemend uitzicht in de bergen, de geboorte van je kind.
Overweldigende ervaringen
De Lange heeft het niet alleen over mooie ervaringen, ook de ervaringen die onaangenaam zijn, traumatisch soms, vallen onder de categorie van overweldiging waartegen we niet gewapend zijn: de coronapandemie, oorlogsgeweld, psychisch en lichamelijk leed... Hij schrijft nochtans geen therapeutisch zelfhulpboek, eerder een filosofische benadering van hoe je die onontkoombare indrukken een plaats kan geven in je leven. Hij legt niet de nadruk op trauma's. Al is onze samenleving méér dan ooit een stress opwekkende omgeving, ook dat is niet het centrale thema van het boek.
Overweldigende ervaringen zijn ontregelend, maar ook richtinggevend. Ze zijn "overmachtig" en dringen je zinnen binnen via oren, ogen, neus, huid en je brein.
De Lange heeft het niet alleen over mooie ervaringen, ook de ervaringen die onaangenaam zijn, traumatisch soms, vallen onder de categorie van overweldiging waartegen we niet gewapend zijn: de coronapandemie, oorlogsgeweld, psychisch en lichamelijk leed... Hij schrijft nochtans geen therapeutisch zelfhulpboek, eerder een filosofische benadering van hoe je die onontkoombare indrukken een plaats kan geven in je leven. Hij legt niet de nadruk op trauma's. Al is onze samenleving méér dan ooit een stress opwekkende omgeving, ook dat is niet het centrale thema van het boek.
Overweldigende ervaringen zijn ontregelend, maar ook richtinggevend. Ze zijn "overmachtig" en dringen je zinnen binnen via oren, ogen, neus, huid en je brein.
Awe experiences
Het Engelse woord heeft een gelaagdheid die De Lange goed kan gebruiken in hoofdstuk 1, waarin hij nagaat hoe deze ervaringen tot nu toe geduid worden. Het kan een radicale transcendentie zijn, zoals op het nippertje ontsnappen aan de dood. Je kan er ook een religieuze interpretatie aan geven: God is de macht die alles beheerst. Als het geen bovennatuurlijke macht is, dan is het toch iets bovenmenselijk, zo dachten de Verlichtingsdenkers. Tegenwoordig neemt de psychologie het over: wat doet een "awe-ervaring" met de mens?
De auteur verweeft eigen ervaringen met denkbeelden van grote filosofen zoals Descartes, Leibniz, Hume. Zo maakte hij een aardbeving mee in Griekenland. Die ervaring leidt hem naar Plato en zijn grotallegorie, die komaf maakte met de bestaanszekerheid.
Het Engelse woord heeft een gelaagdheid die De Lange goed kan gebruiken in hoofdstuk 1, waarin hij nagaat hoe deze ervaringen tot nu toe geduid worden. Het kan een radicale transcendentie zijn, zoals op het nippertje ontsnappen aan de dood. Je kan er ook een religieuze interpretatie aan geven: God is de macht die alles beheerst. Als het geen bovennatuurlijke macht is, dan is het toch iets bovenmenselijk, zo dachten de Verlichtingsdenkers. Tegenwoordig neemt de psychologie het over: wat doet een "awe-ervaring" met de mens?
De auteur verweeft eigen ervaringen met denkbeelden van grote filosofen zoals Descartes, Leibniz, Hume. Zo maakte hij een aardbeving mee in Griekenland. Die ervaring leidt hem naar Plato en zijn grotallegorie, die komaf maakte met de bestaanszekerheid.
Al denkend leven
In hoofdstuk 3 maken we kennis met Gilles Deleuze, die ons doet beseffen hoe de wereld primair bij ons binnenkomt. Elk moment kan er iets nieuws gebeuren. We moeten beseffen dat we te zwak zijn om greep te hebben op het leven. Je moet van je zwakte je kracht maken, zoals Deleuze met succes deed.
In hoofdstuk 3 maken we kennis met Gilles Deleuze, die ons doet beseffen hoe de wereld primair bij ons binnenkomt. Elk moment kan er iets nieuws gebeuren. We moeten beseffen dat we te zwak zijn om greep te hebben op het leven. Je moet van je zwakte je kracht maken, zoals Deleuze met succes deed.
Op zoek naar afstemming
In het laatste hoofdstuk gaat De Lange op zoek naar een manier van leven die het best aansluit bij al het overweldigende dat we meemaken. Je kan je vertrouwen in een God stellen. Je hebt de controlefreaks, zoals de Stoïcijnen, die vooral vertrouwen in zichzelf hebben. De auteur stelt twee andere strategieën voor. De eerste is een verfijnde mix van controledrang en radicale onderwerping, een beetje zoals de Stoa het voorschrijft. De tweede is een zoektocht naar "afstemming", het telkens opnieuw zoeken naar een evenwicht. Hierin werkt hij de metaforen muziek en dans uit.
In het laatste hoofdstuk gaat De Lange op zoek naar een manier van leven die het best aansluit bij al het overweldigende dat we meemaken. Je kan je vertrouwen in een God stellen. Je hebt de controlefreaks, zoals de Stoïcijnen, die vooral vertrouwen in zichzelf hebben. De auteur stelt twee andere strategieën voor. De eerste is een verfijnde mix van controledrang en radicale onderwerping, een beetje zoals de Stoa het voorschrijft. De tweede is een zoektocht naar "afstemming", het telkens opnieuw zoeken naar een evenwicht. Hierin werkt hij de metaforen muziek en dans uit.
Religie
Al geeft de auteur toe dat hij afgestapt is van de overtuiging dat God overal de hand in heeft, het goddelijke komt op heel veel bladzijden terug als een verklaring die iemand ergens aan geeft. De citaten uit de bijbel zijn talrijk. Job bv. duikt op als man die alles onderging wat God hem toewierp, terwijl hij ook een voorbeeld is van hoe hij omging met tegenslag.
Al geeft de auteur toe dat hij afgestapt is van de overtuiging dat God overal de hand in heeft, het goddelijke komt op heel veel bladzijden terug als een verklaring die iemand ergens aan geeft. De citaten uit de bijbel zijn talrijk. Job bv. duikt op als man die alles onderging wat God hem toewierp, terwijl hij ook een voorbeeld is van hoe hij omging met tegenslag.
De zin van het leven
Dit boek is aan te raden voor degenen die de zin van het leven zoeken aan de hand van filosofische bedenkingen. Je kan niet alles onder controle hebben en De Lange probeert aan te tonen dat dat niet zo erg is. Het leven is overweldigend, maar - zo verklaart hij op de achterflap - "Ik zoek een manier om met die overweldiging om te gaan zodat ik er niet door verpletterd word, maar er mijn geluk in vind".
Dit boek is aan te raden voor degenen die de zin van het leven zoeken aan de hand van filosofische bedenkingen. Je kan niet alles onder controle hebben en De Lange probeert aan te tonen dat dat niet zo erg is. Het leven is overweldigend, maar - zo verklaart hij op de achterflap - "Ik zoek een manier om met die overweldiging om te gaan zodat ik er niet door verpletterd word, maar er mijn geluk in vind".
Geen voetnoten, geen register, enkel een Verantwoording met verwijzingen per hoofdstuk naar de mensen en /of boeken die zijn ideeën staven.
Gerda Sterk
Gerda Sterk
Dit boek werd eveneens gerecenseerd door Lieven Vanhoutte.
Meer van Gerda Sterk
